Doniosłość nieruchomości dla majątków gmin, powiatów i województw oraz ich szczególny charakter związany z przynależnością do szerszego pojęcia własności publicznej spowodowały, że zostały one poddane wyjątkowym regulacjom prawnym, ograniczającym swobodę samorządów w gospodarowaniu nimi.
Zadaniem tego Poradnika jest przybliżenie przedmiotowych regulacji, które znajdują się w wielu aktach prawnych, a na dodatek podlegają ciągłym zmianom dokonywanym przez ustawodawcę. Niestety, są one często obciążone podobnymi błędami, jak inne akty prawne tworzone przez prawodawcę, czyli niedokładnością, brakiem precyzji, wieloznacznością oraz nadmiernym skomplikowaniem. Spowodowało to pojawienie się na ich tle licznego orzecznictwa sądowego, próbującego minimalizować niedostatki ustawodawstwa.
Znajomość tych regulacji, a zwłaszcza ich wykładni, oraz umiejętność praktycznego zastosowania mają niebagatelne znaczenie, bowiem konsekwencje ich naruszenia bywają bardzo poważne i mogą powodować powstanie różnych rodzajów odpowiedzialności po stronie jednostki samorządowej.
Dlatego Poradnik bazuje przede wszystkim na wypowiedziach sądów administracyjnych i powszechnych, zwłaszcza tych sformułowanych w ostatnich latach. Dotyczą one wielu aspektów gospodarowania nieruchomościami samorządowymi i obrazują zmiany zachodzące w podejściu do tego zagadnienia. Z tego względu w wielu przypadkach samorządowcy zapoznający się z treścią niniejszego Poradnika mogą stwierdzić, że przyjęte przez nich wewnętrzne regulacje, często wprowadzone w życie w ostatnich latach, pozostają w sprzeczności z najnowszymi stanowiskami orzecznictwa sądowego. Powinno to stanowić dla nich impuls do podjęcia odpowiednich działań.
Poradnik został podzielony na cztery rozdziały. Rozdział pierwszy służy za wprowadzenie do zagadnień gospodarowania nieruchomościami. Zostały w nim wyjaśnione pojęcia o kluczowym znaczeniu, które pojawiają się w dalszej części Poradnika.
Rozdział drugi dotyczy zasobów nieruchomości, czyli ustawowo wyodrębnionych zbiorów nieruchomości samorządowych. Przybliżone zostały sposoby ich powstania, organy zarządzające oraz zakres czynności składających się na gospodarowanie nimi.
Rozdział trzeci opisuje podstawowe zasady rządzące procesem gospodarowania nieruchomościami samorządowymi. Wskazano, na czym owe reguły polegają, kto odpowiada za ich przestrzeganie oraz określono skutki ich niedochowania.
Rozdział czwarty koncentruje się na regulacjach prawnych dotyczących szeroko rozumianego obrotu nieruchomościami samorządowymi. Opisano cywilnoprawne i administracyjnoprawne formy zbywania, nabywania i oddawania nieruchomości do korzystania wraz z procedurami, których w tym zakresie muszą przestrzegać jednostki samorządu terytorialnego.
Poradnik powstał z myślą o osobach, które stykają się z problematyką gospodarowania nieruchomościami po raz pierwszy, jak i wykonujących te czynności na co dzień. Mam nadzieję, że ci pierwsi dzięki jego lekturze poznają ten proces w satysfakcjonujący sposób, zaś ci drudzy odnajdą w nim pomoc w rozwiązaniu problemów pojawiających się w ich pracy.