Ugoda sądowa może zostać zawarta w każdym postępowaniu cywilnym, o ile pozwala na to charakter rozpoznawanych roszczeń. Istnieje nawet specjalne postępowanie pojednawcze (art. 184-186 kpc), którego celem jest doprowadzenie stron do zawarcia ugody. Ugodę spisuje się w protokole rozprawy bądź posiedzenia, po czym podpisują ją strony bądź pełnomocnicy stron.
Zawarcie ugody przed sądem kończy spór między stronami, w związku z czym wydanie wyroku staje się - w odpowiednim zakresie - zbędne, wobec czego sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania (w całości bądź w odpowiednim zakresie). O ile strony nie postanowią inaczej, sąd w tym postanowieniu wzajemnie zniesie koszty postępowania, w którym zawarto ugodę.
Ugoda podlega jednak kontroli sądu - gdy okoliczności sprawy wskazują, że ugoda jest sprzeczna z prawem lub z zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa, sąd może uznać ugodę za niedopuszczalną i prowadzić postępowanie dalej mimo jej zawarcia. (art. 223 § 2 w związku z art. 203 § 4 kpc).
Nieco inne przesłanki uznania ugody za niedopuszczalną obowiązują w postępowaniu w sprawach z zakresu prawa pracy (art. 469 kpc) i w postępowaniu w sprawach gospodarczych (art. 479[13] § 2 kpc).
Z ugodą sądową zrównana jest w skutkach ugoda zawarta przed geodetą prowadzącym czynności na gruncie w administracyjnej fazie postępowania o rozgraniczenie nieruchomości (art. 31 ust. 4 zdanie drugie Prawa geodezyjnego i kartograficznego) oraz ugoda zawarta przed sądem polubownym (art. 711 § 2 kpc przepis uchylony ustawą Dz.U. z 2005 r.Nr.178 poz.1478 ).
Przedmiotem ugody nie mogą być prawa niezbywalne (np. osobiste). Ograniczenie dopuszczalności ugody sądowej może wynikać w szczególności z prawnych ograniczeń w zakresie obrotu, z konieczności uzyskania zgody władzy opiekuńczej lub uprzedniej zgody osoby trzeciej. Niedopuszczalne jest zawarcie ugody w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych (art. 47712 KPC) czy w postępowaniu w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone (art. 47941 KPC).
Ze szczególnych przepisów KPC można także wyprowadzić wniosek, że ugoda sądowa nie jest także dopuszczalna w tych sprawach cywilnych, w których kodeks wyklucza oparcie wyroku wyłącznie na uznaniu powództwa lub przyznaniu okoliczności faktycznych, to jest w sprawach małżeńskich oraz w sprawach ze stosunków między rodzicami a dziećmi, rozpoznawanych w odrębnych postępowaniach procesowych.
Natomiast w przypadku współuczestnictwa jednolitego do zawarcia ugody potrzeba zgody wszystkich współuczestników (art. 73 § 2 KPC), a ugoda co do przebiegu linii granicznej jest nieważna, jeśli nie wszyscy współwłaściciele byli uczestnikami postępowania.
Nie wchodzi w rachubę zawarcie ugody we wstępnej fazie postępowania nakazowego, jak i upominawczego, gdyż w tych postępowaniach wydawany jest nakaz zapłaty bez wzywania strony pozwanej, gdy zachodzą warunki do jego wydania. Ugoda sądowa nie może być również zawarta w sprawie cywilnej, która nie należy do drogi sądowej (art. 2 KPC) lub jest wyłączona z zakresu jurysdykcji krajowej sądów polskich.
Źródło: Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. 1964 r., Nr 16, poz. 93 ze zmianami).