W dniu 27 marca 2024 r. Komisja przyjęła pakiet propozycji, rekomendacji i rozwiązań prawnych (trzy inicjatywy) dla europejskiego sektora szkolnictwa wyższego w celu utworzenia dyplomu europejskiego. Dobrowolny dyplom europejski miałby przynieść korzyści studentom i wyższym uczelniom. Pomógłby zaspokoić popyt na rynku pracy i poprawić atrakcyjność absolwentów dla przyszłych pracodawców, a jednocześnie przyciągnąłby studentów z całego świata i zwiększył konkurencyjność Europy.
- Będzie możliwość tworzenia wspólnych programów studiów na poziomie licencjackim, magisterskim i doktoranckim
- Projekt dyplomu europejskiego
- Nowe systemy zapewniania jakości oraz automatycznego uznawania dyplomów studiów wyższych
- Równe traktowanie różnorodnych ról kadry akademickiej
- Dyplom europejski. Co dalej?
- Dyplom europejski - historia pomysłu
Będzie możliwość tworzenia wspólnych programów studiów na poziomie licencjackim, magisterskim i doktoranckim
Przyjęty przez Komisję Europejską pakiet trzech inicjatyw dotyczy barier prawnych i administracyjnych utrudniających uczelniom partnerskim tworzenie wspólnych konkurencyjnych programów studiów na poziomie licencjackim, magisterskim i doktoranckim. Propozycje KE opierają się na autonomii instytucjonalnej uczelni i wolności akademickiej. W pełni respektują one kompetencje państw członkowskich i władz regionalnych w dziedzinie szkolnictwa wyższego.
Pakiet ten został zapowiedziany przez przewodniczącą Ursulę von der Leyen w jej orędziu o stanie Unii w 2023 r. i jest częścią programu prac Komisji na 2024 r.
Trzy inicjatywy dotyczą barier prawnych i administracyjnych utrudniających uczelniom partnerskim tworzenie wspólnych konkurencyjnych programów studiów na poziomie licencjackim, magisterskim i doktoranckim. Propozycje opierają się na autonomii instytucjonalnej uczelni i wolności akademickiej. W pełni respektują one kompetencje państw członkowskich i władz regionalnych w dziedzinie szkolnictwa wyższego.
Omawiany pakiet obejmuje komunikat w sprawie projektu dyplomu europejskiego oraz dwa wnioski dotyczące zaleceń Rady wspierających sektor szkolnictwa wyższego:
- jeden z nich dotyczy poprawy procesów zapewniania jakości i automatycznego uznawania kwalifikacji w szkolnictwie wyższym, a
- drugi – zwiększenia atrakcyjności i stabilności kariery akademickiej.
Projekt dyplomu europejskiego
Przedstawiony przez Komisję Europejską projekt dyplomu europejskiego ma pozwolić na stworzenie nowego rodzaju wspólnego unijnego programu, realizowanego na zasadzie dobrowolności na szczeblu krajowym, regionalnym lub instytucjonalnym i opartego na wspólnym zestawie kryteriów uzgodnionych na szczeblu europejskim.
Taki dyplom europejski ograniczyłby biurokrację i umożliwiłby instytucjom szkolnictwa wyższego z różnych krajów łatwą współpracę transgraniczną i tworzenie wspólnych programów.
W komunikacie zaproponowano konkretną ścieżkę współpracy między państwami członkowskimi UE a sektorem szkolnictwa wyższego, której założeniem jest utworzenie dyplomu europejskiego uznawanego automatycznie w całej UE. Biorąc pod uwagę różnorodność europejskich systemów szkolnictwa wyższego, Komisja proponuje państwom członkowskim stopniowe podejście do tworzenia dyplomu europejskiego, na dwóch możliwych etapach:
1) Przygotowawczy europejski znak jakości: znak byłby silną europejską marką. Byłby przyznawany wspólnym programom studiów, które spełniają proponowane kryteria europejskie – studenci otrzymywaliby dyplom europejski ukończenia studiów wraz ze wspólnym dyplomem.
2) Dyplom europejski: ten nowy rodzaj kwalifikacji opierałby się na wspólnych kryteriach i miałby podstawę w przepisach krajowych. Byłby przyznawany wspólnie przez kilka szkół wyższych z różnych krajów lub ewentualnie przez europejski podmiot prawny utworzony przez te szkoły wyższe. Studenci otrzymywaliby automatycznie uznawany „dyplom europejski”.
Projekt dyplomu europejskiego opiera się na sześciu projektach pilotażowych Erasmus+, w których uczestniczy ponad 140 instytucji szkolnictwa wyższego z całej UE.
Komisja będzie pomagać państwom członkowskim w pracach nad dyplomem europejskim za pomocą szeregu konkretnych działań, w tym wspieranego w ramach programu Erasmus+ laboratorium strategii dyplomu europejskiego, które ma powstać w 2025 r., w celu zaangażowania państw członkowskich i społeczności szkolnictwa wyższego w opracowanie wytycznych dotyczących dyplomu europejskiego.
W 2025 r. Komisja planuje uruchomienie w ramach programu Erasmus+ „projektów na drodze do dyplomu europejskiego”, aby zapewnić w ten sposób zachęty finansowe dla państw członkowskich oraz ich agencji ds. akredytacji i zapewniania jakości, uczelni, studentów, partnerów gospodarczych i społecznych, do angażowania się w działania prowadzące do utworzenia dyplomu europejskiego.
Nowe systemy zapewniania jakości oraz automatycznego uznawania dyplomów studiów wyższych
We wniosku Komisji dotyczącym zalecenia Rady w sprawie europejskiego systemu zapewniania jakości i uznawania kwalifikacji w szkolnictwie wyższym zachęca się państwa członkowskie i instytucje szkolnictwa wyższego do uproszczenia i poprawy ich procesów i praktyk w zakresie zapewniania jakości. Są to warunki niezbędne do zapewnienia rozliczalności i zaufania, a także do poprawy wyników uczelni. Państwa członkowskie zachęca się do działań umożliwiających instytucjom szkolnictwa wyższego szybsze dostosowanie oferowanych programów do potrzeb społecznych.
W zaleceniu wspiera się innowacyjne oferty pedagogiczne i zapewnia instytucjom szkolnictwa wyższego możliwość tworzenia programów transnarodowych, które będą gwarantowane jakościowo i automatycznie uznawane w całej UE. Warunkiem niezbędnym do realizacji projektu dyplomu europejski będzie dobry system zapewniania jakości i automatycznego uznawania.
Równe traktowanie różnorodnych ról kadry akademickiej
Proponowane zalecenie Rady w sprawie atrakcyjnych i stabilnych karier w szkolnictwie wyższym ma zapewnić zasłużone uznanie pracownikom akademickim zaangażowanym w pracę transgraniczną w dziedzinie edukacji i innowacyjnych metod nauczania. Zawarto w nim zalecenia, zgodnie z którymi w krajowych systemach szkolnictwa wyższego należy rozwiązać problem nierównomiernego uznawania różnych ról odgrywanych przez pracowników naukowych, którzy nie tylko prowadzą badania, ale również nauczają i uwzględniają w swojej pracy kwestie zrównoważonego rozwoju. Państwa członkowskie zachęca się również do propagowania transnarodowych działań edukacyjnych.
Dyplom europejski. Co dalej?
W najbliższych miesiącach pakiet zostanie omówiony z Radą UE i najważniejszymi zainteresowanymi stronami w sektorze szkolnictwa wyższego. Komisja zachęca Radę, państwa członkowskie, uczelnie, studentów oraz partnerów gospodarczych i społecznych do współpracy w urzeczywistnieniu dyplomu europejskiego.
- Edukacja jest kluczowym elementem naszego europejskiego stylu życia i obietnicą dla młodszych pokoleń. Nasze uczelnie zapewniają absolwentom umiejętności strategiczne, niezbędne im w przyszłości. Są równocześnie europejską marką doskonałości akademickiej. Dyplom europejski jest kolejnym krokiem, który umożliwi naszym uczelniom współpracę z korzyścią dla studentów, nauczycieli, pracodawców i konkurencyjności Europy. - powiedział Margaritis Schinas, wiceprzewodniczący KE do spraw promowania naszego europejskiego stylu życia.
Dyplom europejski - historia pomysłu
We wrześniu 2020 r. w komunikacie Komisji w sprawie utworzenia europejskiego obszaru edukacji do 2025 r. wskazano na potrzebę ułatwienia realizacji wspólnych programów studiów w ramach sojuszy na rzecz szkolnictwa wyższego. Potrzeba ta została rok później potwierdzona przez Radę.