Gmina ma prawo do odliczenia podatku od towarów i usług (VAT) naliczonego w związku z realizacją inwestycji, które są przekazywane w trwały zarząd gminnym jednostkom budżetowym i służą im do wykonywania czynności opodatkowanych VAT (art. 86 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług; ustawa o VAT). Nawet przy założeniu, że jednostka budżetowa ma status odrębnego od gminy podatnika, występuje ona w takiej sytuacji w charakterze niesamodzielnym, a jednocześnie realizuje działania związane z czynnościami opodatkowanymi, które ciążą na gminie. Faktury wystawione na gminę w związku z wytworzonym majątkiem, który został przekazany do jednostki organizacyjnej, jaką jest jednostka budżetowa (np. ośrodek sportu i rekreacji; dalej: OSiR), umożliwią skorzystanie przez gminę z prawa do odliczenia. Jeżeli jednostka budżetowa nie jest samodzielnym podatnikiem, a jest to działalność w ramach struktury gminy, nie można mówić o czynnościach przekazania środka trwałego jednostce jako zwolnionych z VAT czy też niepodlegających opodatkowaniu, ponieważ nie ma odpłatności tych czynności. W konsekwencji, wykonywanie czynności opodatkowanej przez jednostkę budżetową (np. OSiR) jest czynnością opodatkowaną, tak jakby sama gmina ją wykonywała.
Takie stanowisko zajął Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w wyroku z 29 stycznia 2014 r. (sygn. akt III SA/Gl 1806/13).
Stan faktyczny
Zagadnienie odliczenia VAT przez gminę w związku z realizacją inwestycji przekazanych w trwały zarząd jednostkom budżetowym pojawiło się na tle następującego stanu faktycznego.
Gmina wystąpiła z wnioskiem o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów ustawy o VAT. We wniosku wskazała, że prowadzi liczne prace inwestycyjne, które wiążą się z ponoszeniem różnego rodzaju wydatków na wytworzenie, remonty lub modernizacje infrastruktury technicznej oraz budynków użyteczności publicznej (takich jak baseny, hale sportowe). Faktury związane z realizacją inwestycji są wystawiane na gminę. Po zakończeniu prac wytworzone mienie jest przekazywane przez gminę w trwały zarząd gminnym jednostkom budżetowym, które wykorzystują przekazane im obiekty do realizacji zadań powierzonych im przez gminę w zakresie:
1) czynności nakierowanych na zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty, wykonywanych nieodpłatnie i pozostających poza zakresem opodatkowania VAT oraz
2) komercyjnej działalności gospodarczej, która jest realizowana odpłatnie na podstawie umów cywilnoprawnych i podlega opodatkowaniu VAT, np. bilety wstępu na basen czy imprezy organizowane w hali sportowo-widowiskowej pobierane przez OSiR.
Gminne jednostki budżetowe posiadają własne numery identyfikacji podatkowej oraz są zarejestrowane jako odrębni od gminy podatnicy VAT. Sprzedaż i VAT należny z tytułu czynności wykonywanych przez jednostki budżetowe są wykazywane w deklaracjach VAT składanych przez te jednostki.
Polecamy serwis: Finanse
Interpretacja Ministra Finansów
We wniosku o wydanie interpretacji gmina zadała pytanie, czy przysługuje jej prawo do odliczenia VAT naliczonego w związku realizacją inwestycji, które są przekazywane w trwały zarząd gminnym jednostkom budżetowym i służą im do wykonywania działalności gospodarczej podlegającej opodatkowaniu VAT. W opinii gminy, niezależnie od kwestii podmiotowości podatkowej jednostek budżetowych, faktycznie prowadzą one działalność na rzecz gminy i są z nią powiązane finansowo, organizacyjnie i personalnie. Specyfika strukturalna i ekonomiczna jednostek budżetowych nie powinna stać na przeszkodzie realizacji zasady neutralności VAT, a co za tym idzie, nie powinna wpływać na możliwość odliczenia przez gminę podatku naliczonego w związku z poniesionymi wydatkami inwestycyjnymi dotyczącymi infrastruktury przekazanej w trwały zarząd jednostce budżetowej. Ponadto trwały zarząd jest w przedmiotowej sytuacji czynnością niepodlegającą VAT.
W wydanej w tej sprawie indywidualnej interpretacji Minister Finansów uznał stanowisko gminy za nieprawidłowe. W uzasadnieniu stwierdził przede wszystkim, że gminne jednostki budżetowe są odrębnymi od gminy podatnikami VAT. Ponadto organ podatkowy przyjął, że przekazanie przez jednostkę samorządu terytorialnego nieruchomości w trwały zarząd odpłatnie jest czynnością zwolnioną z VAT (na podstawie § 13 ust. 1 pkt 12 rozporządzenia Ministra Finansów z 4 kwietnia 2011 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług). Zaś nieodpłatne przekazanie w trwały zarząd nieruchomości jest czynnością niepodlegającą VAT. W konsekwencji, zdaniem Ministra Finansów, dokonane przez gminę wydatki na wytworzenie majątku nie są związane z czynnościami opodatkowanymi, a zatem nie jest spełniony podstawowy warunek odliczenia podatku naliczonego.
Wyrok WSA
Na interpretację gmina wniosła skargę do WSA, który nie zgodził się z argumentacją organu podatkowego i interpretację uchylił. W ustnym uzasadnieniu WSA powołał się na uchwałę siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z 24 czerwca 2013 r. (sygn. akt I FPS 1/13), w której uznano, że jednostki budżetowe nie posiadają odrębności podatkowej dla celów VAT. Sąd wskazał, że jest tą uchwałą związany. Zaznaczył jednak, w związku z zapytaniem skierowanym w tej sprawie do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TS), że prawo do odliczenia VAT w omawianej sprawie przysługuje gminie nawet w przypadku, gdyby TS zajął odmienne stanowisko niż NSA w uchwale z 24 czerwca 2013 r. Wynika ono bowiem z zasady neutralności wielokrotnie podkreślanej w wyrokach unijnego Trybunału Sprawiedliwości. Wyrok nie jest prawomocny.
Podstawy prawne
● art. 86 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (j.t. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054; ost. zm. Dz.U. z 2013 r. poz. 1608)
● § 13 ust. 1 pkt 12 rozporządzenia Ministra Finansów z 4 kwietnia 2011 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (j.t. Dz.U. z 2013 r. poz. 247; ost. zm. Dz.U. z 2013 r. poz. 362)
Zobacz również: Status jednostek organizacyjnych nadal nierozstrzygnięty