Forma pisemna
Po pierwsze, wniosek musi zostać złożony na piśmie. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby wypełniony formularz wysłać za pomocą poczty elektronicznej lub w formie telefaksowej. Również sama interpretacja jest wydawana na piśmie.
Indywidualna sprawa
Kolejny warunek stawiany przez ustawodawcę to wymóg, aby wniosek dotyczył tylko indywidualnej sprawy osoby zainteresowanej. Zapis ten wydaje się logiczną konsekwencją wprowadzenia obok interpretacji indywidualnych, także ogólnych interpretacji prawa podatkowego. Ten drugi rodzaj różni się od wykładni indywidualnej tym, iż ma stanowić pomoc dla organów podatkowych i organów kontroli skarbowej w zachowaniu jednolitości stosowania prawa, zwłaszcza w kontekście jego zgodności z prawem UE oraz orzecznictwem ETS i sądów krajowych, a nie stanowić ocenę stanowiska wnioskodawcy w konkretnej sytuacji.
Stan faktyczny
Trzeci warunek dotyczy stanu faktycznego opisanego przez wnioskodawcę, który może być albo stanem już zaistniałym, albo przyszłym. Samo pojęcie „zaistniałego stanu faktycznego” może budzić pewne wątpliwości. Zwrot ten sugerowałby bowiem, że wnioskodawca może opisać jedynie okoliczności, które miały już miejsce, a nie które występują aktualnie (w przeciwieństwie do zwrotu „istniejący stan faktyczny”). Przyjmuje się jednak, iż ustawodawca mając na względzie dobro podatnika miał na myśli rzeczywisty, obecny stan. Odmienna interpretacja mogłaby rodzić negatywne skutki po stronie wnioskodawcy.
Wyobraźmy sobie bowiem sytuację, gdy stanowisko podatnika zawarte we wniosku jest niezgodne z wykładnią Dyrektora I.S. Organy podatkowe otrzymują tym samym od samego wnioskodawcy powiadomienie o dokonaniu czynności z naruszeniem przepisów prawa. Poza tym, jakie skutki rodziłaby interpretacja w sytuacji, gdy podatnik postąpił już inaczej? Z tego względu we wniosku uwzględnia się stan faktyczny aktualny, rzeczywisty, a nie przeszły.
Inną możliwością jest opisanie hipotetycznego stanu, określonego przez ustawodawcę jako „zdarzenie przyszłe”. Chodzi tutaj o wskazanie sytuacji prawnej, w której podatnik może się znaleźć w przyszłości, a także o dokonanie oceny potencjalnych skutków określonego działania lub zaniechania. Otrzymując interpretację w omawianym przypadku, wnioskodawca jest w stanie zorientować się co do prawidłowości swojego stanowiska.
W kontekście dwóch wskazanych powyżej warunków można zastanawiać się, czy wniosek dotyczący zdarzenia przyszłego można uznać jako dotyczący indywidualnej sprawy zainteresowanego. Skoro bowiem, problem prawny wymagający interpretacji jeszcze nie powstał, to trudno mówić o znamionach indywidualności. Pogląd taki, który można spotkać w doktrynie wydaje się słuszny. Z praktycznego punktu widzenia, nie ma to jednak większego znaczenia. Gdyby bowiem wnioskodawca złożył wniosek o wydanie interpretacji opisując zdarzenie przyszłe, które po czasie nie miałoby miejsca to i tak stanowisko zajęte przez uprawnionego Dyrektora I.S. byłoby bezużyteczne. Inny podmiot nie może bowiem, opierać się na takiej wykładni, która nie była adresowana do niego.
Kolejnym wymogiem stawianym przez ustawodawcę jest wyczerpujące przedstawienie stanu faktycznego. Jest to istotne z punktu widzenia zarówno samego podatnika, który dzięki precyzyjnie określonemu stanowi faktycznemu może być pewien, że wydana interpretacja dotyczy w pełni jego sytuacji, a z drugiej strony daje możliwość organom upoważnionym do wydania interpretacji do dokonania efektywnej wykładni przepisów prawa. Wniosek, który nie zostanie w sposób wyczerpujący opisany, bez wskazania stanowiska wnioskodawcy pozostawia się bez rozpatrzenia. Rozwiązanie to wydaje się, w mojej ocenie zbyt surowe, biorąc zwłaszcza pod uwagę dużą zawiłość niektórych regulacji podatkowych, a także sam charakter indywidualnych interpretacji, które mają służyć pomocą każdemu podatnikowi. Bardziej zasadne wydawałoby się wprowadzenie możliwości wezwania wnioskodawcy do uzupełnienia danych lub przeprowadzenie niezbędnych korekt. Przyjęte rozwiązanie nie tylko wydłuży okres oczekiwania na wydanie interpretacji, ponieważ zmusi podatnika do wystąpienia z kolejnym wnioskiem, ale także zwiększy koszty jego wydania, w związku z koniecznością ponownego uiszczenia opłaty. Być może to właśnie ten drugi powód zadecydował o obecnym kształcie omawianej regulacji.
Inny wymóg stawiany przed składającym wniosek odnoszący się do przedstawionego stanu faktycznego wyklucza możliwość występowania o dokonanie wykładni w zakresie okoliczności, które w dniu złożenia wniosku są przedmiotem toczącego się postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, postępowania kontrolnego organu kontroli skarbowej albo były przedmiotem decyzji lub postanowienia w sprawie, które została rozstrzygnięta co do istoty. Wydaje się to w pełni uzasadnione, zwłaszcza dla zachowanie prawidłowości prowadzonego postępowania. Nietrudno bowiem, wyobrazić sobie sytuację, w której podatnik w stosunku do którego prowadzone jest postępowanie podatkowe np. przez Dyrektora I.S. w Łodzi, występuje o wydanie interpretacji przepisów prawa, opisując ten sam stan faktyczny i składając wniosek według właściwości miejscowej do tego samego Dyrektora I.S. Prowadziłoby to do sytuacji, w której jeden organ dwukrotnie musiałby wypowiadać się w tej samej sprawie.
W odniesieniu do powyższej regulacji, wnioskodawca został zobligowany do złożenia oświadczenie, pod rygorem odpowiedzialności karnej, iż nie istnieją wskazane wyżej przesłanki, wykluczające możliwość ubiegania się o wydanie interpretacji indywidualnej w odniesieniu do danego stanu faktycznego. W przypadku dokonania interpretacji przepisów prawa podatkowego z naruszeniem opisanej zasady, mielibyśmy do czynienia z wykładnią, która nie wywołuje skutków prawnych, a sam wnioskodawca zostałby pociągnięty do odpowiedzialności karnej.
Czytaj także: Interpretacje indywidualne prawa podatkowego - organy uprawnione>>
Stanowisko podatnika
Ostatnim z wymogów stawianych przez ustawodawcę jest zawarcie we wniosku własnego stanowiska podatnika, zawierającego ocenę prawną stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku. O ile opisanie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego nie wydaje się zbyt skomplikowane, o tyle dokonanie oceny prawnych skutków okoliczności może powodować liczne problemy po stronie wnioskodawców. Świadczy o tym zwłaszcza fakt, iż stanowisko zawarte we wniosku musi odnosić się do stanu prawnego i wiązać go z opisanymi rzeczywistymi lub hipotetycznymi okolicznościami. Ustawodawca w tym zakresie podszedł jednak bardziej liberalnie do podatników, dając im możliwość uzupełnienia w terminie 7 dni wniosku, od dnia otrzymania wezwania. Nieuzupełnienie go w wymaganym terminie lub brak jakiegokolwiek stanowiska spowoduje pozostawienie wniosku bez rozpatrzenia. Rozwiązanie takie pokazuje, iż interpretacje indywidualne ukierunkowane są bardziej na dokonanie oceny stanowiska wnioskodawcy, niż dokonanie samodzielnej wykładni przez upoważniony organ. Nie wydaje się to jednak słuszną drogą, ograniczając dostęp do instytucji interpretacji osobom posiadającym niewielką wiedzę w zakresie prawa podatkowego.
Rafał Frankiewicz
samorzad.infor.pl