Od ponad 12 lat w ustawie z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (dalej: u.p.o.l.) podatnikami podatku od nieruchomości są, oprócz osób fizycznych i prawnych, również jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej. Przykładami takich podmiotów są spółki:
1) cywilna, której konstrukcja została uregulowana w ustawie z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (dalej: k.c.),
2) jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna, odnośnie do których regulacje ustawodawca zawarł w ustawie z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (dalej: k.s.h.).
Zobacz serwis: Spółki
Najważniejsza kwestia związana z podatkiem od nieruchomości i charakterem prawnym tego podmiotu sprowadza się do rozważenia kwestii, kto (wspólnicy czy spółka) jest podatnikiem na gruncie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych? W sytuacji, w której sama spółka nie posiada osobowości prawnej, tym samym nie może nabywać prawa własności, które tworzy wprawdzie jej majątek, ale jako wniesione przez poszczególnych wspólników do majątku spółki. Tym samym spółka cywilna jest wprawdzie wymieniona w art. 3 ust. 1 u.p.o.l. (jako jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej) jako jeden z rodzajów podatników, lecz z uwagi na fakt, że jest ona podmiotem, który nie jest właścicielem nieruchomości, należy stwierdzić, że to poszczególni wspólnicy spółki cywilnej – jako właściciele nieruchomości stanowiących ich majątek wspólny – będą podatnikami podatku od nieruchomości.
Fakt zawarcia przez określoną grupę wspólników umowy spółki cywilnej nie oznacza, że z tego tytułu powstaje nowy podmiot. Taka umowa to nic innego, jak wzajemne zobowiązanie się do wspólnego działania, które zostało ukierunkowane na osiągnięcie określonego celu.
Stanowisko sądów nie jest jednoznaczne w tym zakresie. Z jednej strony, należy wskazać na rozstrzygnięcia podzielające ten pogląd, jak np. wyrok Sądu Najwyższego z 28 października 2003 r. (sygn. akt I CK 201/02), w którym stwierdzono, że „spółka cywilna nie jest podmiotem prawnym odrębnym od wspólników, lecz jest wielostronnym stosunkiem zobowiązaniowym łączącym wspólników”. Z drugiej strony, są również rozstrzygnięcia, które przyznają spółce cywilnej status podatnika podatku od nieruchomości. To m.in. wyrok NSA z 25 kwietnia 2008 r. (sygn. akt II FSK 226/07), w którym stwierdzono, że „na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 4 lit. a ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (...) podatnikiem podatku od nieruchomości jest spółka cywilna, a nie jej wspólnicy”.
Zobacz serwis: Podatki i opłaty
Nie kwestionując tego, że spółka cywilna to jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, trzeba stwierdzić, że ponieważ taka spółka nie może być posiadaczem żadnego z tytułów prawnych do nieruchomości wskazanych w art. 3 ust. 1 u.p.o.l., należy w pełni podzielić pogląd wyrażony w przywołanym wyroku Sądu Najwyższego.
Ponieważ to wspólnik jest podatnikiem, to on ma obowiązek złożenia organowi podatkowemu informacji w sprawie podatku od nieruchomości, na podstawie której organ podatkowy wyda decyzję ustalającą wysokość zobowiązania podatkowego. Podatek powinien zostać naliczony po stawkach przewidzianych dla nieruchomości związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. W takim przypadku przedsiębiorcą może nie być wspólnik (jako właściciel) nieruchomości, lecz jest nim spółka cywilna prowadząca na nieruchomości określoną działalność gospodarczą. Tym samym, zgodnie z art. 1a ust. 1 pkt 3 u.p.o.l., jest to nieruchomość znajdująca się w posiadaniu przedsiębiorcy i dlatego zastosowanie przy jej opodatkowaniu znajdują najwyższe stawki podatku od nieruchomości.
Przeczytaj w INFORLEX.PL Sektor publiczny cały artykuł: Opodatkowanie jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej
Artykuł omawia także zasady opodatkowania spółek osobowych.