Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. 1960 Nr 30 poz. 168) (dalej: k.p.a.) dopuszcza załatwienie sprawy w postępowaniu administracyjnym także w formie ugody. Należy jednak podkreślić, że domyślnie wszelkie kwestie rozstrzygane są w formie decyzji, co świadczy o pomocniczym charakterze trybu ugodowego.
Niemniej jednak znowelizowane w 2017 r. przepisy k.p.a. wprowadziły zasadę nakazującą organom administracji publicznej dążenie do polubownego rozstrzygania kwestii spornych, m.in. właśnie poprzez nakłanianie stron o spornych interesach do zawarcia ugody.
Kiedy można zawrzeć ugodę?
Zgodnie z k.p.a. w sprawie, w której toczy się postępowanie administracyjne zgody mogą zawrzeć ugodę administracyjna jeżeli:
- charakter sprawy na to pozwala – musi występować element sporny;
- nie sprzeciwiają się temu przepisy szczególne.
Ugoda może być zawarta przed organem administracji publicznej, przed którym toczy się postępowanie w pierwszej instancji lub postępowanie odwoławcze, do czasu wydania przez organ decyzji w sprawie.
Tryb postępowania
W pierwszym kroku jeżeli istnieją przesłanki do zawarcie ugody, organ administracji publicznej odroczy wydanie decyzji i wyznaczy stronom termin na jej opracowanie.
Należy wspomnieć, że w przypadku zawiadomienia przez jedną ze stron o odstąpieniu od zamiaru zawarcia ugody lub niedotrzymania przez strony wyznaczonego terminu, organ administracji publicznej załatwia sprawę w drodze decyzji.
Sam dokument ugody sporządzany jest na podstawie zgodnych oświadczeń stron upoważnionego pracownika organu administracji publicznej. Ugoda może być sporządzona zarówno w formie pisemnej, jak elektronicznej. W przypadku sporządzania ugody pisemnej, oświadczenia składa się przed upoważnionym pracownikiem organu.
Treść ugody
Ugoda zawiera:
- oznaczenie organu administracji publicznej, przed którym ugoda została zawarta, i stron postępowania;
· datę sporządzenia ugody;
· przedmiot i treść ugody;
- podpisy stron oraz podpis upoważnionego pracownika organu administracji publicznej z podaniem imienia, nazwiska i stanowiska służbowego, a jeżeli ugoda została zawarta w formie dokumentu elektronicznego – kwalifikowane podpisy elektroniczne stron oraz upoważnionego pracownika organu administracji publicznej.
Przed podpisaniem ugody upoważniony pracownik organu administracji publicznej odczytuje stronom jej treść, chyba że ugoda została sporządzona w formie dokumentu elektronicznego. Ugodę włącza się do akt sprawy.
Zobacz: Prawo administracyjne
Zatwierdzenie ugody
Następnie ugoda wymaga zatwierdzenia przez organ administracji publicznej, przed którym została zawarta. Jest to krok najważniejszy i obligatoryjny, ponieważ taka zatwierdzona ugoda wywiera takie same skutki, jak decyzja administracyjna.
Dlatego też organ administracji publicznej ma prawo odmówić zatwierdzenia ugody:
- zawartej z naruszeniem prawa,
· nieuwzględniającej stanowiska dodatkowego organu, jeżeli w danej sprawie jest to wymagane,
· naruszającej interes społeczny,
- naruszającej słuszny interes stron.
Zatwierdzenie bądź odmowa zatwierdzenia ugody następuje drodze postanowienia, na które służy zażalenie. Postanowienie w tej sprawie powinno być wydane w ciągu siedmiu dni od dnia zawarcia ugody.
Co ważne, w przypadku gdy ugoda zawarta została w toku postępowania odwoławczego w dniu wejścia w życia postanowienia zatwierdzającego ugodę, traci moc decyzja organu pierwszej instancji.
Ugoda staje się wykonalna z dniem, w którym postanowienie ojej zatwierdzeniu stało się ostateczne.
Odesłania do innych przepisów
Wiele z przepisów regulujących zawieranie ugody, szczególnie te dotyczące jej zatwierdzenia mają zastosowanie do przepisów o postępowaniu przed mediatorem. Ponadto, we wszystkich sprawach nieuregulowanych w rozdziale 8. K.p.a. dotyczącym ugody i jej zatwierdzenia, stosuje się odpowiednie przepisy dotyczące decyzji administracyjnej.