Omawiana w niniejszej publikacji zasada informowania stron uregulowana została w art. 9 Kodeksu postępowania administracyjnego. Zgodnie z art. 9 Organy administracji publicznej są obowiązane do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Organy czuwają nad tym, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa, i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek.
W tym miejscu należy zwrócić uwagę na to, że tylko strony postępowania administracyjnego są informowane zarówno o okolicznościach faktycznych, jak i prawnych. Z kolei uczestnicy postępowania administracyjnego mogą otrzymać od organu administracji publicznej wskazówki oraz wyjaśnienia.
Należy pamiętać, że organy administracji publicznej mają obowiązek informować stronę postępowania administracyjnego w sposób wyczerpujący. Przypomnieć należy, że stroną postępowania administracyjnego może być zarówno osoba fizyczna, prawna, jak i jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej. Stroną będzie każdy czyjego interesu prawnego albo obowiązku postępowanie dotyczy. Pamiętać także należy, że osoba fizyczna lub prawna postępowania administracyjnego ma prawo do żądania od organu administracji publicznej czynności ze względu na swój obowiązek albo interes prawny. Pojęcie strony postępowania znaleźć można w art. 28 Kodeksu postępowania administracyjnego. Zgodnie z artykułem, o którym mowa w zdaniu poprzednim stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.
W postępowaniu administracyjnym udział może wziąć także organizacja społeczna. Wyróżnić można następujące rodzaje organizacji społecznych:
- Samorządowe,
- Zawodowe,
- Spółdzielcze,
- Stowarzyszenia,
- i inne.
Udział organizacji, o których mowa powyżej uregulowany został w art. 31 Kodeksu postępowania administracyjnego. Zgodnie z artykułem, o którym mowa w zdaniu poprzednim taka organizacja w postępowaniu administracyjnym wystąpić może z żądaniem wszczęcia sprawy, jak również dopuszczania jej do udziału w sprawie, postępowaniu. Jeżeli organ administracji publicznej odmówi wszczęcia postępowania albo nie dopuści organizacji do udziału w postępowaniu wówczas można złożyć zażalenie. Warto zwrócić w tym miejscu uwagę na to, że omawiane organizacje uczestniczą w postępowaniu administracyjnym na prawach strony.
Obowiązki informacyjne ciążące na organie administracji publicznej
Omawiając obowiązki informacyjne ciążące na organie administracji publicznej należy przywołać wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5 lipca 2018 r w sprawie o sygn. akt I OSK 2217/16. Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że omawiany obowiązki informacyjne nie mogę być utożsamiane z obowiązkiem świadczenia pomocy prawnej, jak również udzielania porad prawnych. Ponadto obowiązkiem informacyjnym nie będzie instruowanie strony o wyborze optymalnego sposobu postępowania. Reasumując, to na stronie ciąży obowiązek dbałości o własne i interesy. Organ powinien przekazać stronie niezbędne informacje.