Prawo administracyjne wyróżnia dwa rodzaje terminów materialne oraz procesowe.
Terminy materialne i procesowe
Terminy materialne dotyczą czynności związanych z załatwianiem sprawy przed organem administracji publicznej. Organ co do zasady powinien niezwłocznie rozpatrzyć sprawę, która nie wymaga przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego. Na rozstrzygnięcie spraw trochę bardziej skomplikowanych oraz odwoławczych, organ ma miesiąc. W przypadku spraw bardzo skomplikowanych, termin rozpatrzenia wynosi nie więcej niż 2 miesiące od dnia wszczęcia postępowania.
Terminy procesowe określają czas jaki mają strony na dokonanie poszczególnych czynności związanych z postępowaniem przed sądem administracyjnym. Różnią się od terminów materialnych tym, że można je przywrócić zgodnie z art.58 KPA. Stronie przysługuje prawo do przywrócenia terminu w przypadku gdy udowodni, że jego niedochowanie nastąpiło bez jej winy. Równocześnie z wniesieniem prośby należy dopełnić czynności, dla której określony był termin.
Zasadą jest stosowanie terminów określonych w KPA jednak mogą one podlegać modyfikacjom przez inne regulacje. KPA wskazuje przykładowo na termin:
- 7 dni do złożenia wniosku o przywrócenie terminu; (art. 58 § 2);
- 7 dni do złożenia zażalenia na postanowienie; (art.141§ 2)
- 1 miesiąca na złożenie skargi o wznowienie postępowania, również po orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego (art. 145a § 2 i art. 148 KPA).
Zobacz: Ustrój i jednostki
Dochowanie terminu
Za dochowanie terminu przyjmuje się złożenie podania lub dokonanie innej czynności. Organ powinien umieścić np. na podaniu, wzmiankę o dacie jego złożenia. Art.57 § 5 KPA określa jednak wyjątki od tej zasady. Termin uważa się za zachowany, jeżeli przed jego upływem pismo zostało:
- wysłane w formie dokumentu elektronicznego do organu administracji publicznej, a nadawca otrzymał urzędowe poświadczenie odbioru;
- nadane w polskiej placówce pocztowej operatora;
- złożone w polskim urzędzie konsularnym;
- złożone przez żołnierza w dowództwie jednostki wojskowej;
- złożone przez członka załogi statku morskiego kapitanowi statku;
- złożone przez osobę pozbawioną wolności w administracji zakładu karnego.
Zasady liczenia terminów
Wskazówki co do tego jak należy obliczać terminy w postępowaniu administracyjnym, zostały zawarte w art. 57 KPA. Przepis ten dzieli terminy na te podawane w dniach, tygodniach oraz miesiącach. Nie reguluje natomiast obliczania terminów podawanych w latach.
Zasadą jest, że w przypadku gdy początkiem terminu określonego w dniach jest pewne zdarzenie, przy obliczaniu tego terminu nie uwzględnia się dnia, w którym zdarzenie owe nastąpiło. Za koniec terminu uznaje się upływ ostatniego dnia z wyznaczonej liczby.
Gdy chodzi o terminy tygodniowe to przyjmujemy, że kończą się z upływem tego dnia w ostatnim tygodniu, który nazwą odpowiada początkowemu dniowi terminu.
Strona ma prawo do złożenia zażalenia na postanowienie w ciągu 7 dni od dnia doręczenia postanowienia. Jeżeli to postanowienie doręczono jej 1 lipca to termin wniesienia zażalenia na postanowienie biegnie od 2 lipca i kończy się z upływem 7 dnia, czyli 8 lipca o godz. 00.00.)
Koniec terminów podawanych w miesiącach przypada na upływ tego dnia w ostatnim miesiącu, który odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było - w ostatnim dniu tego miesiąca.
Co do terminów obliczanych w latach, należy odnieść się do przepisów prawa cywilnego. Zgodnie z art. 114 Kodeksu cywilnego jeżeli termin jest oznaczony w (...) latach, a ciągłość terminu nie jest wymagana, (...) rok liczy się za dni trzysta sześćdziesiąt pięć.
Ustawodawca wskazuje także na sytuację, w której upływ terminu przypada na dzień ustawowo wolny od pracy. W takiej sytuacji za ostatni dzień terminu uważa się najbliższy następny dzień powszedni.
Konsekwencje niedochowania terminów
Skutki niedochowania terminów przez organ lub strony mogą być różne. W przypadku gdy terminu nie dochowa organ administracji publicznej, to strona uzyskuje wobec niego dodatkowe uprawnienia a on sam popada w zwłokę. Wobec pracownika, który jest odpowiedzialny za niezałatwienie sprawy w terminie, mogą zostać wyciągnięte konsekwencje o charakterze porządkowym lub dyscyplinarnym.
W sytuacji gdy to strona jest odpowiedzialna za niedotrzymanie terminu, może to skutkować m.in. odrzuceniem jej żądania rozpatrzenia danej kwestii (np. wniesienie na podstawie art.58 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi niedochowanie terminu wniesienia skargi skutkuje jej odrzuceniem przez sąd).
Opracowano na podstawie
Ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. 2002 Nr 153 poz.1270 z późn zm.)
Ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. 1960 Nr 30 poz. 168 z późn. zm.)