Czas pracy kierowcy - zagadnienia ogólne
Czas pracy kierowców przez polski system prawny regulowany jest w następujących aktach prawnych:
1) ustawie o czasie pracy kierowców z 16 kwietnia 2004 r. (Dz.U. z 2004 r. Nr 92, poz. 879 z późn. zm.);
2) rozporządzeniu (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 (Dz. U. UE. L. 2006.102.1); oraz
3) umowie europejskiej dotycząca pracy załóg pojazdów wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe AETR sporządzoną w Genewie 1 lipca 1970 r. (ratyfikowana
Oświadczeniem Rządowym z dnia 30 sierpnia 1999 r., Dz.U. z 1999, Nr 94, poz. 1087).
Zobacz również: Zasady korzystania z samochodu służbowego
Regulacja dotycząca czasu pracy kierowców ujęta w ten sposób powoduje, iż korzystanie z przepisów niejednokrotnie przysparza problemów. To bowiem, który ze wspomnianych aktów będzie miał zastosowanie w konkretnej sprawie zależy od kilku czynników, takich jak charakter zatrudnienia kierowcy, rodzaj pojazdu czy terytorium przez które wykonywany jest przewóz. Ze względu na obszerność tematyki, niniejsze opracowanie ograniczone zostało do przedstawienia kilku podstawowych zagadnień.
Okres odpoczynku
Zgodnie z generalną zasadą wyrażoną w art. 6 rozporządzenia (WE) nr 561/2006 dzienny czas prowadzenia pojazdu pomiędzy dwoma dziennymi okresami odpoczynku bądź też pomiędzy dziennym i tygodniowym okresem odpoczynku nie może przekroczyć 9 godzin. Postanowienia rozporządzenia przewidują od powyższej reguły odstępstwo, zgodnie z którym czas prowadzenia pojazdu może zostać przedłużony do nie więcej niż 10 godzin nie częściej niż dwa razy w tygodniu.
Po okresie prowadzenia pojazdu trwającym cztery i pół godziny kierowcy przysługuje ciągła przerwa trwająca co najmniej czterdzieści pięć minut, chyba że kierowca rozpoczyna okres odpoczynku. Przerwę tę można zastąpić przerwą o długości co najmniej 15 minut, po której nastąpi przerwa o długości co najmniej 30 minut.
Przestrzeganie dziennego czasu jazdy oraz prawidłowe ustalanie momentu przerwy jest rzeczą o tyle istotną, iż naruszenie powyższych zasad sankcjonowane jest karą pieniężną. Zgodnie z przepisami ustawy o transporcie drogowym za przekroczenie maksymalnego dziennego okresu prowadzenia pojazdu przy wykonywaniu przewozu drogowego o czas powyżej 15 minut do jednej godziny uprawniony organ może nałożyć karę pieniężną w wysokości 100 zł oraz 200 zł za każdą następną rozpoczętą godzinę, a w przypadku przekroczenia maksymalnego czasu prowadzenia pojazdu bez przerwy o czas powyżej 15 minut do 30 minut 150 zł oraz 200 zł za każde następne rozpoczęte 30 min. Katalog naruszeń i przewidzianych za nie kar jest oczywiście znacznie szerszy i obejmuje m.in. także przekroczenie tygodniowego czasu prowadzenia pojazdu, skrócenie dziennego i tygodniowego czasu odpoczynku, itp.
Do czasu pracy kierowcy zalicza się nie tylko samo kierowanie pojazdem, ale także inne czynności, które są związane z wykonywaniem przewozu drogowego. Tytułem przykładu można wskazać dokonywanie załadunku i rozładunku towarów, weryfikowanie stanu technicznego pojazdu, zapewnienie bezpieczeństwa pojazdu i transportowanego ładunku czy też prace administracyjne związane z dokumentami przewozowymi.
Zobacz również: Czas pracy kierowcy 2013 - zmiany
Praca w godzinach nadliczbowych
Zważywszy, iż okres dziennego odpoczynku kierowcy wynosi zasadniczo 11 godzin, czas pracy kierowcy może wynosić maksymalnie 13 godzin na dobę (15 godzin w przypadku skróconego dziennego czasu odpoczynku). Praca w godzinach nadliczbowych dopuszczalna jest wyłącznie w razie wystąpienia zdarzeń wymagających od kierowcy podjęcia kroków mających na celu ochronę życia, zdrowia lub mienia oraz usunięcia ewentualnej awarii. Mogą one także wynikać ze szczególnych potrzeb pracodawcy. Liczba godzin nadliczbowych kierowcy w skali roku nie może przekroczyć 260, jest to zatem limit wyraźnie większy od przewidzianego w kodeksie pracy.
Do czasu pracy kierowcy nie wlicza się czasu dyżuru, z wyjątkiem sytuacji gdy kierowca wykonuje w czasie dyżuru jakąś pracę. Dyżur to okres, w którym kierowca pozostaje poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do jej wykonywania, np. w momencie oczekiwania na zlecenie lub w przypadku kierowcy niekierującego pojazdem w trakcie realizacji przewozu w podwójnej obsadzie. Czas dyżuru nie jest wliczany do nieprzerwanego dobowego odpoczynku i w żaden sposób nie może go skracać czy ograniczać. Tym samym, jeśli kierowca w danym dniu pracował 7 godzin to dyżur w tej dobie nie może przekroczyć 6 godzin. Za czas dyżuru przysługuje stosowny czas wolny lub wynagrodzenie.
Podsumowanie
Powyżej przedstawiono jedynie ogólne uwagi dotyczące zagadnienia czasu pracy kierowców, jednak już na ich podstawie można zauważyć pewne odmienności w stosunku do regulacji kodeksu pracy. Z pewnością ograniczenia narzucone przez przepisy stanowią niemałe utrudnienie dla zatrudniających. Mają one także przełożenie na koszty. Niejednokrotnie bowiem kierowca osiąga maksymalny dzienny czas jazdy na kilkadziesiąt kilometrów przed miejscem rozładunku, zazwyczaj jest to więc odcinek „do pokonania”. Należy jednak pamiętać jaka idea przyświecała wprowadzeniu takiej regulacji. Jej celem była poprawa bezpieczeństwa kierowców ciężarówek, jak i pozostałych uczestników ruchu , którzy pozostają bez szans w zderzeniu z czterdziestotonowymi zestawami. Mając to na uwadze przestrzeganie ustalonych zasad jest konieczne.
Polecamy serwis: Pracownicy
O autorze:
Bartosz Świątek - absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, aplikant radcowski. Specjalizuje się w prawie gospodarczym, w tym w szczególności prawie cywilnym, prawie umów oraz prawie konsumenckim. Posiada również szerokie doświadczenie w zakresie prawa pracy oraz prawa spółek. Reprezentuje klientów w postępowaniach sądowych i mediacyjnych. Aktualnie koordynuje prace zespołu zajmującego się kompleksową obsługą prawną przedsiębiorstw z branży Logistyka, Transport, Spedycja (LTS).