Pytanie:
Pracownik zatrudniony jest w zakładzie budżetowym na umowę o pracę na czas określony. Po upływie terminu obowiązywania tej umowy ma zostać podpisana kolejna. Czy pracodawca będzie zobowiązany do wystawienia świadectwa pracy po zakończeniu pierwszej umowy? Czy świadectwo należy wręczyć osobiście czy wysłać listem poleconym?
Odpowiedź:
Pracodawca nie ma obowiązku wystawiania świadectwa pracy po zakończeniu pierwszej z umów, chyba że pracownik złoży na piśmie żądanie wystawienia świadectwa. Pracodawca zobowiązany będzie natomiast do wystawienia świadectwa pracy po zakończeniu kolejnej umowy okresowej. Świadectwo powinno zostać wydane do rąk pracownika lub osoby przez niego upoważnionej na piśmie. Jeśli zaś bezpośrednie wydanie świadectwa nie jest możliwe, pracodawca - nie później niż w ciągu 7 dni od ustania stosunku pracy – powinien przesyłać ten dokument pracownikowi lub upoważnionej przez niego osobie za pośrednictwem poczty lub doręcza go w inny sposób.
Polecamy: INFORRB Platforma Rachunkowości Budżetowej i Prawa Pracy
Uzasadnienie:
Kiedy powstaje obowiązek jego wydania?
Świadectwo pracy jest dokumentem prywatnym, o którym mowa w art. 245 KPC i jest wyłącznie dowodem na to, że pracodawca, który je podpisał, złożył oświadczenie stanowiące jego treść (wyrok SA w Warszawie z 25.11.1997 r., III AUA 897/97, OSA w Warszawie 1998, Nr 1, poz. 4).
Obowiązek pracodawcy wydania pracownikowi świadectwa pracy powstaje automatycznie z chwilą rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy. Ponieważ tego typu relacja może powstać nie tylko na podstawie umowy o pracę, ale także powołania, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę, rozwiązanie stosunku pracy w każdym z tych przypadków rodzi obowiązek wydania świadectwa pracy. Potwierdził to SN w uchwale z 20.4.1994 r. (I PZP 19/94, OSNAPiUS 1994, Nr 5, poz. 80), w której uznał, że roszczenie o wydanie świadectwa pracy służy również odwołanemu wojewodzie.
W sytuacji, gdy podstawą zatrudnienia pracownika u tego samego pracodawcy są umowy o pracę obowiązek wydania świadectwa pracy powstaje:
1) na okres próbny,
2) na czas określony,
3) na czas wykonania określonej pracy,
wówczas dokument ów obejmuje zakończone okresy zatrudnienia na podstawie takich umów, zbiorczo za okres 24 miesięcy.
W takiej sytuacji obowiązek wydania świadectwa pracy powstaje pomimo pozostawania pracownika w zatrudnieniu, a więc w sytuacji, gdy stosunek pracy jest kontynuowany na podstawie kolejnej umowy o pracę - bez względu na to, czy będzie to umowa terminowa, czy na czas nieokreślony. Bez znaczenia pozostaje przy tym fakt, czy zawarto jedną umowę na czas określony na 24 miesiące, czy najpierw zawarto umowę na okres próbny, a dopiero po niej kolejną lub kolejne umowy na czas określony. Przepis wymienia rodzaje umów o pracę, których on dotyczy, ale bez wątpienia dla zastosowania mechanizmu z niego wynikającego nie musi być najpierw zawarta umowa na okres próbny, a dopiero potem umowa na czas określony.
Również zdaniem MPiPS powołany przepis nie wymaga, aby wymienione w nim terminowe umowy o pracę były z danym pracownikiem zawierane bezpośrednio jedna po drugiej, czy też w określonej w tym przepisie kolejności, a także aby pracownik był zatrudniony na podstawie każdej z tych umów (Opinia Departamentu Prawa Pracy MPiPS z 6.4.2011 r. w sprawie wystawiania świadectw pracy po zmianach Kodeksu pracy, dostępna na: http://www.rp.pl/artykul/638775.html).
Zobacz również: Godziny nadliczbowe – rozliczenie i rekompensata
Zgodnie z art. 97 § 12 KP, świadectwo pracy powinno zostać wydane w dniu upływu okresu 24 miesięcy zatrudnienia terminowego, chyba że rozwiązanie trwającej w tej dacie umowy o pracę przypada w okresie późniejszym, gdyż wtedy świadectwo pracy może zostać wydane w dniu rozwiązania lub wygaśnięcia takiej umowy. Przepisy nie odnoszą się natomiast bezpośrednio do terminu wydania "zbiorczego świadectwa pracy", gdy przed upływem 24 miesięcy pracodawca nie zamierza już zawierać z pracownikiem kolejnej terminowej umowy o pracę lub zawrze z nim umowę na czas nieokreślony. W ocenie MPiPS w takim wypadku nie ma przeszkód prawnych, aby pracodawca w związku z zakończeniem zatrudniania pracownika na podstawie terminowych umów o pracę wcześniej wydał mu zbiorcze świadectwo pracy obejmujące okres (okresy) zatrudnienia na podstawie takiej umowy (takich umów). Wcześniejsza realizacja przez pracodawcę ustawowego obowiązku nie pogarsza bowiem sytuacji prawnej pracownika (Opinia Departamentu Prawa Pracy MPiPS z 6.4.2011 r.).
Na żądanie pracownika…
Pracownik może jednak w każdym czasie zażądać wydania świadectwa pracy w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem każdej z kolejnych umów o pracę, albo może zażądać wydania łącznego świadectwa za okresy zatrudnienia z kilku zakończonych umów o pracę przypadających przed zgłoszeniem żądania. W takim przypadku świadectwo jest wydawane w ciągu 7 dni od złożenia pisemnego wniosku pracownika.
Oznacza to więc, że w przypadku kontynuowania zatrudnienia pracownik może, po kolejnych kończących się umowach terminowych, nie żądać wydawania świadectw, lecz gdy zrobi to w trakcie trwania trzeciej umowy, to pracodawca i tak bezwzględnie będzie musiał wydać mu świadectwo pracy za wcześniejsze zakończone okresy zatrudnienia. Co ważne, ustawodawca w tym zakresie nie określił żadnej cezury czasowej, co oznacza że wniosek pracownika o wydanie świadectwa może zostać złożony także po kilku miesiącach od zakończenia ostatniej z umów.
Przy umowie na czas nieokreślony…
W przypadku rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, pracodawca jest zobowiązany do wydania świadectwa pracy w dniu, w którym następuje rozwiązanie lub wygaśnięcie stosunku pracy (§ 1a rozp. MPiPS z 15.5.1996 r. w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania; Dz.U. Nr 60, poz. 282 ze zm.).
Jeśli zaś nie jest to możliwe, pracodawca powinien nie później niż w ciągu 7 dni od ustania stosunku pracy przesłać świadectwo pracy pracownikowi lub upoważnionej osobie za pośrednictwem poczty albo doręczyć je w inny sposób (§ 1a rozp. MPiPS).
Kopia do akt
Kopię świadectwa pracy pracodawca przechowuje w części C akt osobowych pracownika. W razie utraty przez pracownika oryginału tego dokumentu (np. zagubienia lub zniszczenia), będąca w posiadaniu pracodawcy kopia stanowi podstawę sporządzenia odpisu świadectwa pracy, który następnie wydawany jest pracownikowi, upoważnionej przez niego osobie, członkowi jego rodziny lub spadkobiercy.
Polecamy: Kadry
Do rąk pracownika…
W dniu, w którym następuje rozwiązanie lub wygaśnięcie stosunku pracy (z wyżej omówionymi wyjątkami wynikającymi z art. 97 § 11 KP ) pracodawca powinien niezwłocznie wydać pracownikowi świadectwo pracy. Spełnienie tego obowiązku powinno nastąpić do rąk pracownika lub osoby przez niego upoważnionej na piśmie.
Dopiero jeśli bezpośrednie wydanie świadectwa pracy nie jest możliwe, pracodawca - nie później niż w ciągu 7 dni od ustania stosunku pracy - przesyła ten dokument pracownikowi lub upoważnionej przez niego osobie za pośrednictwem poczty lub doręcza go w inny sposób (§ 2 ust. 2 rozp. MPiPS z 15.5.1996 r.). Warto, by na potwierdzenie wywiązania się z tego obowiązku, pracodawca zachował dowód nadania przesyłki listowej zawierającej świadectwo pracy. Jeśli list powróciłby do nadawcy z powodu zmiany przez pracownika adresu, o której nie poinformował pracodawcy, wówczas wystarczy, by pracodawca złożył świadectwo pracy w aktach osobowych, ze skutkiem doręczenia (art. 136 § 2 KPC).
Jak uznał Najwyższy w uchwale z 28.9.1976 r. (I PZP 41/76, OSPiKA 1977, Nr 2, poz. 21), "zakład pracy czyni zadość (…) obowiązkowi niezwłocznego wydania pracownikowi świadectwa pracy, gdy wręcza je w miejscu dotychczasowego zatrudnienia, a gdy jest to niemożliwe lub utrudnione, gdy świadectwo pracy przesyła do znanego mu miejsca pobytu pracownika najwcześniej, jak tylko może to - w konkretnej sytuacji faktycznej - nastąpić" (np. po uzyskaniu informacji na temat aktualnego miejsca pobytu).
Podstawa prawna:
• Ustawa z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.).
• § 2 rozp. MPiPS z 15.5.1996 r. w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania (Dz.U. Nr 60, poz. 282 ze zm.)
Polecamy serwis: Pracownicy