Ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy nauczyciela
Prawo do urlopu wypoczynkowego, a więc prawo do regeneracji sił jest uprawnieniem każdego pracownika. Kwestie te co do zasady reguluje Kodeks pracy (dalej jako k.p.), jednakże nauczyciele należą do jednej z nielicznych grup zawodowych, które posiadają odrębne regulacje w tym zakresie. Przepisy ustawy z 26 stycznia 1982 r. - Karty Nauczyciela (dalej jako: KN) określają uprawnienia nauczyciela związane m.in. z nabyciem prawa do urlopu wypoczynkowego, jego sposobem wykorzystania, wymiarem, a także regulują kwestię wypłaty ekwiwalentu w razie jego niewykorzystania. W zależności od typu szkoły, w której nauczyciel jest zatrudniony, odmiennie kształtują się wymiar i zasady udzielania urlopu wypoczynkowego.
Urlop wypoczynkowy nauczycieli w placówkach feryjnych i nieferyjnych
Wyróżniamy dwa typy placówek oświatowych: te w których organizacji pracy przewidziano ferie letnie i zimowe oraz takie, gdzie nie zostały one wpisane w harmonogram pracy. W pierwszym przypadku urlop wypoczynkowy nauczycieli wypada podczas trwania ferii i ma tożsamy wymiar czasowy. Urlop wypoczynkowy musi jednak wynosić co najmniej cztery tygodnie nieprzerwanego odpoczynku.
Natomiast w przypadku zatrudnienia np. w przedszkolu, a więc w placówce nieferyjnej, należy odpowiednio zastosować przepisy k.p. Urlopy wypoczynkowe wynoszące maksymalnie 35 dni udzielane są w wymiarze i w terminie zgodnym z ustalonym wcześniej planem urlopów. Za cały czas trwania urlopu wypoczynkowego pracownikowi pedagogicznemu przysługuje wynagrodzenie takie, jakie otrzymywałby, gdyby w tym czasie świadczył pracę (art. 67 ust. 1 KN).
Zobacz również: Urlop wypoczynkowy nauczycieli w 2014 r.
Co w przypadku niewykorzystania przysługującego urlopu wypoczynkowego?
Również tę kwestię KN reguluje jedynie w stosunku do nauczycieli zatrudnionych w placówkach feryjnych. Artykuł 66 ust. 1 przedmiotowej ustawy wskazuje na sytuację, w której nauczycielowi będzie przysługiwał urlop uzupełniający.
Niewykorzystanie w czasie trwania ferii należnego urlopu wypoczynkowego z powodu niezdolności do pracy na skutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną, urlopu macierzyńskiego, odbywania ćwiczeń wojskowych albo krótkotrwałego przeszkolenia wojskowego rodzi prawa do urlopu uzupełniającego.
Zobacz wideoszkolenie: Jak uniknąć błędów w ewidencji księgowej jsfp
Nauczyciel nigdy w tych przypadkach nie nabędzie prawa do ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Prawo do urlopy uzupełniającego nie przysługuje również, jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 2 września 1998 roku (sygn. IPKN 298/98) w przypadku, gdy nauczyciel przebywał w ciągu roku szkolnego 8 tygodni na urlopie wypoczynkowym. Wskazać też należy, iż uprawnienie to ustala się dopiero po zakończeniu okresu letniej i zimowej przerwy w toku nauczania, a termin udzielenia urlopu, ostatecznie po uwzględnieniu uwag nauczyciela i organizacji szkoły należy do dyrektora.
Ekwiwalent tylko w ściśle określonych przypadkach
KN określa przypadki, w których nauczycielowi przysługuje prawo do ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Prawo do ekwiwalentu powstaje w przypadku rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, powołania do zasadniczej służby wojskowej albo do odbywania zastępczo obowiązku tej służby lub do odbywania długotrwałego przeszkolenia wojskowego jedynie wówczas, gdy przed wystąpieniem wyżej wymienionych przyczyn nauczyciel nie wykorzystał 8 tygodni urlopu bądź 35 dni roboczych urlopu jeżeli w szkole nie są przewidziane ferie. Co ważne, regulacja ta rozciąga się też poprzez odpowiednie stosowanie k.p. na niewykorzystany urlop uzupełniający, co potwierdził w wyroku z dnia 6 października 2005 r. sygn. II PK 72/05) Sąd Najwyższy uznając, że "ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy przysługuje również za niewykorzystany przez nauczyciela urlop uzupełniający.
Należy również podkreślić, że urlop wypoczynkowy jest uprawnieniem pracowniczym niezbywalnym,nie ma zatem żadnej możliwości, by nauczyciel pozostający w stosunku pracy mógł uzyskać za niewykorzystany urlop wypoczynkowy czy też urlop uzupełniający ekwiwalent pieniężny. Za naruszenie, niezgodność z prawem i celem jakiemu ma służyć urlop wypoczynkowy należałoby uznać wszelkie porozumienia czy też wnioski nauczyciela kierowane do dyrektora szkoły mające na celu uzyskanie sum pieniężnych w zamian na niewykorzystany urlop.
Wysokość ekwiwalentu przysługującego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy
Ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy nauczycieli ustala się, stosując zasady obowiązujące przy obliczaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy. Podstawę wymiaru ekwiwalentu stanowi wynagrodzenie przysługujące za jeden dzień urlopu. Wysokość ekwiwalentu jest równa iloczynowi liczby dni niewykorzystanego urlopu i ekwiwalentowi za jeden dzień urlopu. Ekwiwalent przysługuje nie więcej niż za 8 tygodni, tak więc w celu ustalenia liczby dni niewykorzystanego urlopu przyjmuje się, że nauczyciel ma prawo do 56 dni urlopu w roku kalendarzowym. Kwestią na którą również warto zwrócić uwagę jest przypadek kilkakrotnego zatrudniania nauczyciela na czas określony w ciągu jednego roku szkolnego. W tej sytuacji prawo do urlopu wypoczynkowego, a więc i wymiar ekwiwalentu w razie jego niewykorzystania ustala się dla każdego stosunku pracy osobno, nie sumując okresu zatrudnienia w ramach poszczególnych umów. Jednak w zaistniałym stanie faktycznym nauczyciel z dyrektorem szkoły mogą zawrzeć porozumienie o wykorzystaniu nabytego urlopu wypoczynkowego w okresie trwania nowego stosunku pracy, jeżeli został on nawiązany w tej samej szkole bezpośrednio po ustaniu uprzedniej umowy o pracę.
Podstawa prawna:
- ustawa z 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 ze zm.),
- Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.).
Zobacz również: Dodatek stażowy pracowników niepedagogicznych oświaty