Dowolność formy pełnomocnictwa
W postępowaniu administracyjnym nie ma szczególnych wymogów, co do dokumentu pełnomocnictwa. Zgodnie z zapisem art. 33 § 2 Kodeksu postępowania administracyjnego, pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie lub zgłoszone do protokołu. Oznacza to, iż pełnomocnictwo w postępowaniu administracyjnym jest odformalizowane, istnieje szeroka dowolność, co do jego treści i formy.
Redakcja poleca: VAT w samorządach (książka)
W zależności od zakresu umocowania wyróżnić można:
- Pełnomocnictwo ogólne obejmujące umocowanie do czynności zwykłego zarządu;
- Pełnomocnictwo rodzajowe do pewnego rodzaju czynności, przekraczających zwykły zarząd;
- Pełnomocnictwo szczególne do konkretnie oznaczonej czynności.
Pełnomocnictwo powstaje w wyniku złożonego przez mocodawcę oświadczenia woli. To mocodawca decyduje, kto, w jakiej sprawie, w jakim zakresie będzie uprawniony do działania w charakterze pełnomocnika w jego imieniu. Oświadczenie woli mocodawcy tworzy pełnomocnictwo.
WAŻNE:
Pełnomocnika nie wolno mylić z przedstawicielem ustawowym. Przedstawiciel ustawowy jest podmiotem, który nie powstaje w wyniku jednostronnej czynności prawnej (oświadczenia woli) mocodawcy, lecz jego prawo do działania w cudzym imieniu wynika z ustawy. Przykładowo Kodeks rodzinny i opiekuńczy reguluje kwestie przedstawicielstwa ustawowego rodziców w sprawach dotyczących ich małoletnich dzieci.
Prawem strony jest działanie za pośrednictwem pełnomocnika. Jednakże istnienia pełnomocnictwa nie można domniemywać. To na stronie lub pełnomocniku ciąży obowiązek dołączenia do postępowania administracyjnego w konkretnej sprawie dokumentu pełnomocnictwa. Nie można zarzucać organowi administracyjnemu, że w postępowaniu dowodowym nie dochodził faktu istnienia pełnomocnictwa, organ administracji nie ma takiego obowiązku.
Dowolność wyboru pełnomocnika
Nie istnieją szczególne wymagania, co do osoby samego pełnomocnika. Zgodnie z zapisem art. 33 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego pełnomocnikiem strony może być osoba fizyczna posiadająca zdolność do czynności prawnych. Jednoznaczność i ogólność powyższego zapisu prawnego pozwala stwierdzić, iż pełnomocnikiem w postępowaniu administracyjnym może być osoba fizyczna (a nie osoba prawna), która posiada zdolność do czynności prawnych.
Pełnomocnik jest umocowany do reprezentowania mocodawcy, dokonywania czynności prawnych w jego imieniu oraz ustanawiania pełnomocnika substytucyjnego. Jednakże należy pamiętać, iż pełnomocnik może udzielać pełnomocnictwa innej osobie w imieniu i ze skutkami dla mocodawcy (ustanowić substytuta) tylko wtedy, gdy wynika to wprost z treści pełnomocnictwa.
Od pełnomocnika w postępowaniu administracyjnym przepisy prawne nie wymagają kwalifikacji fachowych. Jednakże zgodnie z zapisem art. 33 § 3 Kodeksu postępowania administracyjnego, pełnomocnik dołącza do akt oryginał lub urzędowo poświadczony odpis pełnomocnictwa. Adwokat, radca prawny oraz rzecznik patentowy może sam uwierzytelnić odpis udzielonego mu pełnomocnictwa. Ustawodawca ewidentnie wyposażył pełnomocników - profesjonalistów w przywilej procesowy tj. w możliwość uwierzytelniania własnoręcznie dokumentu pełnomocnictwa.
Czytaj także: Kodeks postępowania administracyjnego w sekretariacie>>
Praktyczne wskazówki
1) Należy pamiętać, iż dowolność formy, treści pełnomocnictwa oraz wyboru osoby pełnomocnika może doprowadzić do komplikacji w sytuacji, gdy dowolność zostanie zrozumiana przez mocodawcę zbyt dosłownie. Bardzo często zdarza się, iż treść pełnomocnictwa jego zakres jest zbyt ogólny, źle zredagowany, a osoba pełnomocnika zamiast właściwie reprezentować mocodawcę wydłuża postępowanie administracyjne przez swoje nieudolne działanie. Doświadczonych pełnomocników znających regulacje kodeksu postępowanie administracyjne oraz ustaw szczegółowych wbrew pozorom jest niewielu.
2) Pełnomocnictwo w postępowaniu administracyjnym musi być udzielone konkretnej osobie (osobom) wyraźnie, jednoznacznie, z określeniem zakresu przedmiotowego.
3) Pełnomocnik ustanowiony przez stronę w postępowaniu administracyjnym na podstawie art. 32 k.p.a. korzysta z przyznanego mu umocowania do działania w imieniu strony w tej samej sprawie zarówno w postępowaniu głównym, odwoławczym jak i w postępowaniach nadzwyczajnych. Powyższe pełnomocnictwo nie obejmuje jednak umocowania do działania przed sądem administracyjnym.
4) Od chwili ustanowienia pełnomocnika strona działa za jego pośrednictwem z pełnym skutkiem prawnym, a pominięcie pełnomocnika strony jest równoznaczne z pominięciem strony w postępowaniu administracyjnym.
5) Uregulowania prawne w zakresie pełnomocnictwa zawarte w k.p.a. nie są kompletne, stąd przy wyjaśnianiu sytuacji odnoszącej się do tej instytucji należy posiłkowo stosować zasady wyrażone w Kodeksie cywilnym.
6) Zgodnie zaś z zasadami wyrażonymi w Kodeksie cywilnym w przypadku braku umocowania po stronie pełnomocnika ważność czynności zależy od potwierdzenia jej przez mocodawcę (art. 103 § 1 i art. 104 k.c.). Potwierdzenie ma charakter uniwersalny w tym znaczeniu, że obejmuje zarówno formę, jak i termin dokonania czynności oraz przewidziane dla niej skutki.
7) Niedołączenie pełnomocnictwa do pisma sporządzonego w imieniu mocodawcy a kierowanego do organu stanowi brak pisma, który może zostać usunięty (art. 64 § 2 k.p.a).
Czytaj także: Doręczenie pism sądowych>>
8) Ustanowienie pełnomocnika jest prawem, a nie obowiązkiem strony, w każdym zatem postępowaniu winna ona wskazać, czy chce działać przez pełnomocnika.
9) Przepisy kodeksu postępowania administracyjnego nie wprowadzają ograniczeń, co do liczby ustanowionych w sprawie pełnomocników. Jeżeli mocodawca ustanowił kilku pełnomocników z takim samym zakresem umocowania, każdy z nich może działać samodzielnie chyba, że co innego wynika z treści pełnomocnictwa - art. 107 k.c.
10) Na podstawie art. 32 k.p.a. strona może działać przez pełnomocnika, ale pełnomocnikiem może być (wyłącznie) osoba fizyczna posiadająca zdolność do czynności prawnych (art. 33 § 1 k.p.a.).
11) Z chwilą śmierci mocodawcy wygasa udzielone przez niego pełnomocnictwo.
12) Istotne jest tylko, czy pełnomocnictwo w rzeczywistości udzielone zostało dla sprawy, do akt której zostało dołączone, i jaki jest jego zakres. Jeśli więc organ miał w tym przedmiocie wątpliwości, winien był je wyjaśnić z udziałem strony i pełnomocnika, nie zaś pomijać złożone pełnomocnictwo.
13) Pełnomocnik strony decydując się na wysłanie pisma procesowego za pośrednictwem osoby trzeciej ponosi pełną odpowiedzialność za poczynania tej osoby.
14) Opłata skarbowa za dokument stwierdzający udzielenie pełnomocnictwa oraz jego odpis, wypis lub kopię - od każdego stosunku pełnomocnictwa wynosi 17 zł. W sytuacji, gdy mocodawca ustanawia dwóch pełnomocników lub jeden pełnomocnik reprezentuje dwóch mocodawców opłata skarbowa wynosi 2x 17 zł. Jeżeli pełnomocnik udziela pełnomocnictwa substytucyjnego trzem osobom wówczas opłata skarbowa wynosi 3x 17 zł. Za każdy stosunek pełnomocnictwa należy uiścić opłatę skarbową.
Tomasz Bruder
Dyrektor Wydziału Spraw Obywatelskich i Cudzoziemców
Dolnośląskiego Urzędu Wojewódzkiego we Wrocławiu