Decyzja administracyjna
Decyzja administracyjna jest podstawowym aktem wydawanym przez organy administracji publicznej. Decyzje rozstrzygają sprawę co do jej istoty w całości lub w części albo w inny sposób kończą sprawę w danej instancji. W polskim prawie istnieje domniemanie załatwiania spraw w drodze decyzji.
Postępowanie administracyjne rozpoczyna się na wniosek lub z urzędu. Zasadą wszczęcia postępowania jest wniosek podmiotu zainteresowanego. Datą rozpoczęcia postępowania jest data dostarczenia do organu wniosku.
Terminy
Od dnia dostarczenia wniosku do organu samorządu terytorialnego rozpoczyna się czas oczekiwania na wydanie decyzji. Jest to równoznaczne z załatwieniem sprawy.
Zgodnie z art. 35 §1 KPA organy administracji publicznej powinny niezwłocznie załatwiać sprawy. Organ bez zbędnej zwłoki załatwia sprawy, które mogą być rozpatrzone na podstawie dowodów przedstawionych przez stronę. Dotyczy to również spraw, w których organ dysponuje informacjami na dany temat lub fakty są powszechnie znane. Jako przykład można przytoczyć wydawanie zaświadczeń. KPA określa obowiązek ich niezwłocznego wydawania.
W tym terminie należy wydać decyzję w sprawie, która wymaga postępowania wyjaśniającego. Organ zbiera materiał dowodowy by po jego analizie dokonać rozstrzygnięcia. Również sprawy odwoławcze powinny być rozpatrzone w tym terminie.
KPA przewiduje termin dwóch miesięcy na załatwienie sprawy szczególnie skomplikowanej. Może to wynikać z konieczności przeprowadzenia bardzo dokładnego postępowania wyjaśniającego.
Art.35 § 4 KPA wskazuje także na inne terminy załatwienia spraw. Terminy, o których mowa w zdaniu poprzednim uregulowane są w przepisach szczególnych i odnoszą się do konkretnych spraw.
Nie wlicza się do nich terminów:
- przewidzianych w przepisach prawa dla dokonania określonych czynności;
- okresów zawieszenia postępowania;
- okresów opóźnień spowodowanych z winy strony albo z przyczyn niezależnych od organu.
Konsekwencje przekroczenia terminów
Wszystkie w/w terminy mają charakter jedynie instrukcyjny. Upływ terminu sprawia, że podmiot oczekujący na załatwienie sprawy uzyskuje dodatkowe uprawnienia a organ decyzyjny popada w zwłokę. Gdy organ nie załatwi sprawy w terminie to zobowiązany jest do poinformowania o tym strony. Musi także wyznaczyć nowy termin załatwienia sprawy i podać przyczynę zwłoki.
Strona zainteresowana zyskuje możliwość złożenia zażalenia do organu wyższego stopnia. Jeśli jego zasadność zostanie potwierdzona to organ wyższego rzędu wyznacza termin ostatecznego załatwienia sprawy, wyjaśnia dlaczego sprawa nie została załatwiona w terminie.
Pracownik administracji publicznej, który z nieuzasadnionych przyczyn nie załatwił sprawy w terminie lub nie dopełnił obowiązków, może zostać ukarany. Będzie podlegał odpowiedzialności porządkowej lub dyscyplinarnej.
W sytuacji, w której brak jest organu wyższego rzędu, stronie przysługuje uprawnienie by wezwać podmiot administracyjny do usunięcia naruszenia prawa.
W wyroku z 19 I 1990 r. (SAB/ Gd 9/89, ONSA z 1, poz. 14 s. 86-89) Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że rozpoznając skargę na bezczynność organu, jest uprawniony do przeprowadzenia kontroli podejmowanych przez organ czynności tamujących bieg spraw. Uznał także, że bezpodstawne zawieszenie postępowania świadczy o bezczynności organu.