LESZEK ŚWIĘTALSKI
wójt gminy Stare Bogaczowice
Tocząca się dyskusja o trójstopniowym systemie samorządów o ich wzajemnych powiązaniach i korelacji z administracyjną władzą państwową (w tym z wojewodami), wprowadza element tymczasowości, braku stabilizacji i przenikających (powtarzających) się kompetencji. Z punktu widzenia gmin inicjatywy ustawodawcze w tym zakresie winne zmierzać do ustabilizowania istniejącego systemu i precyzyjnego podziału kompetencji z wojewodą jako organem posiadającym tylko funkcje nadzorcze oraz władcze związane z bezpieczeństwem państwa, lub też likwidacji zupełnej powiatów na rzecz ustanowienia działów administracji specjalnej, niezespolonej i przekazaniu części zadań do gmin. Możliwy jest też model przejęcia przez gminy pełnej obsługi administracyjnej obywateli.
Konieczne jest również wprowadzenie jednomandatowych okręgów wyborczych w wyborach parlamentarnych, do samorządów wojewódzkich i powiatowych, ordynacji większościowej we wszystkich samorządach gminnych oraz wydłużenie kadencji organów wraz z rozpatrzeniem możliwości wprowadzenia zasady, iż wyborów organów dokonuje się zawsze na pełną kadencję. Uniknie się w ten sposób problemu tzw. komisarzy i z biegiem czasu wybory samorządowe nie będą ogólnopolską kampanią polityczną.
Rzeczywiste uproszczenie procedur związanych z wykorzystaniem unijnej pomocy na rozwój staje się nakazem chwili dla wszystkich. Program naprawczy winien uwzględniać stanowiska i oczekiwania strony samorządowej - jednego z największych partnerów i beneficjentów unijnej pomocy. Procedury pozyskiwania środków UE powinny odpowiadać standardom unijnym bez dodatkowych zbędnych ograniczeń stwarzanych przez administrację w Polsce. Znowelizowane procedury powinny być nie tylko uproszczone, ale i klarowne. Powinny one skuteczniej niż dotychczas niwelować zagrożenia i nieprawidłowości wynikające z faktu, iż samorząd wojewódzki jest równocześnie decydentem i beneficjentem, czyli sędzią we własnej sprawie.
W trybie pilnym należy również zweryfikować ustawę o zamówieniach publicznych, tak aby rozstrzygnięcia przetargów i procedury służyły sprawie, a nie ją utrudniały, bądź blokowały. Przestrzegając prawa unijnego, musimy wyeliminować sytuacje, gdzie uczestnicy postępowania przetargowego, w imię swoich partykularnych interesów, skutecznie i dowolnie je blokują i utrudniają, a nawet uniemożliwiają praktyczną realizację zadań.
W ramach m.in. pomocniczości muszą być stworzone mechanizmy i systemy wsparcia dla gmin najsłabszych ekonomicznie. To ich faktyczny udział w wykorzystaniu środków na rozwój będzie miernikiem wyrównywania szans i zrównoważonego rozwoju. Nabiera to szczególnego znaczenia w ramach decentralizacji rozwoju regionalnego w obecnej perspektywie finansowej.
Wszelkie zmiany ustawodawcze winne zmierzać do decentralizacji państwa. Samorządy oczekują również faktycznej, a nie deklaratywnej, likwidacji tych funduszy i agencji, których zadania mogą przejąć istniejące już organy państwa lub samorządy wszystkich szczebli. Należy również skończyć z praktyką rozdawania przywilejów kolejnym grupom zawodowym za pieniądze gminne, które uszczuplają fundusze na rozwój. Gminy powinny mieć również większą swobodę w kształtowaniu swojej polityki fiskalnej. Niektóre źródła dochodów, jak np. opłaty adiacenckie, opłaty planistyczne, podatki od środków transportowych, opłaty skarbowe, powinny być traktowane jako dochody fakultatywne i zróżnicowane pod względem kategoryzacji gmin.
ŁS