Przewodniczący rady nie musi być członkiem komisji rady.
Uzasadnienie
Zadaniem przewodniczącego rady gminy jest organizowanie pracy rady gminy oraz prowadzenie obrad rady. Jego obowiązki wynikają z art. 19 ust. 2 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, a doprecyzowane powinny zostać w statucie gminy - w części określającej organizację wewnętrzną oraz tryb pracy rady. W jednym z wyroków Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) podkreślił, że art. 19 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym „jednoznacznie kształtuje
usługowy charakter funkcji przewodniczącego w stosunku do rady gminy przez co nie jest dopuszczalna zmiana, nie mówiąc już o odwróceniu tej relacji w statucie gminy” (wyrok NSA z 17 stycznia 2001 r., sygn. akt II SA 1525, opubl. LEX nr 54148).
Do zadań przewodniczącego rady gminy należy przede wszystkim zwoływanie sesji (w tym sesji nadzwyczajnych), ustalanie porządku obrad, zawiadamianie radnych i mieszkańców o terminie, miejscu i porządku obrad sesji rady, zapraszanie na sesję gości. Powinien on także czuwać nad tym, aby projekty uchwał zostały przedłożone odpowiednim komisjom rady i to w takim terminie, by komisje mogły odnieść się do ich treści, wydając stosowne opinie. Przewodniczący otwiera i zamyka obrady organu stanowiącego, stwierdza ich prawomocność, udziela głosu radnym i innym osobom uczestniczącym w sesji, przeprowadza głosowania, przyjmuje interpelacje, zapytania i wnioski formalne radnych, wreszcie podpisuje podjęte uchwały, ręcząc w ten sposób, że odzwierciedlają one wolę rady. Przewodniczący odpowiada również za korespondencję prowadzoną przez radę, przy czym jej prowadzenie wymaga współpracy z biurem rady, do zadań którego należy obsługa administracyjno-organizacyjna prac tego organu. To przewodniczący podpisuje całą korespondencję, w tym pisma, którymi rada informuje skarżących o sposobie rozpatrzenia ich skarg.
Do jego obowiązków należy również przyjmowanie oświadczeń majątkowych i informacji składanych przez radnych na podstawie przepisów art. 24h i art. 24j ustawy o samorządzie gminnym. On też, działając na podstawie odpowiedniej uchwały rady gminy, wykonuje czynności z zakresu prawa pracy wobec wójta. Do przewodniczącego należy także kwalifikacja podróży radnych jako podróży służbowych - to on wydaje „polecenia wyjazdu służbowego”, ustalając termin i miejsce wykonywania określonego zadania oraz miejscowość rozpoczęcia i zakończenia podróży służbowej.
Ponadto przewodniczący uczestniczy, w imieniu rady, w różnego rodzaju uroczystościach, posiedzeniach i zebraniach oraz spotyka się z mieszkańcami gminy.
Ze względu na zakres obowiązków przewodniczącego wymagających zaangażowania również w okresie międzysesyjnym powszechną praktyką stało się ustalanie diet dla niego w formie ryczałtu - niezależnie od liczby posiedzeń rady w danym miesiącu.
Pełnienie funkcji przewodniczącego nie zmienia faktu, że dana osoba jest przede wszystkim radnym, do którego mają zastosowanie przepisy radnych dotyczące, w tym art. 23 ust. 1 i art. 24 ustawy o samorządzie gminnym. Zgodnie z tymi przepisami, radny obowiązany jest kierować się dobrem wspólnoty samorządowej gminy, utrzymywać stałą więź z mieszkańcami oraz ich organizacjami, a zwłaszcza przyjmować zgłaszane przez mieszkańców gminy postulaty i przedstawiać je organom gminy do rozpatrzenia. Obowiązany jest także brać udział w pracach rady gminy i jej komisji oraz innych instytucji samorządowych, do których został wybrany lub desygnowany.
Przewodniczący, o którym pisze Czytelnik, nie jest członkiem żadnej komisji stałej w radzie. Moim zdaniem jednak, nie można mu zarzucić naruszenia prawa. Zarzutu takiego nie uzasadnia sam brak uczestnictwa w pracach komisji, ponieważ osoba ta wypełnia wszystkie pozostałe obowiązki radnego. W statucie miasta, o którym pisze Czytelnik, znajduje się przepis, z którego wynika, że radny może być członkiem tylko jednej komisji stałej. Można sobie zatem wyobrazić sytuację, że także inny radny (niekoniecznie przewodniczący) nie będzie członkiem żadnej komisji. O wyborze w skład komisji decyduje rada, która może nie zgodzić się na udział radnego w konkretnej komisji (radny ten mógłby wnieść skargę na uchwałę o powołaniu takiej komisji do wojewódzkiego sądu administracyjnego).
Moim zdaniem, decyzja, czy zgłosić swą kandydaturę do udziału w komisji, zależy od samego przewodniczącego. Ważne jest bowiem nie samo członkostwo, ale możliwość czynnego, aktywnego zaangażowania się w prace tej komisji, co przy ilości obowiązków przewodniczącego rady może być czasem trudne. Myślę, że właśnie osoba, która jest członkiem komisji, a nie pojawia się na jej posiedzeniach, spotka się z zarzutem nienależytego wypełniania mandatu radnego. W praktyce zdarzają się więc przewodniczący rad, którzy nie uczestniczą w żadnej komisji, a są i tacy, którzy należą do trzech stałych komisji, będąc przy tym przewodniczącym jednej z nich. I oba modele pełnienia mandatu należy uznać za właściwe.
Na marginesie warto zauważyć, że przepis art. 24 ustawy o samorządzie gminnym nie przewiduje żadnych sankcji za jego nieprzestrzeganie. Jeżeli radny nie uczestniczy w sesjach rady lub posiedzeniach komisji, której jest członkiem, można pozbawić go diety na mocy uchwały podjętej na podstawie art. 25 ust. 6 ustawy o samorządzie gminnym. Przewodniczącego, który nie realizuje prawidłowo swojej funkcji, rada może odwołać ze stanowiska. Poza tym jedynie wyborcy mogą wyciągnąć konsekwencje wobec wybranych przez siebie radnych; nie wybierając ich ponownie.
Podstawa prawna:
l Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591 z późn. zm.)
Iwona Andruszkiewicz