STAN FAKTYCZNY: Wojewoda stwierdził wygaśnięcie mandatu radnego. Radny został wybrany w wyborach samorządowych w 2006 roku. Powodem wygaszenia mandatu było równocześnie pozostawanie prezesem zarządu spółdzielni rolniczo-handlowej, która prowadzi działalność gospodarczą z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy. Radny w ciągu trzech miesięcy od dnia złożenia ślubowania nie zaprzestał zarządzania działalnością gospodarczą z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy. Ponieważ rada gminy pomimo dwukrotnego wezwania do podjęcia uchwały stwierdzającej wygaśnięcie mandatu radnego nic nie zrobiła, sprawą zajął się wojewoda.
UZASADNIENIE: Sąd I instancji oddalił skargę radnego. Skuteczna okazała się jednak jego skarga kasacyjna. Istotny okazał się tryb, w jakim ustanowiono użytkowanie wieczyste na rzecz spółdzielni, którą zarządzał radny. Naczelny Sąd Administracyjny przypomniał, że według art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym radni nie mogą prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy, w której radny uzyskał mandat. Nie mogą również zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem czy pełnomocnikiem w prowadzeniu tej działalności. Wprowadzony zakaz opiera się na łącznym wystąpieniu dwóch przesłanek. Po pierwsze, prowadzeniu działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami. Po drugie, wykorzystaniu mienia komunalnego przy prowadzeniu działalności gospodarczej.
Jak podkreślił NSA podjęcie uchwały o wygaśnięciu mandatu radnego może nastąpić tylko gdy rada gminy (miasta) ustali wystąpienie tych dwóch przesłanek łącznie. Wystąpienie tych dwóch przesłanek jest również warunkiem prawidłowości wydania przez wojewodę zarządzenia zastępczego na podstawie art. 98a ust. 2 powołanej ustawy o samorządzie gminnym.
Sąd zauważył, że zgodnie z art. 204 ust. 1 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2004 r. nr 261, poz. 2603 ze zm.) spółdzielni, związkowi spółdzielczemu oraz innym osobom prawnym, które w dniu 5 grudnia 1990 r. były użytkownikami gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa lub gminy, przysługuje roszczenie o ustanowienie użytkowania wieczystego gruntu oraz o przeniesienie własności znajdujących się na nich budynków, innych urządzeń i lokali. Spółdzielni, którą zarządzał radny, przysługiwało roszczenie o ustanowienie użytkowania wieczystego. Spółdzielnia złożyła wniosek o ustanowienie użytkowania wieczystego w ustawowym terminie, a zatem roszczenie nie wygasło.
Spółdzielni przysługiwało roszczenie o ustanowienie użytkowania wieczystego wskazanych gruntów, a gmina nie miała prawa swobodnego wykonywania prawa własności. W dniu wydania zarządzenia zastępczego skuteczność roszczenia o ustanowienie użytkowania wieczystego, została potwierdzona w formie uchwał rady gminy. Wojewoda naruszył prawo uchylając mandat radnego - uznał NSA.
WAŻNE WYJAŚNIENIE:
Gdy przysługuje roszczenie o ustanowienie użytkowania wieczystego, nie można przyjąć, że spełniona jest przesłanka wykorzystania mienia komunalnego gminy w rozumieniu art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym.
Wyrok NSA sygn. akt II OSK 842/08, niepublikowany
Aleksandra Tarka