Czym jest spis wyborców?
Spis wyborców to lista wszystkich osób w danym obwodzie głosowania uprawnionych do oddawania głosów. Sporządzany jest na podstawie rejestru wyborców przed każdymi wyborami, a na jego podstawie wydawane są później karty do głosowania. Obowiązek prowadzenia zarówno rejestru, jak i spisu wyborców spoczywa na jednostkach samorządu terytorialnego, a konkretnie na gminach.
Jakie są obowiązki gminy?
Gminy muszą sporządzić spis wyborców najpóźniej w dwudziestym pierwszym dniu przed dniem wyborów, w dwóch egzemplarzach, osobno dla każdego obwodu głosowania. Ze względu na rodzaj wyborów będzie to spis wyborców część A (w wyborach do Sejmu i Senatu, prezydenckich, do rad powiatu oraz sejmików województw) lub też część A i B (wybory do Parlamentu Europejskiego, do rad gmin oraz wybory wójta, burmistrza lub prezydenta).
Polecamy serwis: Organizacja
Spisy wyborców tworzy się nie tylko dla stałych obwodów głosowania, ale także dla jednostek stanowiących obwody odrębne – w domach pomocy społecznej, zakładach opieki zdrowotnej, zakładach karnych, aresztach śledczych, a także w domach studenckich i zespołach domów studenckich. Takie spisy tworzy się na podstawie wykazu osób, które w dniu wyborów będą przebywać w danej instytucji. Jednak w przypadku wyborów samorządowych (do rad, sejmików i wyborów wójta) wpisuje się jedynie osoby stale zamieszkałe na terenie jednostki samorządu terytorialnego, w której znajduje się dana instytucja.
Jakie uprawnienia przysługują wyborcy?
Chociaż co do zasady spis sporządza się na podstawie rejestru i tylko osoby uwzględnione w spisie mogą głosować w danym obwodzie głosowania, to kodeks wyborczy przewiduje także inne rozwiązania. Przede wszystkim osoby, które będą czasowo przebywać na terenie danej gminy lub też takie, które stale w niej zamieszkują mogą, nie później niż w piątym dniu przed dniem wyborów, złożyć pisemny wniosek o dodanie do spisu wyborców w wybranym przez siebie obwodzie głosowania. Regulacja ta nie dotyczy jednak wyborów samorządowych, a w wyborach do Senatu mogą z niej korzystać tylko osoby stale zamieszkujące daną gminę. Jeżeli zaś wyborca zmieni swoje miejsce pobytu przed dniem wyborów i nie skorzysta ze wskazanego wyżej rozwiązania, może – w gminie, w której rejestrze lub spisie jest ujęty, złożyć wniosek o wydanie zaświadczenia o byciu uprawnionym do głosowania. Z takim zaświadczeniem będzie on uprawniony do oddania głosu w każdym obwodzie głosowania. Analogicznie – sytuacja ta nie dotyczy wyborów samorządowych. Każdy wyborca ma także prawo do sprawdzenia w danej gminie, czy został ujęty w odpowiednim spisie wyborców. Może to zrobić między dwudziestym pierwszym a ósmym dniem przed dniem wyborów. Wyborcom przysługuje również prawo do wniesienia reklamacji do wójta lub innego organu, który sporządził wpis w związku z nieprawidłowościami sporządzenia wpisu. Terminy na rozpatrzenie reklamacji i wniesienie skargi do sądu rejonowego wynoszą dwa dni.
Kto jeszcze sporządza spis wyborców?
Obowiązek sporządzania przed każdymi wyborami spisu wyborców dotyczy także, oprócz gmin, kapitanów polskich statków morskich w stosunku do osób przebywających na takim statku w dniu wyborów oraz konsula w stosunku do osób przebywających za granicą, posiadających polski paszport. Jeśli wyborca uwzględniony jest w którymś z ww. spisów, ewentualną reklamację powinien złożyć odpowiednio do kapitana statku lub konsula. W przypadku negatywnego rozpatrzenia reklamacji wyborcy nie przysługuje żaden środek zaskarżenia.
Podstawa prawna:
Kodeks wyborczy (ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r., Dz. U. nr 21 poz. 112 z późn. zm.).
Zobacz również: Informacja publiczna - definicja