MONIKA NIEWINOWSKA
departament informacji i promocji Ministerstwo Rozwoju Regionalnego
Zawarcie umowy o dofinansowanie świadczy o tym, że instytucja zarządzająca konkretnym programem unijnym zgadza się na dofinansowanie projektu. Można więc mówić jedynie o przypadkach cofnięca, dofinansowania.
Cofnięcie dofinansowania może być zastosowane w przypadku stwierdzenia rażących nieprawidłowości podczas realizacji projektu, np. istotne opóźnienie we wdrażaniu, braki w dokumentacji poświadczającej poniesione wydatki itp. Jest to jednak środek ostateczny.
Wcześniej instytucja zarządzająca wskazuje błędy i zwraca się z prośbą do beneficjenta o ich naprawienie, np. uzupełnienie braków w dokumentacji. Beneficjent w przypadku cofnięcia dofinansowania będzie musiał zwrócić całą kwotę dofinansowania wraz z odsetkami. By uniknąć tego problemu, należy realizować projekt zgodnie z terminami i innymi postanowieniami zawartymi w umowie o dofinansowaniu.
Inwestycje unijne będą kontrolowane na wszystkich szczeblach przez instytucje zarządzające, pośredniczące, jak i wdrażające. Instytucje zarządzające będą delegować kompetencje w zakresie kontroli instytucjom niższego szczebla. Obecnie podpisano już porozumienia między instytucjami zarządzającymi a instytucjami pośredniczącymi. Instytucje pośredniczące także mają prawo delegowania kompetencji kontrolnych niżej, mogą też część kompetencji zachować dla siebie.
Jeżeli chodzi o regionalne programy operacyjne, to samorządy mają swobodę w wyborze instytucji pośredniczącej, a co za tym idzie, delegowania im kompetencji. Część instytucji jest wyłoniona w procedurze przetargowej. W tych przypadkach porozumienia nie są jeszcze podpisane.
Instytucje zarządzające określają też w drodze wytycznych standardy i procedury kontroli, w sytuacji kiedy instytucje wykonujące zadania w zakresie kontroli będą jednocześnie beneficjentami.
Nie należy zapomnieć o kontrolach, które będą przeprowadzały instytucje zewnętrzne, takie jak: Najwyższa Izba Kontroli albo Regionalna Izba Obrachunkowa. A także delegacje przysyłane przez Komisję Europejską, w szczególności przy dużych projektach inwestycyjnych.
Ostateczną decyzję o sfinansowaniu projektu podejmuje instytucja zarządzająca danym programem unijnym.
Występują przypadki cofnięcia dofinansowania w sektorowych programach operacyjnych 2004-2006. W przeważającej większości wynikają one z uchybień podczas procedury przetargowej. Także podczas kontroli na miejscu okazuje się czasami, że wydatki, które na papierze wydawały się kwalifikowane, wcale kwalifikowanymi nie były.
Rozpiętość finansowa niewypłacenia dofinansowania jest dość duża. Jakkolwiek nie są to znane spektakularne przypadki, kiedy cofnięto by dofinansowanie dużego projektu realizowanego przez samorząd. Zwrot dotacji dotyczy jedynie tych kosztów, które zostały uznane za niekwalifikowane.
AO