Fundusze europejskie pod lupą organizacji pozarządowych
82,5 mld euro dla Polski na lata 2014-2020 jest sumą imponującą. Realnie dysponujemy kwotą 77,5 mld euro, gdyż część środków musieliśmy przekazać na wspólne przedsięwzięcia unijne. To ponad 25% całego budżetu polityki regionalnej UE na tę „siedmiolatkę”. 40% (331,28 mld euro) jest przeznaczone na rozwój województw, czyli Regionalne Programy Operacyjne. Organizacje pozarządowe angażują się nie tylko w realizację projektów za unijne pieniądze, ale również uczestniczyły w tworzeniu dokumentów oraz monitorują działania władz.
Zobacz również: E-administracja w perspektywie finansowej 2014-2020
Te środki mają pomóc polskim województwom rozwinąć się niemalże w każdej sferze – od infrastruktury przez naukę po rozwój kapitału społecznego. Duże wyzwanie. Za pieniądze unijne w regionach odpowiadają Marszałkowie. Biorąc pod uwagę wagę i potencjał wsparcia unijnego, jak również szereg potrzeb i deficytów, na przestrzeni ostatniego roku organizacje pozarządowe przypatrzyły się szesnastu Regionalnym Programom Operacyjnym. Wybrano trzy obszary, które pokazują stosunek władz regionalnych do zaangażowania obywateli w sprawy publiczne oraz ich nastawienie na skuteczność wykorzystania środków europejskich – bądź tylko na ich wydanie:
- proces przygotowywania programów oraz wybór członków komitetów monitorujących RPO z ramienia organizacji pozarządowych,
- dostęp do informacji o dystrybucji środków unijnych w ramach konkursów z RPO i kryteria wyboru projektów w tych konkursach,
- funkcjonowanie Lokalnych Punktów Informacyjnych.
W pierwszym obszarze organizacje wysuwają zastrzeżenia dotyczące otwarcia przez władze samorządowe procesu tworzenia programów, wypracowywania priorytetów i przejrzystości w zakresie informowania na temat postępów prac, w tym zmian w projektach dokumentów. Nierzadko obywatele nie mieli możliwości uczestniczenia w pracach nad tymi dokumentami, niejednokrotnie nie zastosowano żadnej formy konsultacji, ewentualnie były trudności w uzyskaniu informacji zwrotnych z procesu konsultacji. Utrudnienie w bieżącym śledzeniu informacji stanowi z kolei niejednolite nazewnictwo dokumentów, załączników na stronach internetowych, format publikowanych materiałów. Nie wszędzie przyłożona została także odpowiednia staranność dotycząca stosowania procedury wyboru reprezentantów organizacji do komitetów monitorujących RPO, którzy de facto reprezentują interesy wielu grup społecznych, do których wsparcie z RPO jest kierowane, np. osób wykluczonych z rynku pracy.
W ocenie organizacji obywatelskich kryteria wyboru projektów w procedurach konkursowych realizowanych w regionach są na ogół właściwie opracowane, co ocenione zostało na podstawie analizy pierwszych konkursów i ich efektów. Za najważniejsze praktyki naganne uznano zmiany dokumentacji w trakcie trwania konkursów oraz techniczne trudności w funkcjonowaniu generatorów wniosków, skutkujące czasem wręcz niemożnością złożenia wniosków.
Lokalne Punkty Informacyjne z jednej strony są przyjazne, a ich pracownicy starają się pomagać potencjalnym realizatorom projektów. Z drugiej – operują wciąż językiem hermetycznym, niezrozumiałym dla osób, które po raz pierwszy stykają się z tą tematyką, ponadto brakuje w ich działalności szerszego wyjścia do zainteresowanych, np. poprzez aktywność na portalach społecznościowych, większej liczby spotkań informacyjnych dotyczących konkretnych konkursów dotacyjnych.
W najbliższych dniach Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych opublikuje raport z wnioskami i rekomendacjami, opracowany na bazie materiałów ze wszystkich województw. Będziemy także upowszechniać wyniki monitoringi w ujęciu tematycznym.
Raport powstał w ramach projektu „Monitoring funduszy europejskich”, realizowanego w partnerstwie przez Ogólnopolską Federację Organizacji Pozarządowych (OFOP) i Kujawsko-Pomorską Federację Organizacji Pozarządowych (KPFOP), w ramach programu Obywatele dla Demokracji, finansowanego z Funduszy EOG.
Polecamy serwis: Rozwój i promocja