Jakie środki przymusu bezpośredniego stosuje policja?
Zgodnie z ustawą z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej środkami przymusu bezpośredniego są: siła fizyczna w postaci technik: transportowych, obrony, ataku, obezwładnienia; kajdanki: zakładane na ręce, zakładane na nogi lub zespolone; kaftan bezpieczeństwa; pas obezwładniający; siatka obezwładniająca; kask zabezpieczający; pałka służbowa; wodne środki obezwładniające; pies i koń służbowy; pociski niepenetracyjne; chemiczne środki obezwładniające w postaci ręcznych miotaczy substancji obezwładniających, plecakowych miotaczy substancji obezwładniających, granatów łzawiących, innych urządzeń przeznaczonych do miotania środków obezwładniających; przedmioty przeznaczone do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej; cela zabezpieczająca; izba izolacyjna; pokój izolacyjny; kolczatka drogowa i inne środki służące do zatrzymywania oraz unieruchamiania pojazdów mechanicznych; pojazdy służbowe; środki przeznaczone do pokonywania zamknięć budowlanych i innych przeszkód, w tym materiały wybuchowe; środki pirotechniczne o właściwościach ogłuszających lub olśniewających.
Polecamy: Jak przygotować się do zmian 2021
Kto może używać środków przymusu bezpośredniego?
Uprawnionymi do używania lub wykorzystywania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej są nie tylko funkcjonariusze policji, ale też m.in. funkcjonariusze ABW, funkcjonariusze Służby Ochrony Państwa, funkcjonariusze Centralnego Biura Antykorupcyjnego, funkcjonariusze i żołnierze Służby Kontrwywiadu Wojskowego, funkcjonariusze Służby Więziennej, strażnicy straży gminnych (miejskich), funkcjonariusze Straży Granicznej, funkcjonariusze Straży Marszałkowskiej, funkcjonariusze Straży Parku, żołnierze Żandarmerii Wojskowej lub wojskowych organów porządkowych, pracownicy ochrony uprawnieni do użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego lub broni palnej na podstawie przepisów ustawy o ochronie osób i mienia.
Uprawnieni do używania lub wykorzystywania środków przymusu bezpośredniego, ale nie broni palnej są także członkowie służby porządkowej podczas imprez masowych oraz pracownicy zakładów poprawczych, schronisk dla nieletnich lub młodzieżowych ośrodków wychowawczych.
Kiedy można użyć środków przymusu bezpośredniego?
Środków przymusu bezpośredniego można użyć lub wykorzystać je w przypadku konieczności podjęcia co najmniej jednego z następujących działań:
1) wyegzekwowania wymaganego prawem zachowania zgodnie z wydanym przez uprawnionego poleceniem;
2) odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność uprawnionego lub innej osoby;
3) przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do zamachu na życie, zdrowie lub wolność uprawnionego lub innej osoby;
4) przeciwdziałania naruszeniu porządku lub bezpieczeństwa publicznego;
5) przeciwdziałania bezpośredniemu zamachowi na ochraniane przez uprawnionego obszary, obiekty lub urządzenia;
6) ochrony porządku lub bezpieczeństwa na obszarach lub w obiektach chronionych przez uprawnionego;
7) przeciwdziałania zamachowi na nienaruszalność granicy państwowej;
8) przeciwdziałania niszczeniu mienia;
9) zapewnienia bezpieczeństwa konwoju lub doprowadzenia;
10) ujęcia osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą;
11) zatrzymania osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą;
12) pokonania biernego oporu;
13) pokonania czynnego oporu;
14) przeciwdziałania czynnościom zmierzającym do autoagresji.
Środków przymusu bezpośredniego używa się w sposób niezbędny do osiągnięcia celów, proporcjonalnie do stopnia zagrożenia, wybierając środek o możliwie jak najmniejszej dolegliwości.
Rzecznik Prawo Obywatelskich zwraca uwagę, że z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wynika, iż stosowanie w sposób nieproporcjonalny środków przymusu bezpośredniego przez funkcjonariuszy publicznych może przybrać zakazaną formę nieludzkiego lub poniżającego traktowania.
Nie w każdej sytuacji można także użyć wszystkich przewidzianych jako przymus bezpośredni środków.
Kiedy policja może użyć siły fizycznej?
Siły fizycznej w postaci technik: transportowych, obrony, ataku, obezwładnienia można użyć w każdym z powyższych przypadków. Używając siły fizycznej lub wykorzystując siłę fizyczną nie można jednak zadawać uderzeń, chyba że uprawniony działa w celu odparcia zamachu na życie lub zdrowie własne lub innych osób albo na mienie lub przeciwdziała ucieczce.
Kiedy policja może użyć gazu?
Chemicznych środków obezwładniających w postaci ręcznych miotaczy substancji obezwładniających, plecakowych miotaczy substancji obezwładniających, granatów łzawiących oraz innych urządzeń przeznaczonych do miotania środków obezwładniających używa się w celu krótkotrwałego zakłócenia orientacji przestrzennej lub obezwładnienia.
Można ich użyć w przypadkach podanych wyżej oprócz jednego - przeciwdziałania czynnościom zmierzającym do autoagresji.
Nie można ich jednak stosować wobec osób, w stosunku do których użyto już kajdanek, kaftanu bezpieczeństwa, pasa lub siatki obezwładniającej lub obezwładniano już je z pomocą energii elektrycznej.
Kiedy policja może użyć pałki?
Pałki służbowej nie można użyć w celu pokonania biernego oporu oraz przeciwdziałania czynnościom zmierzającym do autoagresji.
Pałki służbowej nie stosuje się wobec osób w stosunku do których użyto kajdanek, kaftanu bezpieczeństwa, pasa obezwładniającego, siatki obezwładniającej oraz przedmiotów przeznaczonych do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej z wyjątkiem dźwigni transportowych stosowanych przy użyciu pałki służbowej.
Pałki służbowej używa się do obezwładnienia osoby przez zadanie bólu fizycznego lub do zablokowania kończyn albo wykorzystuje się ją w celu obezwładnienia zwierzęcia.
Pałką służbową nie zadaje się uderzeń i pchnięć w głowę, szyję, brzuch i nieumięśnione oraz szczególnie wrażliwe części ciała, z wyjątkiem sytuacji gdy zachodzi konieczność odparcia zamachu stwarzającego bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia uprawnionego lub innej osoby.
Kiedy policja może użyć broni palnej?
Broni palnej używa się lub wykorzystuje się ją wyłącznie, jeżeli użycie lub wykorzystanie innych środków przymusu bezpośredniego nie jest możliwe lub okazało się niewystarczające. Jest to środek ostateczny, który należy zgodnie z ustawą stosować ze szczególną ostrożnością i rozwagą.
Wobec kogo nie można użyć środków przymusu bezpośredniego?
Wobec kobiet o widocznej ciąży, osób, których wygląd wskazuje na wiek do 13 lat, oraz osób o widocznej niepełnosprawności uprawniony może użyć wyłącznie siły fizycznej w postaci technik obezwładnienia. Posłów i senatorów chroni immunitet.
Podstawa prawna: