Literalna wykładnia art. 50 ust. 2 ustawy z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (dalej: u.p.z.p.) w obecnym stanie prawnym prowadzi do wniosku, że wszystkie roboty budowlane, prowadzące do realizacji inwestycji celu publicznego, a wymagające przeprowadzenia postępowania w sprawie ocen oddziaływania na środowisko, powodują konieczność uzyskiwania decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego.
Analizując jednak ten przepis prawa pod kątem jego celu, należy uwzględnić następujące okoliczności. Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym weszła w życie 11 lipca 2003 r. Nowe tryby wydawania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach oraz przeprowadzania ponownej procedury w sprawie ocen oddziaływania na środowisko, wprowadzone ustawą z 3 października 2008 r. o dostępie do informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (dalej: ustawa środowiskowa), weszły w życie 15 listopada 2008 r. Ustawa środowiskowa wprowadziła do ustawy z 7 lipca 1994 r. – Prawo budowane (dalej: Prawo budowlane) zapis, z którego wynika konieczność uzyskiwania pozwolenia na budowę, nawet względem robót zwolnionych z takiego obowiązku, w celu umożliwienia ponownego przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, jeśli spełnione są określone w ustawie środowiskowej przesłanki (np. wskutek nałożenia takiego obowiązku w decyzji środowiskowej).
Zakres robót budowlanych
Rozpatrując art. 50 ust. 2 u.p.z.p., należy podkreślić, że decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego ma charakter rozstrzygnięcia szczególnego względem ogólnej zasady postępowania w sytuacji braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, tj. uzyskiwania decyzji o warunkach zabudowy. Należy również podkreślić, że niemal każda zmiana sposobu zagospodarowania terenu, nawet niezwiązana z koniecznością prowadzenia robót budowlanych, rodzi obowiązek uzyskiwana takiej decyzji. Wyjątkiem od tej generalnej zasady jest lokalizowanie inwestycji celu publicznego, które wymaga uzyskiwania decyzji administracyjnej (o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego) głównie wówczas, gdy roboty budowlane towarzyszące realizacji tego celu są objęte obowiązkiem uzyskiwania pozwolenia na budowę. Punktem wyjścia do wyboru trybu postępowania lub rezygnacji z niego jest więc analiza zakresu niezbędnych robót budowlanych pod kątem konieczności uzyskiwania pozwolenia na budowę.
Jeśli zakres robót wyklucza taką konieczność, gdyż znajduje się on w katalogu ciągle zwiększających swoją liczbę wyjątków z art. 29 Prawa budowlanego, to wówczas należy zastosować drugi z przypadków, tj. sytuację opisaną w art. 50 ust. 2 pkt 1 u.p.z.p. Ta zaś skutkuje koniecznością uzyskiwania decyzji lokalizacji celu publicznego, gdy spełnione są następujące przesłanki:
● planowane roboty budowlane to: remont, montaż lub przebudowa,
● w wyniku przeprowadzenia tych robót nastąpi zmiana sposobu zagospodarowania terenu, użytkowania obiektu budowlanego, względnie zmiana jego formy architektonicznej,
● roboty budowlane związane są z przedsięwzięciem wymagającym przeprowadzenia postępowania w sprawie ocen oddziaływania na środowisko.
Pozostaje tylko rozstrzygnięcie kwestii, czy przesłanki te powinny być spełnione łącznie, czy zaistnienie choć jednej z nich odniesie już skutek w postaci konieczności uzyskiwania decyzji celu publicznego.
Moim zdaniem, niespełnienie choć jednej z wymienionych przesłanek spowoduje, że poprowadzenie postępowania o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego może okazać się nieuzasadnione, a wręcz bezcelowe. Nie do końca bowiem prawdziwa jest teza, że postępowanie w sprawie ocen oddziaływania na środowisko zawsze towarzyszy przedsięwzięciom powodującym zmiany sposobu zagospodarowania terenu.
Zobacz również: Jakie są możliwości zawieszenia postępowania o ustalenie warunków zabudowy
Przykład inwestycji drogowej
Niech za przykład posłuży inwestycja, polegająca na gruntownej przebudowie (remoncie) drogi wraz z torowiskiem tramwajowym w istniejących liniach rozgraniczających. Zgodnie z art. 29 ust. 2 pkt 1 i 12 Prawa budowlanego, roboty takie zwolnione są z obowiązku uzyskiwania pozwolenia na budowę. W konsekwencji powinien mieć w tym przypadku zastosowanie art. 50 ust. 2 pkt 2 u.p.z.p., zwalniający tego rodzaju roboty budowlane z obowiązku uzyskiwania decyzji lokalizacji celu publicznego. Jednak ze względu na bardzo ogólne sformułowania użyte w rozporządzeniu Rady Ministrów z 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, które w grupie takich działań wymienia np. „linie tramwajowe, (...), wraz z towarzyszącą im infrastrukturą, używane głównie do przewozu pasażerów”, często zapisy decyzji środowiskowej nakazują sporządzenie raportu lub wręcz przeprowadzenia ponownej procedury w sprawie ocen oddziaływania na środowisko w ramach postępowania o wydanie pozwolenia na budowę planowanej inwestycji. W takiej sytuacji obowiązek uzyskiwania pozwolenia na budowę jest skutkiem rozstrzygnięć decyzji środowiskowej, a nie faktycznego zakresu planowanych robót budowlanych. Ma się więc do czynienia z wyjątkiem od generalnej zasady, wprowadzonym przepisami późniejszymi niż ustawa podstawowa. Pierwotnym zamysłem ustawodawcy była przecież zasada zwolnienia z obowiązku uzyskiwania decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, gdy zakres wykonywanych robót budowlanych nie wymagał pozwolenia na budowę. Prowadzenie postępowania administracyjnego, wobec braku zmiany sposobu zagospodarowania terenu, wydaje się w tej sytuacji bezcelowe. Istniejąca droga nie zmieni swojej funkcji (sposobu zagospodarowania terenu), a krąg stron postępowania ograniczony jest w istocie do zarządcy drogi, który reprezentuje właściciela (jednostkę samorządu terytorialnego lub Skarb Państwa) oraz najczęściej jest również inwestorem, a tym samym wnioskodawcą postępowań administracyjnych. Trudne, a wręcz niemożliwe byłoby również wypełnienie kompletnego katalogu przedmiotu takiej decyzji. Oprócz rodzaju inwestycji określenie warunków i szczegółowych zasad zagospodarowania terenu oraz wyznaczenie linii rozgraniczających teren inwestycji w sytuacji przebudowy lub remontu istniejącego już obiektu (np. drogi) jest niemożliwe.
Istnieją więc sytuacje, w których uzyskiwanie pozwolenia na budowę jest wymagane, lecz niekoniecznie powinny one skutkować obowiązkiem określania w drodze decyzji warunków i zasad lokalizacji inwestycji celu publicznego. Przy inwestycjach o napiętym harmonogramie wykonania robót, a więc niemal wszystkich, daje to oszczędność nawet 65 dni, bo taki właśnie termin na wydanie decyzji celu publicznego określono w u.p.z.p.
Rezygnacja z decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego to oszczędność 65 dni.
Podstawy prawne
● Ustawa z 3 października 2008 r. o dostępie do informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (j.t. Dz.U. z 2013 r. poz. 1235; ost. zm. Dz.U. z 2013 r. poz. 1238)
● Ustawa z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (j.t. Dz.U. z 2012 r. poz. 647; ost. zm. Dz.U. z 2013 r. poz. 1446)
● Ustawa z 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (j.t. Dz.U. z 2013 r. poz. 1409; ost. zm. Dz.U. z 2014 r. poz. 40)
● Rozporządzenie Rady Ministrów z 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz.U. nr 213, poz. 1397; ost. zm. Dz.U. z 2013 r. poz. 817)
Polecamy serwis: Gospodarka przestrzenna