Od 1 stycznia 2024 roku zmienią się na korzyść kwoty zasiłku stałego z pomocy społecznej wypłacanego przez ośrodki pomocy społecznej. Ile wyniesie ten zasiłek? Wyższe będą także kryteria dochodowe.
- Czym jest zasiłek stały z pomocy społecznej? Komu przysługuje?
- Kryteria dochodowe
- Warunki przyznania zasiłku stałego
- Kwota zasiłku stałego w 2024 roku
- Jak otrzymać zasiłek stały?
Te zmiany w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej przyniosła obszerna nowelizacja z 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz niektórych innych ustaw (opublikowana w Dzienniku Ustaw rok 2023 poz. 1693). Część tych zmian z tej nowelizacji weszła w życie 1 listopada 2023 r. a pozostałe (w tym zmiany dot. kwot zasiłku stałego) będą obowiązywać od 1 stycznia 2024 r.
Czym jest zasiłek stały z pomocy społecznej? Komu przysługuje?
Zasady przyznawania zasiłku stałego są określone w art. 37 ustawy o pomocy społecznej. Zasiłek stały przysługuje:
1) pełnoletniej osobie samotnie gospodarującej, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej;
2) pełnoletniej osobie pozostającej w rodzinie, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód, jak również dochód na osobę w rodzinie są niższe od kryterium dochodowego na osobę w rodzinie.
Do końca 2023 roku zasiłek stały ustala się w wysokości:
1) w przypadku osoby samotnie gospodarującej – różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby, z tym że kwota zasiłku nie może być wyższa niż 719 zł miesięcznie;
2) w przypadku osoby w rodzinie – różnicy między kryterium dochodowym na osobę w rodzinie a dochodem na osobę w rodzinie.
W aktualnym stanie prawnym kwota zasiłku stałego nie może być niższa niż 30 zł miesięcznie.
Kryteria dochodowe
Aktualne kryteria dochodowe wynikają z rozporządzenie Rady Ministrów z 14 lipca 2021r. w sprawie zweryfikowanych kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (Dz.U z 2021 poz. 1296). Na podstawie tego rozporządzenia kryteria dochodowe wynoszą obecnie:
- dla osoby samotnie gospodarującej – 776 zł;
- dla osoby w rodzinie – 600 zł.
Warunki przyznania zasiłku stałego
Jeżeli następuje zbieg uprawnień do zasiłku stałego i renty socjalnej, świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego, dodatku z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania lub zasiłku dla opiekuna, zasiłek stały nie przysługuje.
Przy czym przy ustalaniu uprawnienia oraz wysokości zasiłku stałego do dochodu nie wlicza się kwoty zasiłku okresowego.
Warto też wiedzieć, że zgodnie z przepisami o pomocy społecznej, osobę przebywającą w domu pomocy społecznej lub ubiegającą się o przyjęcie do niego uznaje się za osobę samotnie gospodarującą, jeżeli przed przyjęciem do domu pomocy społecznej lub rozpoczęciem oczekiwania na miejsce w takim domu była uprawniona do zasiłku stałego.
Co więcej, na podstawie art. 10 ustawy o pomocy społecznej, przy ustalaniu prawa do zasiłku stałego w składzie rodziny nie uwzględnia się dzieci wychowywanych w rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu dziecka oraz pełnoletnich wychowanków rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka, a do dochodu rodziny nie wlicza się ich dochodów oraz świadczeń na pokrycie kosztów ich utrzymania i dodatków przyznanych na podstawie przepisów o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.
Kwota zasiłku stałego w 2024 roku
Od 1 stycznia 2024 roku zasiłek stały ustalać się będzie w wysokości:
1) w przypadku osoby samotnie gospodarującej – różnicy między kwotą stanowiącą 130% kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby, z tym że kwota zasiłku nie może być wyższa niż 1000 zł miesięcznie;
2) w przypadku osoby w rodzinie – różnicy między kwotą stanowiącą 130% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie a dochodem na osobę w rodzinie.
Od 2024 roku kwota zasiłku stałego nie będzie mogła być niższa niż 100 zł miesięcznie.
Jak otrzymać zasiłek stały?
W tym celu trzeba złożyć wniosek do urzędu gminy (czy ośrodka pomocy społecznej w gminie), w której mieszka osoba ubiegająca się o to świadczenie. W szczególnych sytuacjach pomoc społeczna (w tym zasiłek stały) może być też udzielana z urzędu.
W myśl art. 106 ust. 7 ustawy o pomocy społecznej, w przypadku złożenia przez osobę, która nie posiada orzeczenia o całkowitej niezdolności do pracy w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych lub orzeczenia o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, wniosku o przyznanie zasiłku stałego wraz z wymaganą dokumentacją oraz potwierdzeniem złożenia wniosku o przyznanie świadczenia uzależnionego od niezdolności do pracy albo wniosku o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, wszczyna się postępowanie o ustalenie uprawnienia do zasiłku stałego. Potem pracownik urzędu gminy (najczęściej pracownik ośrodka pomocy społecznej w gminie) przeprowadza rodzinny wywiad środowiskowy i sprawdzi, czy faktycznie osoba wnioskująca o ten zasiłek ma do tego prawo. Jeżeli ten wywiad środowiskowy potwierdzi spełnianie warunków, o których mowa w art. 37 ust. 1 lub 4 ustawy o pomocy społecznej (z wyłączeniem warunku całkowitej niezdolności do pracy – który ocenia inny organ), to zasiłek stały może być przyznany.
Przyznanie świadczeń z pomocy społecznej (w tym zasiłku stałego) następuje w formie decyzji administracyjnej. Decyzja ta jest wydawana na czas nieokreślony. Ale na podstawie art. 106 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej tę decyzję można zmienić lub uchylić na niekorzyść strony bez jej zgody w przypadku:
- zmiany przepisów prawa,
- zmiany sytuacji dochodowej lub osobistej strony,
- pobrania nienależnego świadczenia, a także
- można zmienić lub uchylić decyzję, jeżeli wystąpiły przesłanki, o których mowa w art. 11 (tzw. marnotrawienie świadczenia), art. 12 (różnice między dokumentacją a prawdziwą sytuacją majątkową strony) i art. 107 ust. 5 (odmowa złożenia oświadczenia o dochodach i stanie majątkowym) ustawy o pomocy społecznej.
Natomiast zmiana decyzji administracyjnej dot. pomocy społecznej na korzyść strony nie wymaga jej zgody.
Podstawa prawna:
- ustawa z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej - t.j. z dnia 12 maja 2023 r. - Dz.U. z 2023 r., poz. 901; ostatnia zmiana: Dz.U. z 2023 r., poz. 1938;
- ustawa z 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz niektórych innych ustaw.
oprac. Paweł Huczko