"Mam kłopoty z poruszaniem się. Jestem przykuty do łóżka. Nie opuszczam mieszkania. Czy, komisja może odbyć się u mnie w domu?
Czy wojewódzki zespół ds orzekania o niepełnosprawności może przyjechać do mojego domu. I przyznać mi punkty dla świadczenia wspierającego?"
To częste pytanie.
Odpowiedź znajdziemy w art. 4c ustawy. Ale nie ustawy o świadczeniu wspierającym, a ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Przepis wskazuje trzy miejsca spotkania się osoby niepełnosprawnej z członkami zespołu:
1) miejsce jej stałego pobytu (w przykładzie Łańcut, mieszkanie osoby niepełnosprawnej) - pobytem stałym jest zamieszkanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego przebywania. (tak art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności)
2) siedziba wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności (Rzeszów)
3) miejsce wyznaczone przez zespół (w przypadku poważnej niepełnosprawności także Łańcut jako miejscowość zamieszkania).
Polecamy też artykuł o trzech wzorach stosowanych w procedurze przyznawania świadczenia wspierającego:
Ustawa o świadczeniu wspierającym a ustawa o rehabilitacji zawodowej
Ustawa o świadczeniu wspierającym odsyła do ustawy o rehabilitacji w zakresie prac wojewódzkich zespołów ds. orzekania o niepełnosprawności. To w tej ustawie są przepisy określające szczegóły ustalenia poziomu wsparcia niezbędnego dla osoby niepełnosprawnej.
Art. 4c ust. 2 tej ustawy stanowi tak. „Ustalenia poziomu potrzeby wsparcia dokonuje się, za zgodą osoby ubiegającej się o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia w miejscu jej stałego pobytu, o którym mowa w art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności (Dz. U. z 2022 r. poz. 1191 oraz z 2023 r. poz. 497 i 1394), na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, albo w siedzibie wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności albo w miejscu przez niego wyznaczonym, spełniającym warunki, o których mowa w art. 6 pkt 1 ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami (Dz. U. z 2022 r. poz. 2240).”
Przepis wskazuje trzy miejsca przeprowadzenia oceny samodzielności osoby niepełnosprawnej przez zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności:
1) miejsce jej stałego pobytu (np. Łańcut) - pobytem stałym jest zamieszkanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego przebywania. (tak art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności);
2) siedziba wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności (np. Rzeszów);
3) miejsce wyznaczone przez zespół. Miejsce to musi spełniać następujące warunki:
- zapewnienie wolnych od barier poziomych i pionowych przestrzeni komunikacyjnych budynków,
- instalacja urządzeń lub zastosowanie środków technicznych i rozwiązań architektonicznych w budynku, które umożliwiają dostęp do wszystkich pomieszczeń, z wyłączeniem pomieszczeń technicznych,
- zapewnienie informacji na temat rozkładu pomieszczeń w budynku, co najmniej w sposób wizualny i dotykowy lub głosowy,
- zapewnienie wstępu do budynku osobie korzystającej z psa asystującego,,
- zapewnienie osobom ze szczególnymi potrzebami możliwości ewakuacji lub ich uratowania w inny sposób.
Z ustawy wynika, że miejscem oceny stopnia niepełnosprawności może być mieszkanie np. osoby sparaliżowanej, do którego przyjedzie zespół orzekający. Musi się jednak na to zgodzić osoba niepełnosprawna. Komisja nie może się "wprosić" do jej mieszkania.
Świadczenie wspierające a zadania wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności
Zespół ma za zadanie ustalić tzw. „poziom potrzeby wsparcia”. Jakie są tu metody? Na podstawie:
- obserwacji,
- wywiadu bezpośredniego oraz
- oceny funkcjonowania osoby ubiegającej się o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia.
Odbywa się to przy zastosowaniu formularza w zakresie ustalania poziomu potrzeby wsparcia dla osób zaliczonych do stopnia niepełnosprawności, a także na podstawie informacji wskazanych w kwestionariuszu.
Potrzeba wsparcia to następstwo braku lub utraty autonomii fizycznej, psychicznej, intelektualnej lub sensorycznej. Przy ustaleniu potrzeby wsparcia bierze się pod uwagę, adekwatnie do wieku oraz niepełnosprawności fizycznej, psychicznej, intelektualnej lub sensorycznej, zdolność osoby do samodzielnego wykonywania określonych czynności, związanych z obszarami codziennego funkcjonowania oraz rodzaj wymaganego wsparcia, z uwzględnieniem czasu niezbędnego do jej wykonania oraz konieczności wsparcia przez inną osobę lub technologię wspomagającą, mającą na celu zapewnienie zwiększenia lub utrzymania niezależności osoby niepełnosprawnej.
Poziom potrzeby wsparcia, o której mowa w ust. 1, ustala się w wartościach punktowych w skali od 0 do 100.
Etapy wejścia w życie świadczenia wspierającego
W 2024 r. świadczenie zostanie przyznane najciężej poszkodowanym zdrowotnie. Zostanie bowiem wprowadzone „na raty”:
- od 1 stycznia 2024 r. - osobom od 87-100 punktów;
- od 1 stycznia 2025 r. - osobom od 78 do 86 pkt;
- i dopiero od 1 stycznia 2026 r. - osobom od 70 do 77 pkt.