EAPN Polska opublikowała raport Poverty Watch 2024 "Monitoring ubóstwa i polityki społecznej przeciw ubóstwu w Polsce 2023-2024". W raporcie wskazano, że Polska jest na krawędzi kryzysu społecznego. Z raportu wynika, że w 2023 r. prawie co piętnasty Polak żył w skrajnej biedzie, a niemal połowa społeczeństwa borykała się z różnymi formami wykluczenia.
Raport Poverty Watch 2024 "Monitoring ubóstwa i polityki społecznej przeciw ubóstwu w Polsce 2023-2024" zawiera przegląd danych dotyczących ubóstwa i deprywacji materialnej i społecznej ogółem oraz ubóstwa rodzin z dziećmi, dzieci, seniorów, rodzin z osobami niepełnosprawnymi oraz pracowników. Autorem raportu jest przewodniczący EAPN Polska dr hab. Ryszard Szarfenberg. Z raportu wynika, że ok. 2,5 mln Polaków żyje poniżej minimum egzystencji, a ok. 17,3 mln poniżej minimum socjalnego.
EAPN Polska: Ok. 2,5 mln Polaków żyje poniżej minimum egzystencji
W raporcie przekazano, że zauważalny jest dramatyczny skok ubóstwa skrajnego do 6,6 proc. populacji, obejmujący 2,5 miliona Polaków. W 2022 r. wynosiło ono 4,6 proc. i obejmowało 1,7 mln osób. Rozszerzeniu uległa także sfera wykluczenia społecznego. Z 41,1 proc. do 46 proc. W 2022 r. obejmowała 15,4 mln osób, a w 2023 r. dotknęła 17,3 mln. osób. W Odsetek dzieci w sferze wykluczenia zwiększył się z 47,1 proc. do 52,2 proc. (3,6 mln). Sfera wykluczenia społecznego seniorów wzrosła z 36,2 proc. (2,7 mln) do 43,4 proc (ok. 3,3 mln). Wskazano także na wzrost skrajnego ubóstwa wśród dzieci i seniorów. W 2023 r. ubóstwo skrajne dzieci wzrosło z 5,7 proc. (396 tys.) do 7,6 proc. (522 tys.), a ubóstwo skrajne seniorów wzrosło z 3,9 proc. do 5,7 proc. (430 tys. osób). Wśród alarmujących danych opublikowanych w raporcie, wskazano także na ogromny wzrost bezdomności dzieci. Wskazano, że liczba dzieci doświadczających bezdomności wzrosła o 54 proc. Dodano, że za ten wzrost odpowiadają głównie dane dotyczące dzieci ukraińskich.
Ochrona socjalna 2.0: rekomendacje
W raporcie uwzględniono działania, które należy podjąć w celu łagodzenia skutków kryzysu. Zaznaczono, że bez szybkich i zdecydowanych działań, Polska może stanąć w obliczu długotrwałego kryzysu społecznego, którego skutki będą odczuwalne przez pokolenia. Wśród nich znalazła się propozycja corocznej waloryzacji świadczenia wychowawczego, świadczeń rodzinnych i z pomocy społecznej. Wyżej wymienione świadczenia podlegały w tym roku weryfikacji. Zdaniem autora raportu, świadczenia te będą traciły na wartości ze względu na inflację, zmniejszając ich potencjał w ochronie przed ubóstwem. A dodatkowo kolejne ubogie rodziny będą wykluczone ze wsparcia przez systematycznie zaniżane kryteria dochodowe. Jako drugą rekomendację wskazano wprowadzenie spójnego systemu kryteriów dochodowych dla różnych świadczeń, opartego na realnych kosztach życia, uwzględniających również wydatki na uczestnictwo w społeczeństwie i w rynku prac. Trzecia rekomendacja dotyczy kompleksowej reformy usług społecznych. Chodzi m.in. o dezinstytucjonalizację oraz wsparcie środowiskowe. Ważne są także usług żłobkowe dla dzieci z ubogich rodzin oraz programy dwupokoleniowe, które mają zapewniać usługi zarówno dla dzieci jak i dla dorosłych. Kolejną rekomendacją, która znalazła się w raporcie jest wdrożenie programu przeciwdziałania ubóstwu energetycznemu, w tym inwestycje w efektywność energetyczną budynków w ramach Społecznego Planu Klimatycznego. Wskazano także na potrzebę opracowania kompleksowej strategii przeciwdziałania bezdomności, uwzględniającej nowe wyzwania związane z kryzysem uchodźczym oraz programy typu Najpierw Mieszkanie i społeczne agencje najmu. Pełna treść raportu Poverty Watch 2024 "Monitoring ubóstwa i polityki społecznej przeciw ubóstwu w Polsce 2023-2024" znajduje się na stronie EAPN.