O smogu czy chemikaliach wylewanych do rzek mówi się bardzo dużo. Czas, aby poważniej podejść do tematu zanieczyszczenia światłem. Dlaczego jest taki ważny?
- Zanieczyszczenie światłem - warto o nim mówić
- Czym jest zanieczyszczenie świetlne
- Regulacje dotyczące oświetlenia w miastach
- Jak zminimalizować zanieczyszczenie światłem
Zanieczyszczenie światłem - warto o nim mówić
Zanieczyszczenie powietrza, smog, to temat, który przewija się w głównych mediach właściwie bez przerwy, z największym nasileniem w sezonie grzewczym. Całkiem sporo czasu poświęca się także zanieczyszczeniom wód: śmieciom, które lądują w oceanie, chemikaliom zatruwającym akweny. Tymczasem jest jeszcze jedna rzecz, która jest szkodliwa dla środowiska i zaczyna coraz bardziej utrudniać funkcjonowanie, zwłaszcza w dużym mieście – to zanieczyszczenie świetlne.
To jeszcze nie jest temat, o którym się dużo mówi. Podczas gdy najpopularniejsza wyszukiwarka po wpisaniu frazy „smog” podaje ponad 94 miliony wyników, „zanieczyszczenie wody” to ponad 2 mln wyników, na frazę „zanieczyszczenie światłem” wskazuje jedynie niecałe 300 tys. wyników. Czas to zmienić, bo temat jest zbyt poważny, chociaż na pierwszy rzut oka, może się tak nie wydawać.
Jak bardzo zaniedbana jest to działka świadczy fakt, że pierwszy raport zajmujący się tym zjawiskiem pt. "Zanieczyszczenie światłem w Polsce. Raport 2023" został opracowany dopiero w ubiegłym roku z inicjatywy Light Pollution Think Tank wspólnie ze Stowarzyszeniem POLARIS-OPP oraz Centrum Badań Kosmicznych PAN. Wynika z niego m.in. że "w 2022 roku niebo skażone nadmiernym światłem znajdowało się nad głowami wszystkich Polek i Polaków, a dla 20% z nich było zbyt jasne, aby poczuli że nastała prawdziwa noc. Zagrożenie stwierdzono także dla parków narodowych, zwłaszcza sąsiadujących z aglomeracjami"1.
Czym jest zanieczyszczenie świetlne
Zanieczyszczenie światłem najłatwiej zaobserwować w dużych, dobrze rozwiniętych miastach. Jest spowodowane nadmiernym oświetleniem nocnym ze sztucznych źródeł. Światło generowane jest z latarni ulicznych, rozświetlonych bilbordów, iluminacji budynków. Istotną rolę pełni tu kierunek padania światła i sposób jego rozproszenia. Najbardziej niekorzystne jest światło rozproszone w różnych kierunkach, zwłaszcza w górę. Dla najmniejszej szkodliwości, najlepiej, aby nakierowane było konkretnie w miejsce, które ma oświetlać. Do zanieczyszczenia świetlnego przyczynia się tak naprawdę każde światło, które znajduje się poza budynkiem zamkniętym.
Na nocnym niebie w centrum miasta trudno dojrzeć cokolwiek, oprócz Księżyca i kilku najjaśniejszych gwiazd.
Zanieczyszczone niebo to poważny problem dla zwierząt i roślin, które żyją cyklem dzień-noc i przystosowane są do tego, ze nocą powinno być ciemno. Zaburza cykl kwitnienia i spoczynku roślin, orientacji w przestrzeni zwierząt czy nawet ich czynności fizjologicznych, i to nie tylko w miastach. U człowieka permanentne narażenie na zanieczyszczenie światłem może powodować problemy ze zdrowiem. W Polsce w pięciu najludniejszych miastach praktycznie nie występuje prawdziwe nocne niebo.
Regulacje dotyczące oświetlenia w miastach
Trudno sobie wyobrazić spacer nocą po mieście, które nagle wyłącza wszystkie latarnie. Podczas gdy kierowca samochodu może nie miałby większego problemu, pieszy już czułby się z pewnością mniej bezpiecznie. Współczesny styl życia związany jest z energią elektryczną, ale czy w takim razie można sobie dowolnie świecić bez żadnych ograniczeń i bez konsekwencji? Właściwie to tak. Wciąż bowiem nie ma dobrych, jasnych przepisów, które regulowałyby emisję sztucznego światła. Lokalne samorządy mogą same ustalać własne metody na walkę z zanieczyszczeniem światłem, ale na gruncie ogólnopolskim próżno szukać regulacji.
Problem wkrótce stanie się coraz bardziej palący, dlatego niezbędne jest jak najszybsze pochylenie się nad tematem i wprowadzenie regulacji.
Jak zminimalizować zanieczyszczenie światłem
To, że nie ma jeszcze wprowadzonych konkretnych wytycznych nie znaczy, że lokalne samorządy nie mogą już brać spraw w swoje ręce. Co mogą zrobić? Możliwości jest całkiem sporo, np.:
- wymiana opraw oświetlenia ulicznego, na takie, które ogranicza rozpraszanie światła;
- uregulowanie zasad umieszczania podświetlanych reklam;
- przyciemniane lampy o określonej godzinie w miejscach, w których nie jest konieczne duże oświetlenie;
- zastosowanie czujników ruchu.
Wszystkie powyższe pomysły na ograniczenie zanieczyszczenia to szansa na poprawę jakości życia fauny, flory i ludzi, ale to ogólnokrajowe regulacje oparte na dokładnych kalkulacjach i wiedzy mogą przynieść realne i długofalowe rozwiązanie.
1 "Zanieczyszczenie światłem w Polsce. Raport 2023", dostęp: https://lptt.org.pl/dzialalnosc/raport/
Więcej ważnych informacji znajdziesz na stronie głównej Infor.pl