Program Profilaktyka 40 Plus

W ramach Program Profilaktyka 40 Plus lekarz oceni indywidualne czynniki ryzyka zachorowania na najbardziej rozpowszechnione  choroby, w tym celu wykona badania krwi, w tym morfologię, glukozę oraz cholesterol, czyli parametry świadczące o stanie zdrowia. Jeśli w wyniku oceny stwierdzone zostaną czynniki ryzyka lub wyniki badań będą niepokojące, lekarz wykona bardziej szczegółowe badania laboratoryjne, EKG, USG lub skieruje na konsultację m.in. u kardiologa, diabetologa czy onkologa.

Program został przygotowany zgodnie z wytycznymi klinicznymi w obszarze kardiologii i onkologii oraz w oparciu o rozwiązania organizacyjne przyjęte m.in. w Wielkiej Brytanii[1].

- Program badań profilaktycznych skierowany jest do Polaków w wieku od 40 do 65 roku życia – mówi Janusz Cieszyński, wiceminister zdrowia. -  Skorzystać z nich będą mogły wszystkie osoby, zarówno pracujące, jak i te, które prowadzą działalność gospodarczą lub są bez pracy, ale posiadają ubezpieczenie zdrowotne. Do tej pory nigdy nie było w Polsce badań profilaktycznych przeprowadzanych na taką skalę. Wprowadzając pakiet badań 40 Plus chcemy na wczesnym etapie wykryć choroby cywilizacyjne - zdiagnozować je, gdy nie dają jeszcze żadnych niepokojących objawów.

Polecamy: Komplet błyskawic Prawo pracy i ZUS 2020

Program Profilaktyka 40 Plus nakierowany jest na wczesne rozpoznanie chorób układu krążenia, onkologicznych i cukrzycy. Wiele chorób, zwłaszcza w swoim początkowym stadium rozwoju, nie daje prawie żadnych niepokojących oznak. Nowotwór w pierwszym okresie nie boli. Gdy pojawi się ból może być już za późno na całkowite wyleczenie. Dzięki badaniom profilaktycznym można wykryć chorobę bardzo wcześnie i uniknąć długotrwałego, czasami już nieskutecznego leczenia, które jest konsekwencją zbyt późnej diagnozy.

Pacjent będzie mógł skorzystać z Pakietu 40 Plus:

• jeżeli ma od 40 do 65 lat
• bezpłatnie
• bez skierowania
• co 5 lat

Badania będzie można wykonać w ramach medycyny pracy (w przypadku pracowników) lub w ramach podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) dla osób, które nie podlegają badaniom pracowniczym. 

Specjaliści medycyny pracy będą mogli przeprowadzić badania w ramach Profilaktyki 40 Plus w ramach obowiązkowych badań profilaktycznych: wstępnych, okresowych oraz kontrolnych. Pracownik kwalifikujący się do programu badań profilaktycznych otrzyma od pracodawcy wraz ze skierowaniem do lekarza medycyny pracy informację o możliwości udziału w Program Profilaktyka 40 Plus.

- Wykorzystanie potencjału medycyny pracy gwarantuje wysoką zgłaszalność - podkreśla dr Paweł Wdówik, konsultant krajowy ds. medycyny pracy. - Ponieważ badania lekarskie przeprowadzane w ramach medycyny pracy są obowiązkowe, dlatego obejmują często osoby niekorzystające na co dzień z opieki zdrowotnej. Dziś w ramach medycyny pracy u niemal 12,5 mln pracowników co roku wykonuje się ponad 4,5 miliona badań. Lekarz medycyny pracy ma unikalną możliwość wykrycia zaburzeń w stanie zdrowia pracownika na ich wczesnym etapie.

Podstawowy pakiet badań obejmie:

• morfologię;
• stężenie cholesterolu całkowitego i poziomu glukozy;
• pomiar tętna i ciśnienia tętniczego;
• określenie współczynnika masy ciała (Body Mass Index - BMI);
• zbadanie pacjenta przez lekarza;
• ocenę czynników wystąpienia u pacjenta chorób układu krążenia, onkologicznych lub cukrzycy.

W ramach pakietu podstawowego każdy Polak w wieku od 40 do 65 roku życia ma mieć wykonane badania krwi: w tym morfologię, cholesterol oraz glukozę. Eksperci od lat zabiegali o włączenie morfologii do pakietu badań medycyny pracy. Podkreślali, że krew odzwierciedla to, co się dzieje w organizmie. Wykryte zaburzenia krwinek mogą być spowodowane przez choroby układu krwiotwórczego, w tym choroby nowotworowe. Obniżone pewne wartości mogą świadczyć o anemii.

Wprowadzenie do podstawowego pakietu badań profilaktycznych stężenia glukozy, pozwoli wcześniej wykryć cukrzycę i wdrożyć odpowiednie leczenie. Teraz w wielu przypadkach cukrzyca wykrywana jest za późno, bo na wstępnym etapie przebiega bezobjawowo, podobnie jak choroby układu krążenia.

Jeśli wyniki podstawowych badań będą niepokojące, lekarz medycyny pracy i lekarz rodzinny będzie mógł wykonać u pacjenta diagnostykę poszerzoną lub skierować go na konsultację innych lekarzy specjalistów np.: onkologa, diabetologa czy kardiologa.

Pakiet pogłębiony, w zależności od zidentyfikowanego ryzyka, obejmie:

• kontrolne badania biochemiczne krwi (diagnostyka chorób układu krążenia): stężenie cholesterolu całkowitego, LDL-cholesterol, HDL-cholesterolu,  trójglicerydów,
• kontrolnie poziom glukozy na czczo lub hemoglobiny glikowanej HbA1c lub doustny test obciążenia glukozą (diagnostyka cukrzycy)
• badanie EKG (diagnostyka chorób układu krążenia)
• USG jamy brzusznej w kierunku tętniaka aorty
• test na obecność krwi utajonej w kale (diagnostyka onkologiczna w kierunku raka jelita grubego )
• poziom PSA (diagnostyka onkologiczna w kierunku raka prostaty  u mężczyzn)
• konsultację lekarza specjalisty np.: onkologa, kardiologa, diabetologa.

Pacjenci będą mogli skorzystać także z badań przesiewowych realizowanych w ramach ogólnopolskich programów zdrowotnych, regionalnych programów zdrowotnych oraz Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych (NPZChN), w szczególności:

• mammografia – diagnostyka raka piersi
• cytologia - diagnostyka raka szyjki macicy
• kolonoskopia - diagnostyka raka jelita grubego
• niskodawkowa tomografia komputerowa – diagnostyka raka płuca
• badanie dermoskopowe, badanie wideoskopowe – diagnostyka raka skóry
• badania w ramach programów profilaktyki wykrywania nowotworów głowy i szyi
• badania w ramach programu opieki nad rodzinami wysokiego, dziedzicznie  uwarunkowanego ryzyka zachorowania na nowotwory złośliwe.

Program będzie finansowany w całości przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Szacowane koszty to ok. 1,8 mld w ciągu pięciu lat, przy czym koszty zależne będą od liczby osób, u których wystąpią wskazania do pakietu rozszerzonego. Badania będą możliwe do przeprowadzenia od 1 stycznia 2021 r. Związane jest to z koniecznością przeprowadzenia procesu legislacyjnego i wprowadzenia zmian organizacyjnych przez podmioty, które będą realizowały program.

Do zrealizowania Programu 40 Plus konieczne są zmiany m.in.: w Kodeksie Pracy oraz rozporządzeniu dotyczącym przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych, ustawie o służbie medycyny pracy wraz z wydaniem odpowiednich rozporządzeń, ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie świadczeń gwarantowanych tzw. koszykowym. 

W związku z wprowadzeniem Programu Profilaktyka 40 Plus trzeba także określić odpowiednio długie vacatio legis stwarzające możliwość przygotowania się do realizacji projektu przychodniom medycyny pracy, POZ oraz pracodawcom, gdyż to oni będą informować pracowników o możliwości wykonania dodatkowych badań (pracownik otrzyma informację o możliwości wykonania takich badań razem ze skierowaniem na badania profilaktyczne w zakresie medycyny pracy).

[1] NHS Health Check → Narodowy program skierowany do pacjentów w wieku 40-74 lat. Zaproszenie na badania wysyłane jest co 5 lat przez lekarza pierwszego kontaktu lub lokalne władze. Pakiet profilaktyczny obejmuje wywiad z pacjentem przy użyciu odpowiednich skal oceny ryzyka, pomiar ciśnienia tętniczego,  pomiar poziomu cholesterolu, wyliczenie BMI. Po ocenie czynników ryzyka udzielane są  porady edukacyjne lub następuje przekierowanie do lekarza pierwszego kontaktu (GP).

Źródło: Ministerstwo Zdrowia