prof. HUBERT IZDEBSKI
Uniwersytet Warszawski
Obok oczywistego obowiązku interpretowania przepisów prawa polskiego w sposób przyjazny dla treści ratyfikowanych umów międzynarodowych i aktów prawa wspólnotowego, organy administracji publicznej mają również obowiązek orzekania na podstawie postanowień umów międzynarodowych lub bezpośrednio stosujących się aktów prawa europejskiego.
Ten ostatni obowiązek został wyjaśniony w ogłoszeniu prezesa Rady Ministrów z dnia 11 maja 2004 r. w sprawie stosowania prawa Unii Europejskiej (M.P. nr 20, poz. 359).
W powołanym obwieszczeniu stwierdza się m.in.: na mocy Traktatu o przystąpieniu Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej z dniem 1 maja 2004 r. zaczęło obowiązywać w Polsce prawo Unii Europejskiej. Traktat ten został ogłoszony w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 kwietnia 2004 r. nr 90, poz. 864. (...) Prawo Unii Europejskiej obowiązuje bądź bezpośrednio, bądź wymaga wdrożenia do krajowego porządku prawnego. Na porządek prawny Unii Europejskiej składa się prawo pierwotne oraz prawo wtórne, uzupełniane orzecznictwem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Podstawową zasadą prawa wspólnotowego, ustaloną w orzecznictwie ETS, jest zasada nadrzędności, która przewiduje, że prawo pierwotne oraz akty wydane na jego podstawie będą stosowane przed prawem krajowym. Do aktów prawa pierwotnego zalicza się przede wszystkim traktaty wraz z towarzyszącymi im załącznikami i protokołami. (...)
Zgodnie z art. 249 Traktatu o ustanowieniu Wspólnoty Europejskiej do aktów wspólnotowego prawa wtórnego należy zaliczyć rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, zalecenia i opinie. Rozporządzenie jest aktem wiążącym w całości i jest bezpośrednio stosowane w każdym państwie członkowskim. Oznacza to, że akty te stają się częścią krajowych systemów prawnych bez potrzeby dokonywania jakichkolwiek czynności transpozycyjnych i wywierają skutki bezpośrednie w stosunku do jednostek. Rozporządzenia mają taką samą moc obowiązującą we wszystkich państwach członkowskich i są zintegrowane z systemami prawnymi państw członkowskich. Ich obowiązywanie zależy jedynie od ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Dyrektywy skierowane są do państw członkowskich, określają cel, który powinien zostać osiągnięty w wyznaczonym terminie. Wybór metody i sposobu realizacji celu leży w gestii państw członkowskich. Warunkiem związania podmiotów przepisami dyrektywy jest wdrożenie przepisów dyrektywy do krajowego porządku prawnego. Ponadto ETS przyznał dyrektywom w niektórych przypadkach cechę bezpośredniej skuteczności. Oznacza to, że jeżeli przepisy dyrektywy nie zostały wdrożone do krajowego porządku prawnego, to w relacji podmiot - państwo można się na nie powołać wtedy, gdy są precyzyjne, bezwarunkowe oraz nastąpił upływ terminu transpozycji dyrektywy do prawa krajowego (...).
W rezultacie, polscy urzędnicy mają obowiązek bezpośredniego stosowania zarówno postanowień wspólnotowego prawa pierwotnego - i to zgodnie z ich interpretacją dokonywaną przez ETS - jak i rozporządzeń, a we wskazanym szczególnym przypadku także dyrektyw. Co więcej, jeżeli nie da się w drodze interpretacji (co trzeba, oczywiście, wykazać) uzgodnić treści ustawy i aktów wspólnotowych stosujących się bezpośrednio, istnieje obowiązek stosowania odpowiednich aktów wspólnotowych.
ŁS
PODSTAWA PRAWNA
n Ogłoszenie prezesa Rady Ministrów z dnia 11 maja 2004 r. w sprawie stosowania prawa Unii Europejskiej (MP nr 20, poz. 359).