Środki egzekucji obowiązków niepieniężnych to: grzywna w celu przymuszenia, wykonanie zastępcze, odebranie rzeczy ruchomej, odebranie nieruchomości, opróżnienie lokalu i innych pomieszczeń oraz przymus bezpośredni.
Jednym z najczęściej stosowanych środków egzekucji jest grzywna. Grzywna w celu przymuszenia nakładana jest wówczas, gdy egzekucja dotyczy spełnienia przez zobowiązanego obowiązku znoszenia lub zaniechania albo obowiązku wykonania czynności. Chodzi przy tym zwłaszcza o takie czynności, których z powodu ich charakteru nie może spełnić inna osoba niż zobowiązany. Możliwe jest nałożenie grzywny na osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej. Jeżeli zaś jeden z ww. podmiotów działa przez przedstawiciela ustawowego, wówczas grzywna stosowana jest wobec ustawowego przedstawiciela zobowiązanego lub osoby odpowiedzialnej za wykonywanie przez zobowiązanego obowiązków tego rodzaju, jakim jest egzekwowany obowiązek.
Grzywna w celu przymuszenia może być nakładana kilkakrotnie w tej samej lub wyższej kwocie. Zasada ta nie dotyczy jednak egzekucji spełnienia obowiązków wynikających z prawa budowlanego oraz z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. W tych sytuacjach grzywna jest jednorazowa. Co do zasady każdorazowo nałożona grzywna nie może przekraczać kwoty 5 tys. zł, w stosunku zaś do osób prawnych i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej kwoty 25 tys. zł. Natomiast grzywny nakładane wielokrotnie nie mogą łącznie przekroczyć kwoty 10 tys. zł, a w stosunku do osób prawnych i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej - 100 tys. zł. Organ egzekucyjny, nakładając grzywnę, doręcza zobowiązanemu odpis tytułu wykonawczego oraz postanowienie o nałożeniu grzywny, które powinno zawierać:
l wezwanie do uiszczenia nałożonej grzywny w oznaczonym terminie z pouczeniem, że w przypadku nieuiszczenia grzywny w terminie zostanie ona ściągnięta w trybie egzekucji administracyjnej należności pieniężnych;
l wezwanie do wykonania obowiązku określonego w tytule wykonawczym w terminie wskazanym w postanowieniu, z zagrożeniem, że w razie niewykonania obowiązku w terminie będą nakładane dalsze grzywny w tej samej lub wyższej kwocie, a w przypadku obowiązku wynikającego z przepisów prawa budowlanego lub z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy będzie orzeczone wykonanie zastępcze.
Zobowiązanemu przysługuje uprawnienie do zgłoszenia zarzutów i wniesienia zażalenia w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego, a także prawo wniesienia zażalenia na postanowienie o nałożeniu grzywny.
Jeżeli zobowiązany uczyni zadość obowiązkowi wskazanemu w tytule wykonawczym, nałożone, a nieuiszczone lub nieściągnięte grzywny w celu przymuszenia zostają umorzone postanowieniem organu egzekucyjnego, które wydaje się na wniosek zobowiązanego. W uzasadnionych wypadkach zwrócone zostać mogą w całości lub w części także grzywny już uiszczone lub ściągnięte.
ANNA KOZANECKA-ŻARNECKA
adwokat, Kancelaria Prawna Chałas i Wspólnicy
PODSTAWA PRAWNA
l Art. 113-123 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 2005 r. nr 229, poz. 1954 ze zm.).