Praktyka ostatnich wyborów zarówno parlamentarnych, jak również samorządowych pokazuje, że komitety wyborcze nie wywiązują się z nałożonych na nie obowiązków usunięcia np. plakatów i haseł wyborczych. Jeśli tak się nie stanie, to wójt (burmistrz, prezydent miasta) postanawia o usunięciu tych tzw. pozostałości po kampanii wyborczej. Koszty ich usunięcia ponoszą właściwe komitety wyborcze. Najczęściej uprzątaniem wyborczych ogłoszeń zajmują się samorządowe służby komunalne.
Skarga obywatela
Zdarza się jednak, że władze samorządowe również zaniedbują swoje obowiązki. Jeśli wójt (burmistrz, prezydent miasta) nie wywiąże się ze swojego obowiązku, to właścicielowi nieruchomości, na której nie uprzątnięto wyborczych reklamówek, może na podstawie ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 2005 r. nr 229, poz. 1954 ze zm.) złożyć skargę na bezczynność właściwego organu. Skargę taką może bowiem złożyć każdy, czyj interes prawny lub faktyczny został przez taką bezczynność naruszony. Właściciel nieruchomości, na której ciągle znajdują się plakaty z dawno zakończonej kampanii wyborczej, zdecydowanie ma interes w tym, aby plakaty lub hasła były usunięte, a właściwy komitet wyborczy został obciążony kosztami. Powinien więc zastosować ten właśnie środek prawny.
Termin 30 dni po dniu wyborów na usunięcie przez komitety wyborcze plakatów, haseł wyborczych oraz urządzeń ogłoszeniowych ustawionych dla celów prowadzenia kampanii wyborczej należy liczyć od dnia następnego po dniu głosowania, czyli od 22 października 2007 r. W związku z tym plakaty, hasła i urządzenia z kampanii wyborczej powinny być usunięte do 18 listopada 2007 r.
Protesty wyborcze
W praktyce czasem dochodzi do sytuacji, kiedy sami wyborcy dostrzegają nieprawidłowości w pracach organów wyborczych np. (agitacja przed lokalem wyborczym, dowożenie osób na wybory, nieprawidłowości w pracach komisji). W takim przypadku mogą złożyć protest wyborczy.
Zgodnie z Ordynacją wyborczą np. przeciwko ważności wyborów w okręgu lub wyborowi posła lub senatora może być wniesiony protest z powodu dopuszczenia się przestępstwa przeciwko wyborom lub naruszenia przepisów Ordynacji wyborczej dotyczących głosowania, ustalenia wyników głosowania lub wyników wyborów.
Jeżeli podstawę protestu stanowi zarzut popełnienia przestępstwa przeciwko wyborom albo naruszenia przez Państwową Komisję Wyborczą przepisów dotyczących ustalenia wyników głosowania i wyników wyborów, może go wnieść każdy wyborca.
Warto pamiętać, że protest przeciwko ważności wyborów w okręgu wyborczym lub przeciwko wyborowi posła lub senatora może wnieść wyborca, którego nazwisko w dniu wyborów było umieszczone w spisie wyborców w jednym z obwodów głosowania na obszarze danego okręgu wyborczego.
Prawo wniesienia protestu przysługuje również przewodniczącemu właściwej komisji wyborczej i pełnomocnikowi wyborczemu komitetu wyborczego. Protest wnosi się na piśmie do Sądu Najwyższego w terminie siedmiu dni od dnia ogłoszenia wyników wyborów przez Państwową Komisję Wyborczą w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Nadanie w tym terminie protestu w polskiej placówce pocztowej operatora publicznego jest równoznaczne z wniesieniem go do Sądu Najwyższego.
Wyborca obowiązany jest dołączyć do protestu zawiadomienie o ustanowieniu swojego pełnomocnika zamieszkałego w kraju lub pełnomocnika do doręczeń zamieszkałego w kraju, pod rygorem pozostawienia protestu bez biegu.
Konieczne zarzuty
Wnoszący protest powinien sformułować w nim zarzuty oraz przedstawić lub wskazać dowody, na których opiera swoje zarzuty. Sąd Najwyższy rozpatruje protest w składzie trzech sędziów w postępowaniu nieprocesowym i wydaje, w formie postanowienia, opinię w sprawie protestu.
Opinia powinna zawierać ustalenia co do zasadności zarzutów protestu, a w razie potwierdzenia zasadności zarzutów ocenę, czy przestępstwo przeciwko wyborom lub naruszenie przepisów niniejszej ustawy miało wpływ na wynik wyborów.
Uczestnikami postępowania są: wnoszący protest, przewodniczący właściwej komisji wyborczej albo jego zastępca i prokurator generalny. Sąd Najwyższy pozostawia bez dalszego biegu protest wniesiony przez osobę do tego nieuprawnioną lub niespełniający warunków formalnych. Niedopuszczalne jest przywrócenie terminu do wniesienia protestu.
Jeżeli w proteście zarzucono popełnienie przestępstwa przeciwko wyborom, Sąd Najwyższy niezwłocznie zawiadamia o tym prokuratora generalnego.
WAŻNE ORZECZENIA ZWIĄZANE Z PROTESTAMI WYBORCZYMI
Ponowne przeliczenie głosów
Sąd Najwyższy nie dokonuje ponownego przeliczenia głosów oddanych w okręgu wyborczym, jeżeli wnoszący protest nie uprawdopodobnił zarzutów dotyczących błędnego ustalenia wyniku głosowania - postanowienie Sądu Najwyższego Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 8 listopada 2005 r. sygn. akt. III SW 82/2005
Obecność mężów zaufania
Mężowie zaufania są uprawnieni do obecności w lokalu wyborczym podczas wszystkich czynności wykonywanych przez członków komisji, obserwowania ich pracy oraz wnoszenia pisemnych uwag do protokołu głosowania. Nie mogą natomiast zastępować członków komisji ani zakłócać normalnego toku ich pracy - uchwała Sądu Najwyższego - Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z 1 lipca 2003 r., sygn. akt III SW 73/2003
Uprawnienie do wniesienia protestu
Osoba, której nazwisko w dniu wyborów nie było umieszczone w spisie wyborców w jednym z obwodów głosowania na obszarze danego okręgu wyborczego, nie jest uprawniona do wniesienia protestu przeciwko ważności wyborów w tym okręgu (art. 78 ust. 3 ustawy z 12 kwietnia 2001 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. 2001 r. nr 46, poz. 499 ze zm.) - postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 6 listopada 2001 r., sygn. akt III SW 28/2001.
SPISY, KARTY, OBWIESZCZENIA
Dokumenty z wyborów to m.in.:
• spisy wyborców,
• karty do głosowania (wykorzystane i niewykorzystane),
• obwieszczenia o zarejestrowanych listach okręgowych i obwieszczenia o zarejestrowanych kandydatach na senatorów,
• protokoły głosowania w obwodzie,
• protokoły posiedzeń, uchwały, urzędowe obwieszczenia i komunikaty oraz inne dokumenty komisji wyborczych,
• elektroniczne nośniki informatyczne z zapisanymi danymi z wyborów
ŁUKASZ SOBIECH
lukasz.sobiech@infor.pl