Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. Do zdań tych należy m.in. ochrona przeciwpożarowa. Zgodnie z ustawą o ochronie przeciwpożarowej ochrona ta polega na realizacji przedsięwzięć mających na celu ochronę życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniem. Chodzi o:
• zapobieganie powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia,
• zapewnienie sił i środków do zwalczania np. pożaru czy klęski żywiołowej,
• prowadzenie działań ratowniczych.
W praktyce oznacza to zapewnienie koniecznych warunków ochrony technicznej nieruchomościom i ruchomościom, tworzenie warunków organizacyjnych i formalnoprawnych, zapewniających ochronę ludzi i mienia, a także przeciwdziałających powstaniu lub minimalizujących skutki pożaru, klęski żywiołowej lub innego zagrożenia. Chodzi również o zapewnienie odpowiednich sił i środków do prowadzenia akcji ratowniczo-gaśniczych.
Zadania i obowiązki wynikające z ustawy o ochronie przeciwpożarowej zostały przepisane m.in. samorządom. Ochrona przeciwpożarowa jest zadaniem własnym gminy. To właśnie gmina ponosi koszty utrzymania, wyszkolenia, wyposażenia i zapewnienia gotowości bojowej jednostek ochotniczych straży pożarnych, a także obowiązana jest do zapewnienia umundurowania bojowego i ubezpieczenia członków ochotniczych straży pożarnych. Ochotnicze straże pożarne są natomiast jednostkami ochrony przeciwpożarowej i funkcjonuję na podstawie przepisów ustawy Prawo o stowarzyszeniach.
System ratowniczy
Komendant główny Państwowej Straży Pożarnej, wojewoda lub starosta, odpowiednio na obszarze kraju, województwa lub powiatu, określają zadania krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego, koordynują jego funkcjonowanie i kontrolują wykonywanie wynikających stąd zadań, a w sytuacjach nadzwyczajnych zagrożeń życia, zdrowia lub środowiska kierują tym systemem. Wojewoda i starosta wykonują swoje zadania przy pomocy odpowiednio wojewódzkiego i powiatowego zespołu zarządzania kryzysowego
Wójt (burmistrz, prezydent miasta) natomiast koordynuje funkcjonowanie krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego na obszarze gminy w zakresie ustalonym przez wojewodę. Zadanie to wykonywane jest przy pomocy komendanta gminnego ochrony przeciwpożarowej, jeżeli komendant taki został zatrudniony przez gminę.
Zadania gminy i powiatu
Do zadań własnych powiatu w zakresie ochrony przeciwpożarowej należy prowadzenie analiz i opracowywanie prognoz dotyczących pożarów, klęsk żywiołowych oraz innych miejscowych zagrożeń i prowadzenie analizy sił i środków krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego na obszarze powiatu. Powiat będzie również właściwy w sprawach z zakresu budowania systemu koordynacji działań jednostek ochrony przeciwpożarowej wchodzących w skład krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego, jak również służb, inspekcji, straży oraz innych podmiotów biorących udział w działaniach ratowniczych na obszarze powiatu. Do powiatu należy również organizowanie systemu łączności, alarmowania i współdziałania między podmiotami uczestniczącymi w działaniach ratowniczych na obszarze powiatu.
Starosta zwierzchnikiem
Starosta sprawując zwierzchnictwo w stosunku do powiatowych służb, inspekcji i straży:
• powołuje i odwołuje kierowników tych jednostek, w uzgodnieniu z wojewodą, a także wykonuje wobec nich czynności w sprawach z zakresu prawa pracy, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej,
• w sytuacjach szczególnych kieruje wspólnymi działaniami tych jednostek,
Z punktu widzenia starosty istotnym elementem zwierzchnictwa administracji na szczeblu powiatu jest uzyskanie przez starostę wpływu na obsadę stanowisk powiatowych komendantów (Policji i Państwowej Straży Pożarnej). Komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej powołuje komendant wojewódzki PSP w porozumieniu ze starostą. Natomiast odwołanie komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej przez komendanta wojewódzkiego PSP następuje po zasięgnięciu opinii starosty.
Na podstawie ustawy o Państwowej Straży Pożarnej kierownicy powiatowych służb, inspekcji i straży mają obowiązek przedkładania radzie powiatu i staroście informacji ze swej działalności, jak również informacji o stanie porządku i bezpieczeństwa publicznego. Rada powiatu (miasta) przynajmniej raz w roku rozpatruje informację komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej o stanie bezpieczeństwa powiatu (miasta na prawach powiatu) w zakresie ochrony przeciwpożarowej. Na polecenie starosty (prezydenta miasta) taką informację właściwy komendant jest obowiązany złożyć w każdym czasie. Rada powiatu (miasta) na podstawie uzyskanych informacji może w drodze uchwały określić kierunki działań zmierzających do usunięcia istotnych dla wspólnoty samorządowej zagrożeń w zakresie ochrony przeciwpożarowej. Natomiast w przypadku bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa, w szczególności życia lub zdrowia, wójt (burmistrz, prezydent miasta) lub starosta może wydać komendantowi powiatowemu (miejskiemu) Państwowej Straży Pożarnej polecenie podjęcia działań w zakresie właściwości Państwowej Straży Pożarnej, zmierzających do usunięcia tego zagrożenia. Podlega ono niezwłocznemu wykonaniu. Należy pamiętać, że takie uchwały lub polecenie nie mogą dotyczyć wykonania konkretnej czynności służbowej. Uchwała lub polecenie nie może również określać sposobu wykonania zadania przez Państwową Straż Pożarną. Za treść i skutki polecenia wyłączną odpowiedzialność ponosi starosta lub wójt (burmistrz, prezydent miasta). Polecenie naruszające prawo jest nieważne. Nieważności polecenia stwierdza wojewoda. Natomiast polecenie przekazane ustnie wymaga potwierdzenia na piśmie. Komendant powiatowy (miejski) Państwowej Straży Pożarnej, jeżeli nie jest w stanie wykonać polecenia, niezwłocznie przedkłada sprawę komendantowi wojewódzkiemu Państwowej Straży Pożarnej.
GMINA I OCHRONA PRZECIWPOŻAROWA
Do ważnych zadań gminy w zakresie ochrony przeciwpożarowej należą m.in.:
• realizacja ustalonych przez wojewodę zadań krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego na obszarze gminy,
• współpraca z komendantem powiatowym (miejskim) Państwowej Straży Pożarnej w zakresie realizacji zadań krajowego systemu ratownictwa gaśniczego,
• zaopatrzenie obszaru gminy w wodę do celów gaśniczych,
• realizacja zadań w zakresie zapewnienia ochrony przeciwpożarowej i innych miejscowych zagrożeń terenu, gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej,
• zapewnienie odpowiednich środków w budżecie gminy, w części dotyczącej ochrony przeciwpożarowej,
• współpraca ze starostwem oraz komendantem powiatowym (miejskim) PSP w zakresie ochrony przeciwpowodziowej oraz zapobiegania innym nadzwyczajnym zagrożeniom życia i zdrowia ludzi lub środowiska na obszarze gminy,
• udzielanie pomocy jednostkom OSP funkcjonującym na obszarze gminy.
ŁUKASZ SOBIECH
lukasz.sobiech@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
• Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591 ze zm.).
• Ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1592 ze zm.).
• Ustawa z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. z 2002 r. nr 147, poz. 1229 ze zm.).
• Ustawa z 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz.U. z 2006 r. nr 96, poz. 667 ze zm.).