Zgodnie z kodeksem cywilnym przez umowę najmu wynajmujący (przykładowo szkoła) zobowiązuje się oddać najemcy rzecz (halę sportową) do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca (np. firma handlowa) zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Warto pamiętać, że umowa najmu nieruchomości lub pomieszczenia na czas dłuższy niż rok powinna być zawarta na piśmie. Po podpisaniu umowy jednostka samorządowa (wynajmujący) powinna wydać najemcy rzecz w stanie przydatnym do umówionego użytku i utrzymywać ją w takim stanie przez czas trwania najmu. Drobne nakłady połączone ze zwykłym używaniem rzeczy obciążają najemcę. Najemca natomiast powinien w czasie trwania umowy używać rzeczy najętej w sposób określony w umowie, a gdy umowa nie określa sposobu używania rzeczy, w sposób odpowiadający właściwościom i przeznaczeniu rzeczy.
Przy wynajmowaniu obiektów warto zwrócić uwagę na odpowiednie przygotowanie regulaminu korzystania z danej rzeczy, przykładowo hali widowiskowej, który w przypadku wynajmowania obiektów przez jednostki samorządu terytorialnego powinien stanowić integralną część umowy najmu. W zależności od charakteru nieruchomości powinien on zawierać dodatkowe wymagania stawiane wynajmującemu. Analizując zapisy regulaminów określających korzystanie z obiektów widowiskowych, takich jak sale gimnastyczne, samorządy wskazują przede wszystkim na to, że zorganizowana grupa powinna wybierać spośród siebie przedstawiciela - kierownika grupy, który reprezentuje ją i ponosi odpowiedzialność za zachowanie grupy zgodne z regulaminem. Następnie to właśnie kierownik grupy podpisuje umowę, określając termin zajęć oraz inne zasady korzystania z sali.
Zasady korzystania
Za bezpieczeństwo uczestników zajęć, np. na terenie szkolnej hali sportowej, odpowiedzialność prawną ponosi osoba organizująca zajęcia (nauczyciel, opiekun, kierownik grupy). Obowiązkiem tej osoby jest każdorazowe sprawdzenie przed zajęciami pomieszczeń sali pod względem bezpieczeństwa. Wszelkie uwagi powinny być natychmiast zgłoszone pracownikom szkoły. Szkoła nie odpowiada za urazy fizyczne uczestników wynikłe podczas gry lub wykonywania ćwiczeń. Natomiast za zniszczenia wynikłe podczas zajęć odpowiada i koszty napraw ponosi osoba odpowiedzialna (kierownik grupy). Obowiązkiem uczestników jest również odpowiednie zabezpieczenie pozostawianych rzeczy osobistych. Szkoła bowiem zastrzega sobie prawo, zgodnie z którym nie ponosi odpowiedzialności za straty wynikłe w tym zakresie. Warto również pamiętać, że w obiektach szkolnych nie wolno spożywać alkoholu, palić papierosów, zażywać narkotyków.
Zasady płatności
Za wynajmowane pomieszczenie najemca zobowiązany jest uiszczać czynsz w umówionym terminie. Jeżeli termin płatności czynszu nie jest w umowie określony, czynsz powinien być płacony z góry, a mianowicie: gdy najem ma trwać nie dłużej niż miesiąc - za cały czas najmu, a gdy najem ma trwać dłużej niż miesiąc albo gdy umowa była zawarta na czas nieoznaczony - miesięcznie, do dziesiątego dnia miesiąca. Przepisy kodeksu cywilnego określają również przypadki, w których możliwe jest wypowiedzenie umowy.
Świetlice wiejskie
Lokale użytkowe stanowiące własność samorządu, przeznaczone do prowadzenia działalności gospodarczej są przekazywane w najem w drodze przetargu, w formie bezprzetargowej lub w drodze rokowań.
Przy lokalach, o których mowa, zasadą jest przetarg ustny nieograniczony. Przed zawarciem umowy najmu lokalu użytkowego jego przyszły użytkownik zobowiązany jest m.in. do wpłacenia w terminie kaucji zabezpieczającej.
Świetlice wiejskie, będące jednostkami organizacyjnymi gminy, prowadzą na ogół swoją działalność w obiektach użyteczności publicznej stanowiących mienie komunalne. W związku z tym jeśli chcą wynająć lub wydzierżawić sprzęt lub pomieszczenia, zobowiązane są do przestrzegania przepisów o gospodarce komunalnej. Stosownie do postanowień przepisu art. 4 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 ustawy z 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (Dz.U. z 1997 r. nr 9, poz. 43 ze zm.) organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego (rady gminy, powiatu, województwa) postanawiają o wysokości cen i opłat albo o sposobie ustalania cen i opłat za korzystanie z obiektów i urządzeń użyteczności publicznej jednostek samorządu terytorialnego. Uprawnienia te organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego mogą powierzyć organom wykonawczym tych jednostek (wójtom, burmistrzom, prezydentom, marszałkom sejmiku). Jeśli zatem świetlica wiejska lub samorządowa instytucja kultury planują wynająć albo wydzierżawić salę lub sprzęt, muszą najpierw sprawdzić, czy została podjęta uchwała gminy lub zarządzenie organu wykonawczego (wójta) w sprawie cen i opłat za korzystanie z obiektów i urządzeń użyteczności publicznej. Dopiero na podstawie tych zapisów powinny określić cenę wynajmu i podpisać odpowiednią umowę.
WYNAJEM BOISKA I VAT
Szkoła, która wynajmuje osobom indywidualnym bądź firmom swoją salę gimnastyczną czy boisko na cele rekreacyjno-sportowe, musi zapłacić od tej usługi podstawową stawkę VAT. Jest to wniosek, jaki można wyciągnąć z rozstrzygnięcia dyrektora Izby Skarbowej w Kielcach.
W wiążącej interpretacji prawa podatkowego (sygn. PP1/443-187/06) dyrektor Izby Skarbowej w Kielcach wyjaśnił, że zgodnie z art. 41 ust. 13 ustawy o VAT towary i usługi będące przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu niewymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej podlegają stawce podstawowej, chyba że przepisy wykonawcze nakazują inaczej. Jeśli podatnik ma wątpliwości, jaką stawkę przypisać danej usłudze, może się zwrócić do organu statystycznego, który wydaje właściwą opinię klasyfikacyjną. Jest ona dla organów skarbowych podstawowym dowodem w sporze dotyczącym wysokości opodatkowania. Z opinii wydanej przez organ statystyczny zespołowi szkół z obszaru właściwości Izby Skarbowej w Kielcach wynikało natomiast, że usługa wynajmu pomieszczenia sali gimnastycznej i terenu boiska szkolnego na cele rekreacyjno-sportowe, świadczone na podstawie umowy najmu całości lub części obiektu, podlega stawce VAT 22 proc.
JAKIE POSTANOWIENIE SAMORZĄDY POWINNY ZAWIERAĆ W UMOWIE NAJMU
W umowie najmu, aby zabezpieczyć interesy wynajmującego, np. gminy, można zawrzeć postanowienia, określające iż:
• najemca nie ma prawa oddawania przedmiotu najmu w podnajem osobom trzecim bez uzyskania pisemnej zgody wynajmującego,
• wynajmujący zastrzega sobie możliwość rozwiązania umowy bez zachowania okresu wypowiedzenia, jeżeli najemca zalega z należnym czynszem najmu za dwa pełne okresy płatności lub dopuszcza się naruszenia innych istotnych postanowień umowy,
• najemca zobowiązuje się wpłacić wynajmującemu kaucji zabezpieczającej przyszłe roszczenia wynajmującego z tytułu najmu lokalu, mogące powstać do dnia opróżnienia lokalu przez najemcę. Zwaloryzowana kaucja podlega zwrotowi po upływie miesiąca od opróżnienia lokalu lub wygaśnięcia najmu.
Łukasz Sobiech
lukasz.sobiech@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
• Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 ze zm.).
• Ustawa z 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (Dz.U. z 1997 r. nr 9, poz. 43 ze zm.).