Od 1 lipca 2007 r. nastąpiło otwarcie rynku energii elektrycznej. W Polsce około 13 tys. podmiotów podlega ustawie o zamówieniach publicznych. Podział zakładów energetycznych na firmy zajmujące się dystrybucją i sprzedażą energii elektrycznej sprawił, że jednostki sektora publicznego, czyli np. samorządu terytorialnego czy zakłady opieki zdrowotnej, powinny organizować przetargi na zakup energii elektrycznej, chyba że wartość zamówienia nie przekracza równowartości 14 tys. euro.
Dystrybutor i producent
O ile nadal niemożliwa jest zmiana dystrybutora przesyłającego energię (monopol naturalny), o tyle samorząd może kupować ją od dowolnego producenta. Prawo energetyczne umożliwia obecnie wszystkim odbiorcom swobodny wybór dostawcy energii elektrycznej. Zgodnie z art. 4j prawa energetycznego odbiorcy paliw gazowych lub energii mają prawo zakupu tych paliw lub energii od wybranego przez siebie dostawcy. Dla pełnej realizacji uprawnień przewidzianych w przepisach konieczne było przeprowadzenie wielu zmian m.in. w strukturze rynku energii elektrycznej. Przykładowo wyznaczono operatorów systemów przesyłowych, nastąpiło prawne i organizacyjne wyodrębnienie operatorów systemów dystrybucyjnych oraz przedsiębiorstw energetycznych zajmujących się obrotem energią elektryczną. W wyniku otwarcia ryku energii elektrycznej na polskim rynku pojawiło się 14 nowych przedsiębiorstw zajmujących się obrotem energią elektryczną.
Istnienie kilkunastu przedsiębiorstw obrotu energią elektryczną zmienia również sytuację podmiotów zobowiązanych do stosowania przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych. Obejmuje ono bowiem swym zakresem również umowy, których przedmiotem jest sprzedaż, oraz usługi przesyłu i dystrybucji energii elektrycznej, o czym przesądza m.in. treść przepisu art. 4 prawa zamówień publicznych, zawierająca przedmiotowe wyłączenia z obowiązku stosowania jej przepisów - czytamy we wspólnym komunikacie prezesa Urzędu Regulacji Energetyki i Urzędu Zamówień Publicznych. Należy przypomnieć, że przed zmianami na rynku energii elektrycznej jednostki samorządu terytorialnego wobec braku możliwości wyboru sprzedawcy energii elektrycznej udzielały zamówień publicznych w szczególnym trybie - tzw. zamówienia z wolnej ręki. Po zmianach, kiedy na rynku pojawiły się nowe podmioty zajmujące się obrotem energią elektryczną, jednostki samorządu terytorialnego powinny stosować najbardziej konkurencyjny tryb udzielania zamówień publicznych - przetarg.
Zamówienia na energię
W związku z faktem, że zamówienie publiczne, którego przedmiotem jest dostawa energii elektrycznej, należy do kategorii zamówień powtarzających się okresowo, wartość szacunkową zamówienia powinno obliczać się w oparciu o brzmienie art. 34 prawa zamówień publicznych. W konsekwencji podstawą ustalenia wartości zamówienia na usługi lub dostawy powtarzające się okresowo jest łączna wartość zamówień tego samego rodzaju:
• udzielonych w terminie poprzednich 12 miesięcy lub w poprzednim roku budżetowym, z uwzględnieniem zmian ilościowych zamawianych usług lub dostaw oraz prognozowanego na dany rok średniorocznego wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem albo
• których zamawiający zamierza udzielić w terminie 12 miesięcy następujących po pierwszej usłudze lub dostawie.
Należy pamiętać w takim przypadku, że ustalenia wartości zamówienia dokonuje się nie wcześniej niż trzy miesiące przed dniem wszczęcia postępowania o udzielenie zamówienia. W sytuacji gdy po określeniu wartości zamówienia nastąpiła zmiana okoliczności mających wpływ na dokonane ustalenie, zamawiający przed wszczęciem postępowania dokonuje zmiany wartości zamówienia.
Ponadto, jak wynika ze wspólnego komunikatu prezesów Urzędu Zamówień Publicznych i Urzędu Regulacji Energetyki, zawarcie umowy o sprzedaż energii elektrycznej na czas nieokreślony, w obowiązującym stanie prawnym, jest nadal możliwe.
Dostarczanie energii
Zgodnie z art. 5 ust. 1 prawa energetycznego, dostarczanie energii elektrycznej odbywa się, po uprzednim przyłączeniu do sieci, na podstawie umowy sprzedaży i umowy o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji. Umowa sprzedaży i umowa o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji mogą być zawarte przez jednego odbiorcę z dwoma odrębnymi przedsiębiorstwami energetycznymi. Istnieje ponadto możliwość zawarcia umowy kompleksowej. Umowa sprzedaży powinna zawierać co najmniej postanowienia określające: miejsce dostarczenia energii do odbiorcy i jej ilość w podziale na okresy umowne, moc umowną oraz warunki wprowadzania jej zmian, cenę lub grupę taryfową stosowane w rozliczeniach i warunki wprowadzania zmian tej ceny i grupy taryfowej, sposób prowadzenia rozliczeń, wysokość bonifikaty za niedotrzymanie standardów jakościowych obsługi odbiorców, odpowiedzialność stron za niedotrzymanie warunków umowy, okres obowiązywania umowy i warunki jej rozwiązania. Z kolei umowa o świadczenie usług przesyłania energii poza wymaganiami dla umowy sprzedaży energii elektrycznej musi dodatkowo zawierać postanowienia określające m.in.: standardy jakościowe, warunki zapewnienia niezawodności i ciągłości dostarczania paliw gazowych lub energii, sposób prowadzenia rozliczeń oraz parametry techniczne energii.
Umowa kompleksowa może zawierać także postanowienia umowy sprzedaży energii, umowy o świadczenie usług przesyłania energii, zawartych przez sprzedawcę na rzecz i w imieniu odbiorcy końcowego z przedsiębiorstwem energetycznym zajmującym się przesyłaniem i dystrybucją energii elektrycznej.
Wskazać również należy, że o ile istnieje możliwość wyboru sprzedawcy energii, brak jest możliwości wyboru przedsiębiorstwa energetycznego zajmującego się świadczeniem usług dystrybucji bądź przesyłania energii elektrycznej, bo przedsiębiorstwa te działają w obszarze tzw. monopolu naturalnego. W takiej sytuacji wybór sprzedawcy energii elektrycznej powinien zostać dokonany przez zamawiającego w sposób zapewniający konkurencję. Natomiast podmiotem świadczącym usługi przesyłania i dystrybucji energii elektrycznej powinien być podmiot, do którego sieci przyłączone są nieruchomości należące do zamawiającego.
W praktyce powyższą zasadę można zrealizować, udzielając zamówienia publicznego, na sprzedaż energii elektrycznej w trybie przetargu nieograniczonego, natomiast umowę na dystrybucję energii do budynków zamawiającego zawrzeć można z wykonawcą wybranym w trybie zamówienia z wolnej ręki.
OBOWIĄZKI SAMORZĄDÓW
Planowanie zaopatrzenia w energię polega m.in. na tym, że:
• samorząd województwa uczestniczy w planowaniu zaopatrzenia w energię i paliwa na obszarze województwa oraz bada zgodność planów zaopatrzenia w energię i paliwa z polityką energetyczną państwa,
• samorząd województwa opiniuje przygotowywane przez wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) projekty założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, w zakresie koordynacji współpracy z innymi gminami oraz w zakresie zgodności z polityką energetyczną państwa,
• do zadań własnych gminy w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe należy,
- planowanie i organizacja zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy,
- planowanie oświetlenia miejsc publicznych i dróg znajdujących się na terenie gminy (z wyjątkiem autostrad i dróg ekspresowych),
- finansowanie oświetlenia ulic, placów i dróg publicznych znajdujących się na terenie gminy (z wyjątkiem autostrad i dróg ekspresowych).
Łukasz Sobiech
lukasz.sobiech@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
• Ustawa z 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz.U. z 2006 r. nr 89, poz. 625 ze zm.).
• Ustawa z 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2007 r. nr 223, poz. 1655).