Odpowiedź: Podczas delegacji pracownik przepracował godzinę nadliczbowo. Za taką godzinę ma prawo do:
• wynagrodzenia z dodatkiem za pracę nadliczbową lub
• czasu wolnego.
Uzasadnienie: Pracownik pracuje dziennie 8 godzin, od 7.00 do 15.00, dlatego czas jego dojazdu do pracy będzie jego normalnymi godzinami pracy. Jeśli pracownik ten będzie wykonywał pracę ponad obowiązujący go wymiar czasu pracy, czyli będzie pracował ponad obowiązujące 8 godzin, praca taka będzie pracą w godzinach nadliczbowych. Istotne jest jednak, żeby w tych godzinach wykonywał pracę.
A zatem, pracownik, o którym mowa w pytaniu, od godziny 7.00 do 12.00 wykonywał pracę w ramach swojego normalnego czasu pracy. O godzinie 12.00 wyjechał w podróż służbową, którą odbywał w czasie pracy. Czas dojazdu do docelowego miejsca podróży służbowej też będzie zaliczany do jego czasu pracy, za który przysługuje mu normalne wynagrodzenie.
Natomiast za czas pracy od godziny 15.00 do 16.00 powinien otrzymać normalne wynagrodzenie wraz z dodatkiem za pracę w godzinach nadliczbowych. Pracownik ten wykonywał bowiem pracę przez godzinę ponad obowiązujący go wymiar, dlatego też uprawnia go to do wynagrodzenia z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych.
Inaczej traktowany będzie czas podróży powrotnej tego pracownika. Nie mieści się on bowiem w jego normalnych godzinach pracy, jak również nie można powiedzieć, że pracownik ten w czasie jej odbywania świadczył pracę. Oznacza to zatem, że czas podróży od godziny 16.00 do 17.00 nie będzie czasem pracy tego pracownika, a tym samym nie będzie mu przysługiwać za ten czas wynagrodzenie.
Godziny nadliczbowe
Praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy, stanowi pracę w godzinach nadliczbowych (art. 151 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy). Praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna w razie:
• konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,
• szczególnych potrzeb pracodawcy.
Za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz normalnego wynagrodzenia, przysługuje również dodatek z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych. Dodatek ten wypłacany jest pracownikom w następującej wysokości:
1) 100% wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających:
• w nocy,
• w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,
• w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,
2) 50% wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w każdym innym dniu niż określony powyżej.
Ponadto, w zamian za czas przepracowany w godzinach nadliczbowych pracodawca, na pisemny wniosek pracownika, może udzielić mu w tym samym wymiarze czasu wolnego od pracy. Udzielenie pracownikowi czasu wolnego w zamian za pracę w godzinach nadliczbowych może nastąpić również bez wniosku pracownika. W takiej sytuacji pracodawca obowiązany jest udzielić pracownikowi czasu wolnego w wymiarze o połowę wyższym niż liczba przepracowanych godzin nadliczbowych. Czas wolny powinien być w takim przypadku udzielony pracownikowi najpóźniej do końca obowiązującego go okresu rozliczeniowego.
Pracownik, za pracę w wymiarze godziny nadliczbowej, może zatem otrzymać wynagrodzenie wraz z odpowiednim dodatkiem za pracę w godzinach nadliczbowych lub pracodawca może udzielić mu czasu wolnego.
Podróż służbowa
Przepisy przewidują możliwość odbycia podróży służbowej - za zgodą pracodawcy - samochodem osobowym, motocyklem lub motorowerem niebędącym własnością pracodawcy (§ 5 ust. 3 rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju). W takim przypadku pracownikowi przysługuje zwrot kosztów przejazdu w wysokości stanowiącej iloczyn przejechanych kilometrów przez stawkę za kilometr przebiegu, ustaloną przez pracodawcę. Stawka ta nie może być jednak wyższa niż określona w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z 25 marca 2002 r. w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy (dalej: rozporządzenie o stawkach).
Zwrot kosztów (według ustalonych stawek za kilometr), uzależniony od rodzaju pojazdu oraz pojemności silnika samochodu, następuje na podstawie ewidencji przebiegu pojazdu.
Stawki za kilometr przebiegu pojazdu
Stawki za kilometr przebiegu pojazdu prywatnego dla celów służbowych w jazdach lokalnych i zamiejscowych są określone w rozporządzeniu o stawkach.
Jeśli wyjazd w podróż służbową prywatnym samochodem pracownika to jednorazowy przypadek, podróż powinna być rozliczona na podstawie zwykłego polecenie służbowego i rachunku kosztów.
PRZYKŁAD
Urzędnik jest zatrudniony w podstawowym systemie czasu pracy. Świadczy pracę od poniedziałku do piątku po 8 godzin dziennie. W czwartek musiał zostać w pracy o godzinę dłużej, a w sobotę przyjść do urzędu na 3 godziny. Czy należy potraktować to jako prace w godzinach nadliczbowych?
Tak. Pracą w godzinach nadliczbowych będzie w tym przypadku praca wykonywana ponad 8 godzinę w danym dniu pracy lub praca wykonywana w dniu wolnym od pracy dla tego pracownika wynikającym z obowiązującego go rozkładu czasu pracy.
ZAPAMIĘTAJ!
Jeśli w zamian za pracę w godzinach nadliczbowych pracownikowi udzielono czasu wolnego, nie przysługuje mu dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych.
Magdalena Kasprzak
• Ustawa z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. nr 93, poz. 586)
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju (Dz.U. nr 236, poz. 1990; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. nr 227, poz. 1661)
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 25 marca 2002 r. w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy (Dz.U. nr 27, poz. 271; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. nr 201, poz. 1462)