W dniu 5 października 2010 r. Rada Ministrów przyjęła Założenia do projektu ustawy Prawo pocztowe, przedłożone przez ministra infrastruktury.
Nowe prawo pocztowe
Założenia do projektu ustawy Prawo pocztowe został przygotowany ze względu na konieczność wdrożenia do polskiego prawa zapisów dyrektywy 2008/6/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 lutego 2008 r. zmieniającej dyrektywę 97/67/WE w odniesieniu do pełnego urzeczywistnienia rynku wewnętrznego usług pocztowych Wspólnoty.
Dyrektywa odnosi się do wszystkich usług pocztowych. Wprowadza ona również zapisy, na podstawie których społeczeństwa będą miały zagwarantowane utrzymanie ciągłego dostępu do usług powszechnych na tzw. konkurencyjnym rynku. Czym jest konkurencyjny rynek? Zgodnie z definicją zamieszczoną na stronie internetowej Encyklopedii Zarządzania:
Rynek konkurencyjny (competitive market) to miejsce gdzie ani sprzedający, ani kupujący nie są w stanie znacząco wpłynąć na cenę dóbr i usług. Z tego powodu rynek ten wymaga istnienia specjalnych instytucji, które chronią przed monopolizacją.
Na czym będzie polegała konkurencyjność?
Będzie istniał efektywny mechanizm finansowania obowiązku świadczenia powszechnych usług pocztowych, jeśli pociąga on za sobą powstanie kosztu netto i jeśli stanowi on nieuzasadnione obciążenie finansowe operatora świadczącego te usługi. Oprócz tego dyrektywa zobowiązuje państwa członkowskie do uregulowania zasad dostępu operatorów do sieci pocztowej i elementów infrastruktury pocztowej, aby zapewnić niezbędną interoperacyjność ich działania.
Warto zapamiętać, iż będzie wzmocniony nacisk na zwiększenie ochrony interesów konsumentów. Dyrektywa musi być wdrożona do końca dnia 31 grudnia 2012 r.
Jak będzie w Polsce?
Zgodnie z Założeniami do projektu ustawy Prawo pocztowe zamknięcie obszaru usług zastrzeżonych obecnie dla operatora publicznego, tj. Poczty Polskiej S.A., będzie miało miejsce w dniu 1 stycznia 2013 r.
Aby liberalizacja była łatwa, szybka i przyjemna uznano, iż najlepszym rozwiązaniem będzie wprowadzenie nowych definicji m.in. operatora pocztowego, agenta pocztowego, przesyłki, paczki, przesyłki listowej, przekazu pocztowego. Wprowadzone będą także nowe definicje, m.in.: operator wyznaczony, druk bezadresowy, sieć pocztowa, infrastruktura pocztowa, nadawca masowy, przesyłka kurierska, przemieszczanie.
Usługa pocztowa
Najważniejszą, jak się wydaje, jest nowa definicja usługi pocztowej. Skutkiem jej wprowadzenia będą zmiany w uzyskiwaniu uprawnień do wykonywania działalności pocztowej, a co za tym idzie w strukturze podmiotowej rynku. Zgodnie z dyrektywą, samodzielną usługą pocztową będzie każdy dotychczasowy jej etap, tzn. przyjmowanie, sortowanie i doręczanie przesyłek, w tym kurierskich, oraz druków nieopatrzonych adresem.
Z powyższej usługi wyeliminowany ma być etap transportu, z wyjątkiem sytuacji gdy wykonywany jest przez przedsiębiorcę łącznie z przynajmniej jedną z ww. usług Ponadto, co będzie usługą pocztową? Będzie nią m.in.: przesyłanie przesyłek drogą elektroniczną, jeśli na etapie przyjmowania, przemieszczania lub doręczania przekazu informacyjnego przyjmą one fizyczną formę przesyłki listowej. Oprócz tego, usługą pocztową będzie prowadzenie punktów umożliwiających przyjęcie i wymianę korespondencji między podmiotami korzystającymi z obsługi tych punktów oraz realizowanie przekazów pocztowych.
Operator pocztowy
Jak będzie zdefiniowany operator pocztowy? Operatorem pocztowym będzie mógł zostać także przedsiębiorca, który wykonuje wyłącznie jedną z usług pocztowych np. przyjmowanie przesyłek lub ich doręczanie. Dzięki temu zabiegowi, podejmowanie działalności pocztowej przez małe firmy będzie łatwiejsze aniżeli obecnie.
Warto dodać, iż dzięki planowanym zmianom w zakresie umożliwiania dostępu do sieci pocztowej i elementów infrastruktury pocztowej możliwe będzie ewolucyjne rozwijanie działalności w pełnym zakresie tj. od momentu przyjęcia przesyłki do jej doręczenia.
Czytaj także: Poczta Polska będzie zwalniać>>
Rejestr operatorów pocztowych
Działalność pocztowa będzie podejmowana na podstawie wpisu do rejestru operatorów pocztowych. Z obowiązku wpisu będą zwolnieni przedsiębiorcy, którzy świadczą usługi dotyczące druków bezadresowych oraz agenci pocztowi. Zakłada się, iż w projekcie ustawy określone będą szczegółowe informacje dotyczące warunków, jakie powinien spełnić przedsiębiorca zamierzający prowadzić ten typ usług, oraz informacje, jakie powinny znaleźć się we wniosku. Dostęp do usług powszechnych ma być gwarantowany poprzez wyznaczenie operatora pocztowego zobowiązanego do ich świadczenia w obrocie krajowym i zagranicznym na jednolitych warunkach.
W okresie przejściowym, czyli w pierwszych 3 latach od wejścia w życie ustawy operatorem wyznaczonym będzie z mocy ustawy Poczta Polska SA, obecny operator publiczny. Później zaś kolejni operatorzy wyznaczani będą, na okresy dziesięcioletnie, w drodze konkursu organizowanego przez Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej.
Wyznaczony operator będzie zobligowany do świadczenia usług powszechnych (ogólnie dostępnych) w obrocie krajowym i zagranicznym zapewniając odpowiednią gęstość swoich placówek oraz właściwe do zapotrzebowania rozmieszczenie skrzynek nadawczych. Usługi powinny być wykonywane z określoną częstotliwością (chodzi o opróżnienia skrzynek nadawczych), jakością i po niewygórowanej cenie.
Każda zmiana cennika będzie wymagała akceptacji Prezesa UKE w zakresie nieprzekroczenia wskaźnika wzrostu opłat na poziomie określonym wcześniej przez niego dla okresu 3 kolejnych lat. Wyznaczony operator będzie musiał prowadzić rachunkowość regulacyjną. Ponadto, będzie zobligowany do właściwej kalkulacji kosztów. Rachunkowość regulacyjna ma zapewnić rozdzielność rachunków, tak po stronie kosztów, jak i przychodów. Powinna ona także pozwalać na ustalenie i przypisanie wyników finansowych dla powszechnych usług, usług wchodzących w ich skład oraz pozostałych usług. Oprócz tego, operator będzie zobowiązany do prowadzenia kalkulacji kosztu netto świadczenia usług powszechnych.
Czym jest koszt netto?
Koszt netto obliczany będzie jako różnica pomiędzy kosztami świadczenia powszechnych usług pocztowych, których operator wyznaczony nie poniósłby, gdyby nie miał obowiązku ich świadczenia, a przychodami i korzyściami pośrednimi, jakich nie osiągnąłby, gdyby nie miał tego obowiązku.
Mechanizm finansowania kosztu netto zapewni ekonomiczne warunki realizacji obowiązku świadczenia usług powszechnych, w miejsce dzisiejszego podstawowego źródła finansowania obowiązku świadczenia usług powszechnych, czyli przychodów z obszaru usług zastrzeżonych, w sytuacji gdy stanowić on będzie nieuzasadnione, w stosunku do warunków rynkowych, obciążenie operatora wyznaczonego. Będzie to miało miejsce gdy np. operator będzie ponosił stratę z tego tytułu.
Powyższe wsparcie finansowe będzie pochodzić z dwóch źródeł:
- pierwszym będzie zysk z pozostałych rodzajów działalności gospodarczej operatora wyznaczonego,
- drugim źródłem będą wpłaty operatorów pocztowych świadczących usługi wchodzące w zakres usług powszechnych, których przychody w skali roku przekroczą 1 mln PLN.
Fundusz kompensacyjny będzie utworzony po ustaleniu potrzeby uruchamiania takich wpłat. Wysokość wpłat ma określać Prezes UKE. Środki te będą przekazywane na wyodrębniony rachunek UKE wykorzystywany do transferów pieniężnych od operatorów pocztowych.
Operator wyznaczony będzie musiał zapewnić dostęp do sieci pocztowej operatorom pocztowym świadczącym usługi wchodzące w zakres usług powszechnych. Umowy pomiędzy operatorami pocztowymi będą określać warunki dostępu oraz opłaty za dostęp do sieci pocztowej. Na zasadzie umownej będzie również określany dostęp do elementów infrastruktury pocztowej, np. do kodów pocztowych, skrytek, pocztowych skrzynek nadawczych. W omawianych Założeniach…określono także obowiązki operatorów pocztowych dotyczące obronności i bezpieczeństwem państwa oraz bezpieczeństwa i porządku publicznego.
Na korzyść konsumenta
W założeniach do projektu ustawy prawo pocztowe znalazło swe miejsce (i to należy przyjąć z dużym uznaniem) wprowadzenie korzystniejszych rozwiązań pro-konsumenckich.
Rozszerzono zakres odpowiedzialności operatora wyznaczonego w zakresie niewykonania lub nienależytego wykonania usług powszechnej. Rozszerzenie dotyczy przypadków spowodowanych winą umyślną lub rażącym niedbalstwem (obecnie wyłącznie z powodu czynu niedozwolonego).
Wprowadzono również odpowiedzialność z tytułu nieterminowego doręczenia przesyłek oraz nieprawidłowego/niekompletnego wypełnienia druku „potwierdzenie odbioru” przesyłek doręczanych w tzw. trybie szczególnym np. pisma sądowe. Właściwe doręczenie jest w tej sytuacji niezmiernie ważne dla zachowania terminów procesowych.
Należy także dodać, iż wszyscy operatorzy pocztowi obowiązani będą stosować jednolite procedury reklamacyjne (warunki jakim odpowiadać powinna reklamacja, sposób jej wnoszenia, tryb postępowania reklamacyjnego).
Czytaj także: Wysyłanie przesyłek i paczek pocztowych>>
Uprawnienia Prezesa UKE
Aby zapewnić dobre funkcjonowanie zliberalizowanego rynku pocztowego rozszerzono dzisiejsze uprawnienia Prezesa UKE. Wyposażony on będzie w instrumenty regulacyjne umożliwiające kształtowanie warunków wykonywania usług pocztowych m.in. w możliwość ustanowienia dla danego obszaru kraju, odstępstwa od ogólnie obowiązujących wskaźników częstotliwości doręczeń, wskaźników jakości, wnioskowanie do ministra właściwego ds. łączności o zmianę rozporządzenia w sprawie warunków wykonywania powszechnych usług pocztowych w części dotyczącej parametrów określających gęstość sieci placówek pocztowych.
Prezes UKE będzie kształtował poziom cen na usługi poprzez akceptację skali ich wzrostu na okresy 3-letnie. Oprócz tego, obciążono Prezesa UKE nowymi obowiązkami wynikającymi z przyjętego mechanizmu finansowania usług powszechnych np. weryfikacją wysokości kosztu netto, czy też ustalaniem operatorów objętych obowiązkiem jego współfinansowania.
B. W.
samorzad.infor.pl