Budżet jednostki samorządu terytorialnego jest planem rocznym, co wynika wprost z zasady roczności budżetu, określonej w art. 211 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (dalej: nowa uofp). Konsekwencją zasady roczności jest ograniczony zakres czasowy jej obowiązywania, a utrata mocy obowiązującej następuje z końcem roku budżetowego. Ustawa o finansach publicznych przewiduje odstępstwa od tej reguły, wprowadzając rozwiązania, które umożliwiają realizację wieloletnich prognoz finansowych (art. 226–232 nowej uofp) czy wydatków niewygasających z upływem roku budżetowego (art. 263 ust. 2–4 nowej uofp).
Ustawa o finansach publicznych określa w art. 44, 52 i 254 zasady gospodarki finansowej, w tym zasady dokonywania wydatków ze środków publicznych, a między innymi to, że:
● wydatki mogą być ponoszone na cele i w wysokości ustalonej w ustawie budżetowej, uchwale jednostki samorządu terytorialnego i w planie finansowym jednostki sektora finansów publicznych,
● wydatki powinny być dokonywane w sposób oszczędny, celowy, z zachowaniem zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów, w sposób umożliwiający terminową realizację zadań oraz w wysokości i terminach wynikających z wcześniej zaciągniętych zobowiązań,
● jednostki sektora finansów publicznych dokonują wydatków zgodnie z przepisami dotyczącymi poszczególnych rodzajów wydatków,
● wydatki i rozchody ujęte w budżetach jednostek sektora finansów publicznych stanowią nieprzekraczalny limit,
● jednostki sektora finansów publicznych dokonują zakupu usług, dostaw oraz robót budowlanych na zasadach określonych w przepisach ustawy z 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (dalej: upzp).
Podstawowe znaczenie z punktu widzenia prawidłowości dokonywania wydatków publicznych ma tryb ich dokonywania. Artykuł 44 ust. 4 nowej uofp nakłada na jednostki sektora finansów publicznych obowiązek zawierania umów na usługi, dostawy i roboty budowlane, na zasadach określonych w przepisach upzp. Należy podkreślić, że upzp w art. 142 przewiduje zawieranie umów na czas oznaczony, nie dłuższy niż 4 lata, w art. 143 zaś wymienia przypadki zawierania umów na czas nieoznaczony, których przedmiotem są dostawy:
● wody za pomocą sieci wodno-kanalizacyjnej lub odprowadzanie ścieków do takiej sieci,
● gazu z sieci gazowej,
● ciepła z sieci ciepłowniczej,
● licencji na oprogramowanie komputerowe.
Z przedstawionych uregulowań prawnych zawartych w przepisach upzp wynika, że ustawodawca dopuszcza możliwość zawierania przez jednostki sektora finansów publicznych umów na okres dłuższy niż rok, co jednocześnie nie narusza zasad wydatkowania środków publicznych, określonych w cytowanych przepisach nowej uofp. Powołane przepisy art. 254 nowej uofp dotyczą wykonywania budżetu jednostki samorządu terytorialnego i zobowiązują do dokonywania wydatków w granicach kwot określonych w planie finansowym, z uwzględnieniem prawidłowo dokonanych przeniesień i zgodnie z planowanym przeznaczeniem, w sposób celowy, oszczędny, z zachowaniem zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów.
A zatem jeśli art. 254 nowej uofp dotyczy wyłącznie wydatków planowanych i wykonywanych w danym roku budżetowym – nic nie stoi na przeszkodzie, aby zawierać umowy na okres przekraczający rok budżetowy.
Należy także podkreślić, że plan wydatków jednostki samorządu terytorialnego jest nie tylko limitem wydatków na dany rok, ale także limitem zobowiązań, w granicach którego dopuszczalne jest ich zaciąganie.
Czytaj także: Gmina ujawni informacje o dłużnikach w BIG>>
Zgodnie z art. 261 nowej uofp, zaciągając zobowiązania przewidziane do sfinansowania w danym roku, kierownik samorządowej jednostki budżetowej nie może przekroczyć kwoty wydatków określonych w jej planie finansowym na ten rok budżetowy, natomiast z przepisów art. 46 tej ustawy wynika, że ustawodawca nie wyłącza możliwości wykonania w roku budżetowym zobowiązań powstałych w latach poprzednich, nakazuje jednak przy zaciąganiu zobowiązań przewidzianych do sfinansowania w danym roku uwzględnić płatności wynikające z zobowiązań zaciągniętych w latach poprzednich.
Należy jednak pamiętać, że kierownik jednostki na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 10 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym może zaciągnąć zobowiązanie przewidziane do zrealizowania w dłuższym niż rok budżetowy czasie, jedynie na podstawie upoważnienia wynikającego z uchwały organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego (dalej: JST).
Według „starej” ustawy z 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych, instytucja umów wieloletnich była uregulowana w przepisach art. 184 ust. 1 pkt 10, według których to uchwała budżetowa JST określała upoważnienia dla zarządu JST do zaciągania zobowiązań z tytułu umów, których realizacja w roku następnym jest niezbędna dla zapewnienia ciągłości działania jednostki i termin zapłaty upływa w roku następnym (np. w zakresie zaopatrzenia w niezbędne tym jednostkom media).
Natomiast według przepisów nowej uofp, upoważnienie dla zarządu JST do zaciągania zobowiązań z tytułu umów, których realizacja w roku budżetowym i w latach następnych jest niezbędna do zapewnienia ciągłości działania jednostki i z których wynikające płatności wykraczają poza rok budżetowy, powinno być zawarte w uchwale organu stanowiącego JST w sprawie wieloletniej prognozy finansowej JST, o której mowa w rozdziale 2 działu V „Budżet, wieloletnia prognoza finansowa i uchwała budżetowa jednostki samorządu terytorialnego”.
Zaciągnięcie zobowiązań na okres dłuższy niż rok budżetowy, bez stosownego upoważnienia dla zarządu JST, wyczerpuje zatem znamiona naruszenia dyscypliny finansów publicznych, o których mowa w art. 11 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych.
Umowa o korzystanie z dostępu do systemu informacji prawnej, stanowiącej bazę danych zawierającą zbiór aktów prawnych, zgodnie z przepisami art. 3 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, w związku z art. 41 ust. 2 tej ustawy, ma charakter umowy licencyjnej, określającej warunki użytkowania oprogramowania oraz zasady odpłatności.
A zatem, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych, zakup nowej licencji do programów komputerowych powinien być zaklasyfikowany w § 475 „Zakup akcesoriów komputerowych, w tym programów i licencji” z odpowiednią czwartą cyfrą, natomiast wydatki ponoszone na kontynuację dostępu do serwisów komputerowych, a także opłaty abonamentowe – w § 430 „Zakup usług pozostałych” z odpowiednią czwartą cyfrą, przy czym należy pamiętać, że § 475 obowiązuje jedynie do 31 grudnia 2010 r.
Czytaj także: Kwartalne sprawozdanie o stanie zobowiązań wg tytułów dłużnych oraz poręczeń i gwarancji – Rb-Z>>
Jeżeli zakupiona licencja na program komputerowy przekracza kwotę ustaloną w ustawie z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: updop), powinna być finansowana ze środków na inwestycje i umarzana stopniowo, zgodnie z zasadami określonymi w tej ustawie, według stawek określonych przez kierownika jednostki, z uwzględnieniem okresu amortyzowania ustalonego w art. 16m updop. W takim przypadku właściwym paragrafem klasyfikacji budżetowej będzie § 6060 „Wydatki na zakupy inwestycyjne jednostek budżetowych”.
Według definicji zawartej w art. 3 ust. 1 pkt 14 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości, nabyte przez jednostkę, zaliczane do aktywów trwałych prawa majątkowe, nadające się do gospodarczego wykorzystania, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, przeznaczone do używania na potrzeby jednostki, jak między innymi: autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje, zaliczane są do wartości niematerialnych i prawnych, ewidencjonuje się na koncie 020 „Wartości niematerialne i prawne”.
PODSTAWY PRAWNE
• Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1240; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. Nr 96, poz. 620)
• Ustawa z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (j.t. Dz.U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. Nr 152, poz. 1016)
• Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. Nr 127, poz. 857)
• Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (j.t. Dz.U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. Nr 47, poz. 278)
• Ustawa z 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (Dz.U. z 2005 r. Nr 14, poz. 114; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 223, poz. 1778)