Projekt ustawy o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw z dnia 13 września 2010 r. został przyjęty przez Komitet Stały Rady Ministrów i w dniu 15 września 2010 r. skierowany do rozpatrzenia przez Komisję Prawniczą.
Cele ustawy
Głównym celem przedkładanego projektu zmian jest dostosowanie systemu gospodarki przestrzennej, lokalizacji inwestycji i procedur formalnych procesu inwestycyjnego do potrzeb i wymogów rozwijającej się gospodarki, społeczeństwa i struktur instytucjonalnych państwa.
Fundamentalnym celem proponowanych zmian jest uporządkowanie sytuacji planistycznej poprzez zmiany w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym i w innych ustawach:
1) wprowadzenie hierarchii dokumentów planistycznych i powiązanie z nią procesu uchwalania planów oraz realizacji inwestycji;
2) objęcie obszarów o największej presji inwestycyjnej pracami planistycznymi i rozwojem lokalnej infrastruktury;
3) powiązanie planowania przestrzennego z wymogami związanymi z oceną wpływu przedsięwzięcia na środowisko;
4) powiązanie procedur wydawania decyzji indywidualnych dotyczących rozwoju urbanistycznego zintegrowanych z lokalną polityką przestrzenną przy zapewnieniu kontroli społecznej;
5) eliminację zbędnych procedur postępowania administracyjnego;
6) usunięcie niespójnych przepisów.
Co się zmieni w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym?
Prześledźmy proponowane udogodnienia w zakresie procesu inwestycyjnego.
Czytaj także: Dialog z mieszkańcami przy tworzeniu planów miejscowych>>
Zmiany w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym:
1. Wprowadzenie hierarchii dokumentów planistycznych i powiązanie z nią procesu uchwalania planów oraz realizacji inwestycji.
Poprawa planowania przestrzennego oraz dostosowanie do prawa europejskiego polegać ma na powiązaniu procedury sporządzania planu miejscowego oraz urbanistycznego planu realizacyjnego z wymogami dyrektywy 85/337/EWG Rady z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny wpływu wywieranego przez przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko.
Oznacza to wzmocnienie personalnej, osobistej, odpowiedzialności uczestników procesu inwestycyjnego oraz zdolności po stronie pracowników administracji publicznej do oceny merytorycznej przedkładanych dokumentów.
Niezbędne jest usprawnienie form nadzoru wojewody nad działalnością samorządu w sferze zagospodarowania przestrzennego i wprowadzenia monitoringu zmian w zagospodarowaniu przestrzennym w związku z wdrażaniem dyrektywy INSPIRE.
Projektowana regulacja może w efekcie końcowym przynieść wzmocnienie roli studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla zarządzania rozwojem gminy oraz powiązanie procesu sporządzania studium z wymogami dyrektywy 2003/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 maja 2003 r., która to przewiduje udział społeczeństwa w odniesieniu do sporządzania niektórych planów i programów w zakresie środowiska oraz zmieniającej w odniesieniu do udziału społeczeństwa i dostępu do wymiaru sprawiedliwości dyrektywy Rady 85/337/EWG i 96/61/ WE.
2. Objęcie obszarów o największej presji inwestycyjnej pracami planistycznymi i rozwojem lokalnej infrastruktury.
Stawiamy na plan miejscowy! Odchodzimy od decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.
Kolejną istotną, proponowaną, zmianą jest wzmocnienie roli planu miejscowego, jako dokumentu pozwalającego na prowadzenie polityki rozwoju gminy. Służyć temu będą uzupełnienie dostępnych instrumentów dla zarządzania przez gminę w zakresie ładu przestrzennego poprzez formułę miejscowych przepisów urbanistycznych i wyeliminowanie z porządku prawnego decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu oraz zapewnienie możliwości opracowywania urbanistycznych planów realizacyjnych przez inwestorów.
Uproszczenie administracji, czyli mniej „papierków”.
Powiązanie planowania przestrzennego z wymogami związanymi z oceną wpływu przedsięwzięcia na środowisko w zaproponowanych rozwiązaniach polegać ma na powiązaniu procedury oceny wpływu przedsięwzięcia na środowisko z procedurami planowania przestrzennego. Ma to w rezultacie przyczynić się do wyeliminowania ryzyka wystąpienia podwójnego postępowania administracyjnego przy zapewnieniu mechanizmu kontroli publicznej.
Ważnym elementem dla zapewnienia zrównoważonego rozwoju jest wzmocnienie roli i znaczenia opracowania ekofizjograficznego, jako fundamentu przyrodniczych uwarunkowań dla kreowania kierunków rozwoju przestrzennego gminy. Perspektywa finansowania tych opracowań przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska ułatwi pracę samorządom.
Planowanie infrastruktury technicznej wiąże się automatycznie z podjęciem zobowiązania do jej realizacji przez gminę. Podstawą takiej sytuacji jest ustawa o samorządzie gminnym, która zadania z tego zakresu uznaje za zadania własne gminy. Oznacza to, iż finansowane są one z budżetu tych jednostek samorządu terytorialnego. Brak wystarczających środków na realizację tego obowiązku przez gminę prowadzi zasadniczo do występowania niedostatecznej podaży terenów wyposażonych w infrastrukturę techniczną pod inwestycje. Stanowi zatem dużą barierę dla realizacji tychże inwestycji.
W odpowiedzi na obecną sytuację, planowane zmiany mogą przyczynić się do większego udziału inwestorów w finansowaniu realizacji lokalnej (osiedlowej) infrastruktury technicznej i społecznej dla przedsięwzięć mieszkaniowych i rewitalizacyjnych z określeniem opłacalnych dla strony prywatnej i publicznej zasad współpracy z samorządem gminnym dla utrzymania oraz rekompensaty kosztów inwestycji.
Uchwalanie planów miejscowych wiąże się z potrzebą poniesienia, w większości przypadków przez gminę – kosztów. Dotyczą one sporządzenia aktów planistycznych, jak i kosztów odszkodowawczych, związanych z wprowadzaniem przez plan limitów w wykonywaniu prawa własności przez właścicieli nieruchomości.
Ze względu na fakt, iż sporządzenie planu nie jest dla gmin obligatoryjne, gminy z reguły nie są skore do ponoszenia wspomnianych ciężarów i wolą posługiwać się, z zasady niedoskonałym narzędziem planistycznym, jakim jest decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. W nowej formule lokalizowanie byłoby możliwe praktycznie na podstawie doprecyzowanego, nowego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo urbanistycznego planu realizacyjnego, który wyeliminowałby bezskuteczne i nieefektywne decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Samoistnie regulowana jest kwestia budownictwa jednorodzinnego w obszarach urbanizacji wyznaczonych w studium.
Czytaj także: Planowanie przestrzenne to przywilej, a nie przykry obowiązek>>
3. Powiązanie procedur wydawania decyzji indywidualnych dotyczących rozwoju urbanistycznego zintegrowanych z lokalną polityką przestrzenną przy zapewnieniu kontroli społecznej.
Fundamentalna zmiana przepisów dotyczących lokalizacji inwestycji w przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego polega na wyeliminowaniu decyzji o warunkach zabudowy i zastąpieniu ich decyzjami w sprawie urbanistycznego planu realizacyjnego. Jest to wynikiem mocnej krytyki decyzji o warunkach zabudowy, które powszechnie uważane są za korupcjogenne i w dużej mierze uznaniowe. Oprócz tego, w obecnym systemie planowania przestrzennego stanowią one największą barierę i ograniczenie procesu inwestycyjnego. Jest to rozwiązanie bardzo interesujące i warte poparcia. Wreszcie tworzymy warunki do zdrowego inwestowania.
Lokalizacja inwestycji, w sytuacji braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, może być dopuszczona jedynie w obszarze urbanizacji, w drodze decyzji w sprawie urbanistycznego planu realizacyjnego zatwierdzającej ten plan. Z normy tej wyłączone są inwestycje celu publicznego, zabudowa zagrodowa oraz obiekty sportowe i turystyczne, przykładowo wyciągi narciarskie i schroniska turystyczne. Ze względu na specjalny charakter tych inwestycji, ich lokalizację dopuszcza się poza obszarem urbanizacji.
W projekcie omawianej ustawy przyjęto różnorodne procedury dla postępowania w sprawie urbanistycznego planu realizacyjnego. Dla mniejszych inwestycji, polegających na realizacji małych budynków mieszkalnych, zabudowy zagrodowej, a także niektórych obiektów sportowych i turystycznych zawartość wniosku o wydanie decyzji nie różni się w zasadzie od treści określonej obecnymi przepisami.
Skrócone terminy oczekiwania na decyzje administracyjne
Uproszczono i skrócono dla tych inwestycji tryb wydawania decyzji (30 dniowy termin na wydanie decyzji, ograniczenie uzgodnień decyzji itp.).
Co jest ważne, dla innych inwestycji, o większym stopniu skomplikowania, po złożeniu wniosku o wydanie decyzji przeprowadza się jego analizę (między innymi w zakresie zgodności zamierzenia inwestycyjnego z polityką przestrzenną gminy) i wzywa się wnioskodawcę w drodze postanowienia, do przedstawienia projektu urbanistycznego planu realizacyjnego, którego zawartość jest określona w art. 1 projektu dot. art. 56 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
„NIC O NAS, BEZ NAS” gdy nie ma miejscowego planu
Gdy nie mam miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, nowe regulacje przewidują wszechstronne konsultacje społeczne poprzez umożliwienie składania uwag i wniosków do rozstrzygnięć decyzji oraz uczestnictwa w dyskusji publicznej. Oprócz tego na każdym z ww. etapów, przewidziane jest należyte informowanie opinii publicznej.
Wojciech Bugajski
samorzad.infor.pl