Zmiany w Kodeksie karnym
Ustawodawca rozszerzył katalog przestępstw, za które karnie może odpowiadać nieletni dopuszczający się czynu zabronionego po ukończeniu 15 lat. Wprowadził on możliwość poniesienia odpowiedzialności karnej za zabójstwa typu kwalifikowanego, określone w art. 148 § 2 lub 3 kk oraz czynną napaść w wyniku której nastąpił skutek w postaci ciężkiego uszczerbku na zdrowiu funkcjonariusza publicznego lub osoby do pomocy mu przybranej określoną w art. 223§2 kk.
Jednocześnie w art. 148 § 3 kk wzmocniono ochronę prawną funkcjonariuszy publicznych. Zgodnie z nim karze określonej w § 2 (pozbawienia wolności od lat 12, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności) podlega, kto jednym czynem zabija więcej niż jedną osobę lub był wcześniej prawomocnie skazany za zabójstwo oraz sprawca zabójstwa funkcjonariusza publicznego popełnionego podczas lub w związku z pełnieniem przez niego obowiązków służbowych związanych z ochroną bezpieczeństwa ludzi lub ochroną bezpieczeństwa lub porządku publicznego.
Przepis ten nie obejmuje więc wszystkich kategorii funkcjonariuszy publicznych, których normatywną definicję zawiera art. 115 § 13 kk. Ochrona zawężona została tylko do funkcjonariuszy publicznych, których obowiązki służbowe związane są z ochroną bezpieczeństwa ludzi lub ochroną bezpieczeństwa lub porządku publicznego.
Poprzez zmianę art. 25 kk ustawodawca wprowadził tzw. obronę konieczną interwencyjną. Zgodnie z nią osoba, która w obronie koniecznej odpiera zamach na jakiekolwiek cudze dobro chronione prawem, chroniąc bezpieczeństwo lub porządek publiczny, korzysta z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych, a więc z ochroną przewidzianą w przepisach Kodeksu karnego dla funkcjonariusza publicznego. Aby osoba mogła korzystać ze szczególnej ochrony musi nastąpić działanie jej w warunkach obrony koniecznej, a więc odparcie bezpośredniego i bezprawnego zamachu na jakiekolwiek cudze dobro chronione prawem które jednocześnie, oceniając obiektywnie, będzie występować na rzecz ochrony bezpieczeństwa lub porządku prawnego.
Ustawodawca przewidział również ochronę osób interweniujących, które nie będą działać w warunkach obrony koniecznej. Karze grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2, zgodnie z dodanym art. 217a kk, podlega każdy kto uderza człowieka lub w inny sposób narusza jego nietykalność cielesną w związku z podjętą przez niego interwencją na rzecz ochrony bezpieczeństwa ludzi lub ochrony bezpieczeństwa lub porządku publicznego.
Kolejna zmiana nastąpiła w części znowelizowanego art. 233§1 kk. Przed nowelizacją odpowiedzialność za czynną napaść na funkcjonariusza publicznego lub osobę do pomocy mu przybraną podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych ponosiły m.in. osoby które dokonały tego przestępstwa wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, co zgodnie z przyjętą wykładnią oznaczało działanie co najmniej trzech osób. Po nowelizacji odpowiedzialność karną za czynną napaść będą mogły ponieść osoby gdy będą działać wspólnie i w porozumieniu, a więc wystarczy, że będzie dwóch współsprawców.
W pozostałym zakresie art. 223§1 kk pozostał bez zmian, a więc odpowiedzialność może ponieść osoba która dopuściła się czynnej napaści na funkcjonariusza publicznego lub osoby do pomocy mu przybranej podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, używając przy tym broni palnej, noża lub innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu albo środka obezwładniającego. Jednocześnie wprowadzono typ kwalifikowany (art. 223 § 2 kk) w stosunku do przestępstwa czynnej napaści. Przepis ten zaostrza odpowiedzialność karną, jeżeli skutkiem czynnej napaści jest ciężki uszczerbek na zdrowiu funkcjonariusza publicznego lub osoby mu przybranej do pomocy.
Wzmocniona została ochrona przyznana funkcjonariuszom publicznym w nowym art. 231a kk. Zgodnie z nim, z ochrony prawnej przewidziane dla funkcjonariuszy publicznych podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych funkcjonariusz publiczny korzysta również wtedy, jeżeli bezprawny zamach na jego osobę został podjęty z powodu wykonywanego przez niego zawodu lub zajmowanego stanowiska. Przepis ten ma więc na celu przeciwdziałanie aktom agresji skierowanej przeciwko funkcjonariuszom publicznym z powodu m.in. niechęci czy nienawiści do danej grupy zawodowej.
Czytaj także: Wspólna odpowiedzialność majątkowa funkcjonariuszy – nowe regulacje>>
Zmiany w ustawie o Policji
Do czasu nowelizacji, zgodnie z art. 66 ustawy o Policji, policjant w związku z pełnieniem obowiązków służbowych korzystał z ochrony przewidzianej w Kodeksie karnym dla funkcjonariuszy publicznych. Zapis ten był na tyle ogólny, że mógł powodować różne interpretacje, a w szczególności w sytuacjach gdy policjant nie pełnił obowiązków służbowych. Dlatego w ust. 1 znowelizowanego art. 66 ustawy o Policji, poprzez dodanie „podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych” ujednolicono terminologię używaną w ustawie z przepisami Kodeku karnego.
Natomiast poprzez ust. 2 ustawodawca jednoznacznie wskazał, że z ochrony przewidzianej w Kodeksie karnym dla funkcjonariuszy publicznych podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych korzysta również policjant, który poza czasem służby działa na rzecz:
1) zapobieżenia zagrożeniu dla życia lub zdrowia ludzkiego;
2) przywrócenia bezpieczeństwa i porządku publicznego;
3) ujęcia sprawcy czynu zabronionego.
Możemy jednoznacznie stwierdzić, że powyższe zmiany zwiększyły ochronę prawną funkcjonariuszy publicznych. Jednocześnie zwiększyły ochronę każdej osoby, która bez istnienia obowiązku prawnego reaguje na naruszenia porządku prawnego i występuje w obronie bezpieczeństwa i porządku publicznego.
Piotr Górnik
samorzad.infor.pl
Źródła:
- ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.),
- ustawa o Policji z dnia 6 kwietnia 1990 r. (t.j. Dz.U. z 2007, Nr 43, poz. 277 z późn. zm.),
- ustawa o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz ustawy o Policji z dnia 26 listopada 2010 r. (Dz.U. Nr 240, poz. 1602).