Na posiedzeniu Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego (KWRiST) 25 kwietnia 2012 r. związki samorządowe przedstawiły propozycje uzdrowienia stanu finansów jednostek samorządu terytorialnego (JST). To m.in. odpowiedź na pytanie Ministerstwa Finansów o jednolite stanowisko samorządów w tej sprawie.
Przyczyny problemów
W stanowisku strony samorządowej KWRiST po raz kolejny wyliczono przyczyny obecnych problemów finansowych gmin, powiatów i województw. Wskazano m.in., że:
1) ubytki w dochodach własnych JST wynikają przede wszystkim z nierekompensowanych zmian ustawowych, na które samorządy nie mają wpływu,
2) rząd przekazuje JST nowe zadania i nie zapewnia na nie środków,
3) wprowadzane są nowe (kosztowne) standardy realizacji zadań własnych JST, czemu nie towarzyszy wzrost dochodów.
Oszacowane skutki finansowe tych działań, za które w większości odpowiada rząd, wynoszą co najmniej 8 mld zł rocznie. Do tego dochodzą nieoszacowane koszty, które mogą sięgać nawet 1,5 mld zł rocznie. To ostrożne wyliczenia. Według instytucji bankowych z powodu działań władz centralnych JST traciły w ostatnich latach 10–14 mld zł rocznie.
Na to nakłada się spowolnienie gospodarcze i spadające w związku z nim dochody.
W rezultacie finanse samorządowe przeżywają kryzys, który będzie się najprawdopodobniej pogłębiać, co – według samorządowców – nie tylko zahamuje rozwój lokalny i regionalny, lecz także zagrozi realizacji niektórych zadań własnych gmin, powiatów i województw. Jeżeli nic się nie zmieni, to za dwa lata samorządy stracą możliwość funkcjonowania. 1 stycznia 2014 r. wejdzie bowiem w życie art. 243 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, który uzależnia możliwość uchwalenia budżetu przez poszczególne JST od odpowiedniej relacji koniecznych do spłacenia w danym roku rat kredytów i pożyczek, wykupu papierów wartościowych oraz potencjalnych kwot wynikających z udzielonych poręczeń oraz gwarancji do uśrednionej w skali trzech lat nadwyżki operacyjnej. Związek Powiatów Polskich (ZPP) przeprowadził analizę, z której wynika, że budżetów nie będzie mogło uchwalić dwie trzecie powiatów. W wypadku gmin będzie zapewne podobnie.
Strona samorządowa KWRiST przypomniała, że oczekuje na rzetelną debatę na temat finansów samorządowych już od 2008 roku. Niestety, resort finansów unika takiej dyskusji. Podczas kwietniowego posiedzenia KWRiST, przedstawiciele MF odwołali debatę, ponieważ ich zdaniem strona samorządowa nie przedstawiła przed spotkaniem swoich propozycji na piśmie. Samorządowcy przypominają jednak, że wspólne stanowisko w sprawie finansów JST przedłożyli rządowi już we wrześniu 2011 r. Miało być ono punktem wyjścia do dyskusji. Tak się jednak nie stało.
Więcej w Gazecie Samorządu i Administracji - Zamów prenumeratę >>