Dwudniowy Kongres, w którym wzięło udział ponad tysiąc uczestników, zorganizowano w 20. rocznicę uchwalenia ustawy o samorządzie terytorialnym.
Samorządowcy postulują w deklaracji, aby przywrócono zasadę rekompensowania z budżetu państwa dochodów utraconych w wyniku uchwalania przez sejm ulg podatkowych oraz wprowadzenia udziału samorządów w podatku VAT. "Na początek chcemy zwrotu VAT płaconego z naszych budżetów od inwestycji publicznych, co faktycznie oznacza przepływ pieniędzy z budżetów lokalnych do budżetu centralnego" - powiedział dyrektor Związku Miast Polskich Andrzej Porawski, prezentując deklarację.
Kolejnym finansowym postulatem jest zwiększenie samodzielności gmin w ustalaniu lokalnych podatków. Samorządowcy proponują w deklaracji powiązanie podatku od nieruchomości z ich wartością. Teraz podatki są ustalane centralnie, a podatek od nieruchomości płacony jest od powierzchni mieszkania.
Samorządy około 30 proc. swoich środków przekazują na utrzymanie oświaty, dlatego domagają się określenia standardów realizacji zadań oświatowych, dzięki którym będzie można rzetelnie obliczyć subwencje oświatową. Dotychczas środki na oświatę są wyznaczane przez ministra finansów i dzielone według ustalonego algorytmu.
Samorządowcy pozytywnie podsumowali dwadzieścia lat funkcjonowania odrodzonego samorządu.
"Samorząd regionalny pokazuje, jak wiele można zmienić i zbudować, jeśli znacząca część spraw publicznych jest powierzona faktycznym gospodarzom danego terenu. Przyczyniliśmy się do rozwoju Polski obywatelskiej. Udało się w tym czasie zbudować związki i społeczności lokalne, a w tej chwili powinniśmy doskonalić systemy zarządzania" - powiedział, podsumowując obrady szef Związku Miast Polskich, prezydent Poznania Ryszard Grobelny.
Wcześniej we wtorek, w drugim dniu kongresu, debatowano w panelach dyskusyjnych na temat finansów, relacji między zarządami, a radami samorządowymi, dyskutowano także o e-administracji, oświacie oraz ochronie środowiska i infrastrukturze.
Po raz pierwszy przy okazji kongresu odbyło się Samorządowe Forum Kobiet, w którym wzięło udział kilkadziesiąt pań piastujących funkcje w samorządach.
Uczestniczki Forum zwróciły uwagę na zbyt małą reprezentację kobiet we władzach samorządów. Zaapelowały do wszystkich kobiet o to, aby kandydowały w wyborach, a do komitetów wyborczych, aby zapraszały na swoje listy kobiety.
"Przed nami dużo pracy, aby kobiety były w większym stopniu niż teraz radnymi czy działały w zarządach gmin czy województw" - powiedziała Jolanta Piotrowska, burmistrz Giżycka.
Podczas poniedziałkowej uroczystej inauguracji Kongresu z samorządowcami spotkał się prezydent Lech Kaczyński, marszałek Sejmu Bronisław Komorowski, a gościem honorowym był były premier Tadeusz Mazowiecki.