Zmiany proponuje koło poselskie Kukiz'15.
Odwołanie burmistrza - obecny stan prawny
Art. 55 ust. 1 ustawy o referendach lokalnych stanowi:
"Referendum jest ważne, jeżeli wzięło w nim udział co najmniej 30% uprawnionych do głosowania, z zastrzeżeniem ust. 2."
Z kolei art. 55 ust. 2 tej ustawy wprowadza taką regułę:
"Referendum w sprawie odwołania organu jednostki samorządu terytorialnego pochodzącego z wyborów bezpośrednich jest ważne w przypadku, gdy udział w nim wzięło nie mniej niż 3/5 liczby biorących udział w wyborze odwoływanego organu."
Odwołanie burmistrza - stan prawny po nowelizacji
Pod koniec października 2021 r. koło Kukiz'15 złożyło w Sejmie projekt nowelizujący ustawę o referendach lokalnych, który zawiera propozycję zniesienia obecnego wymogu, w którym, by referendum lokalne było ważne, musi wziąć w nim udział co najmniej 30 proc. uprawnionych do głosowania. Art. 55 ust. 1 tej ustawy ma brzmieć:
„Referendum jest ważne bez względu na liczbę uprawnionych do głosowania, którzy wzięli w nim udział.”
Co do progu niezbędnego do odwołania wójta, burmistrza, prezydenta miasta, Paweł Kukiz zaproponował 28 grudnia 2021 r. następujące rozwiązanie:
"Chcemy, żeby do wyborów samorządowych, aby ludzie się przyzwyczaili, obniżyć próg o połowę do 15 proc." - zaznaczył dodając, że w nowelizacji ma być "zapis, że po kolejnych wyborach samorządowych referendum będzie już bezprogowe". Obecna kadencja samorządu kończy się w 2023 roku.”
Nowe przepisy miałyby obowiązywać od 1 stycznia 2024 r. Prawdopodobnie elementem sporów polityków będzie to, czy mogłyby objąć wójtów, burmistrzów, prezydentów miast wybranych na swoje urzędy przed tą datą.
Szczegóły projektu nowelizacji ustawy o referendach
Celem projektu jest:
- wprowadzenie reguły, zgodnie z którą referendum będzie można przeprowadzać dwa razy w czasie trwania kadencji; rozwiązanie to wpłynie na znaczne usprawnienie procesu organizowania referendum;
- zmniejszenie o połowę liczby obywateli niezbędnych do zainicjowania referendum;
- zagwarantowanie inicjatorom referendum 6 miesięcznego (dotychczas jest to 60 dni) terminu na zebranie podpisów mieszkańców popierających referendum;
- wydłużenie terminu na zaskarżenie do sądu administracyjnego uchwały organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego odrzucającej wniosek mieszkańców w sprawie przeprowadzenia referendum (art. 20. ust. 1);
- wydłużenie terminu na usunięcie braków formalnych wniosku o referendum (art. 22. ust. 1);
- wydłużenie terminu na złożenie do sądu administracyjnego skargi na postanowienie komisarza wyborczego odrzucającego wniosek o przeprowadzenie referendum (art. 26. ust. 1);
- wydłużenie terminu na wniesienie skargi kasacyjnej (art. 20 ust. 2 oraz art. 26 ust. 2);
- stworzenie możliwości utrwalania pracy komisji wyborczej za pomocą aparatów fotograficznych oraz kamer;
- zwiększenie liczby mężów zaufania wyznaczanych do pracy w komisji wyborczej (art. 51);
- zniesienie progu frekwencji, od którego zależy ważność referendum (art. 55 ust. 1).