Wyrok dotyczy uchwały jednej z rad gminnych z marca 2010 r. Rada postanowiła w niej, że gminne przedszkole nie będzie pobierać opłat za zajęcia odbywające się do godz. 12.30, a wszystkie zajęcia odbywające się po godz. 12.30 będą odpłatne.
Rada gminy argumentowała, że zgodnie z ustawą o systemie oświaty, gmina ma obowiązek bezpłatnego udzielania świadczeń przedszkolnych nie mniej niż przez 5 godzin dziennie. Dlatego w podległym jej przedszkolu przyjęto, że obowiązek ten będzie realizowany w godzinach 7.30 - 12.30.
"Wszystkie świadczenia objęte podstawą programową są udzielanie bezpłatnie. Zasada ta jest niezależna od czasu realizacji tych świadczeń. Podstawa programowa nie ogranicza czasu ich trwania" - orzekł gorzowski WSA w wyroku z 20 października 2011 r. (sygn. II SA/Go 584/11).
Sąd stwierdził, że uchwała gminy powinna precyzyjnie określać, jakie świadczenia ponadprogramowe i o jakiej jakości są w przedszkolu odpłatne. Zdaniem WSA, z dotychczasowych wyroków innych sądów jasno wynika, że opłata za przedszkole nie może być stała, bo wówczas rodzice musieliby ją ponosić bez względu na to, z jakich świadczeń korzystałoby ich dziecko i jaka byłaby jakość tych usług.
Jako przykład gorzowski WSA przypomniał wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 16 marca 2010 r. (sygn. I OSK 1646/09), w którym NSA stwierdził, że uchwała gminna powinna precyzyjnie określać, jakie świadczenia przekraczające podstawę programową są oferowane przez przedszkole i co składa się na każde z tych świadczeń.
"Sposób ustalenia odpłatności powinien być przekonujący, oparty na kalkulacji ekonomicznej, a argumentacja za nim przemawiająca racjonalna i stosownie uzasadniona. Brak czytelności co do zakresu dodatkowych świadczeń opiekuńczo-wychowawczych i odpowiadającej im opłaty pozbawia rodziców dzieci, przy podejmowaniu decyzji w kwestii korzystania z usług przedszkola, możliwości dokonania rzetelnej oceny w tym zakresie" - orzekł NSA w wyroku z 16 marca 2010 r.
Sprawą opłat za gminne przedszkola ma zająć się również Trybunał Konstytucyjny. Przepisy ustawy o systemie oświaty zaskarżyli w tym roku posłowie SLD. Chcą, by Trybunał zbadał, czy zgodne z konstytucją są dwa przepisy tej ustawy. Pierwszy to art. 6 ust. 1 pkt 2 ustawy, zgodnie z którym przedszkole publiczne zapewnia bezpłatne nauczanie, wychowanie i opiekę w czasie ustalonym przez organ prowadzący, nie krótszym niż 5 godzin dziennie.
Drugi kwestionowany przepis mówi, że wysokość opłat za świadczenia udzielane przez przedszkola publiczne w czasie przekraczającym wymiar co najmniej pięciu godzin ustala organ prowadzący przedszkole, czyli rada gminy (art. 14 ust. 5 pkt 1).