Ministerstwo Zdrowia systematycznie podejmuje działania mające na celu poprawę dostępności do świadczeń profilaktycznej i stomatologicznej opieki zdrowotnej dla uczniów. Odnosząc się do zastrzeżeń sformułowanych przez Najwyższą Izbę Kontroli w raporcie „Opieka zdrowotna nad dziećmi i młodzieżą w wieku szkolnym”, przekazujemy wyjaśnienia.
Opieka zdrowotna nad uczniami w liczbach
W 2017 r. opiekę zdrowotną nad uczniami sprawowało :
• 22 281 lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej w 9 453 miejscach udzielania świadczeń (gabinety poza szkołą);
• 12 095 lekarzy dentystów w 8 643 gabinetach stomatologicznych (w tym 631 gabinetów w szkołach);
• 8 189 pielęgniarek środowiska nauczania i wychowania oraz higienistek szkolnych w 15 408 gabinetach profilaktyki zdrowotnej w szkołach oraz 3 544 innych gabinetach poza szkołą (8 403 szkoły nie posiadało gabinetu).
Utworzenie i wyposażenie gabinetu profilaktyki zdrowotnej w szkole jest ustawowym obowiązkiem organu prowadzącego szkołę, którym w przypadku szkół publicznych jest jednostka samorządu terytorialnego albo właściwy minister. Jeśli w szkole nie ma gabinetu profilaktyki zdrowotnej, świadczenia profilaktycznej opieki zdrowotnej są udzielane przez pielęgniarkę w gabinecie poza szkołą.
Ustawa o opiece zdrowotnej nad uczniami
Działania służące poprawie dostępności do świadczeń profilaktycznej i stomatologicznej opieki dla uczniów podejmowaliśmy również w 2016 r. – w okresie objętym kontrolą przez NIK. Organizacja opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą w wieku szkolnym została na nowo zdefiniowana i określona w projekcie ustawy o opiece zdrowotnej nad uczniami. Projekt ten został przekazany do uzgodnień i konsultacji – obecnie trwają analizy zgłoszonych uwag.
W tym projekcie ustawy uregulowaliśmy zagadnienia, które we wnioskach Najwyższej Izby Kontroli zostały wskazane jako niezbędne do zrealizowania przez ministra zdrowia. Najważniejsze z nich to:
- stworzenie podstaw monitorowania oraz oceny realizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej i stomatologicznej;
- ograniczenie braków kadrowych i dysproporcji struktury wiekowej pielęgniarek w środowisku nauczania i wychowania przez zapewnienie możliwości podejmowania pracy w szkole pielęgniarkom posiadającym tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa rodzinnego i pediatrycznego oraz magistrom pielęgniarstwa bez obowiązku odbywania stażu w szkole lub posiadania kursu kwalifikacyjnego; w przypadku pielęgniarek, które ukończyły lub odbywają kurs kwalifikacyjny w dziedzinie pielęgniarstwa rodzinnego lub pediatrycznego, ukończenie kursu kwalifikacyjnego z zakresu pielęgniarstwa środowiska nauczania i wychowania będzie wymagane w okresie 5 lat od wejścia w życie ustawy;
- zwiększenie dostępu do świadczeń pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania oraz higienistki szkolnej przez planowane obniżenie liczby uczniów na etat, a tym samym – wydłużenie czasu pracy pielęgniarki albo higienistki w szkole;
- zwiększenie kompetencji pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania albo higienistki szkolnej o koordynację profilaktycznej opieki zdrowotnej i stomatologicznej oraz ścisłą współpracę z rodzicami ucznia i pracownikami szkoły
- poprawę dostępności do świadczeń stomatologicznych dla dzieci i młodzieży w szkole przez wskazanie, że organy prowadzące szkołę mogą tworzyć i wyposażać gabinety stomatologiczne - świadczenia będą udzielane w gabinetach zlokalizowanych w szkołach, w gabinetach współpracujących ze szkołą (gdy w szkole nie ma gabinetu stomatologicznego) oraz w dentobusach. Wybór formy opieki stomatologicznej nad uczniami będzie zależny od warunków lokalnych i infrastruktury szkół
Wejście w życie projektowanej ustawy umożliwi dalsze działania legislacyjne w zakresie opracowania i nowelizacji aktów wykonawczych.
Świadczenia stomatologiczne dla dzieci
Obecnie świadczenia stomatologiczne dla dzieci i młodzieży są udzielane w gabinetach stomatologicznych ogólnodostępnych oraz w gabinetach zlokalizowanych w niektórych szkołach. Zakup dentobusów miał na celu poprawę dostępności do opieki stomatologicznej dla dzieci i młodzieży w mniejszych miejscowościach, w których nie ma gabinetu stomatologicznego w szkole lub najbliższej okolicy.
Możliwość udzielania świadczeń w dentobusie nie wpłynęła na zmianę organizacji udzielania świadczeń stomatologicznych i nie ograniczyła dzieciom i młodzieży prawa do korzystania z tych świadczeń w stacjonarnych gabinetach stomatologicznych. Dentobusy stanowią bowiem dodatkową, a nie jedyną lokalizację dla udzielania na terenie poszczególnych województw gwarantowanych świadczeń stomatologicznych tej grupie osób.
Program poprawy dostępności do świadczeń stomatologicznych w szkołach
Równolegle z pracami legislacyjnymi opracowaliśmy projekt programu polityki zdrowotnej „Poprawa dostępności do świadczeń stomatologicznych dla dzieci i młodzieży w szkołach w 2018 r.”. Jego celem jest zwiększenie dostępności dzieciom i młodzieży do świadczeń stomatologicznych udzielanych w gabinetach dentystycznych w szkołach oraz objęcie jak najliczniejszej grupy dzieci i młodzieży efektywną opieką stomatologiczną i działaniami edukacyjnymi o zdrowiu jamy ustnej. Program skierowany jest do organów prowadzących szkoły publiczne (jednostek samorządu terytorialnego i właściwych ministrów), które będą mogły otrzymać środki na zakup niezbędnego wyposażenia szkolnych gabinetów dentystycznych oraz realizację działań edukacyjnych. Na program w 2018 r. zabezpieczono w rezerwie celowej kwotę 5 mln zł.
12 czerwca br. program uzyskał pozytywną opinię Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji. Wkrótce rozpocznie się realizacja programu – zostanie ogłoszony konkurs dla organów prowadzących szkoły publiczne, które planują uruchomienie gabinetów stomatologicznych w szkołach.
Doposażenie gabinetów profilaktyki zdrowotnej
W 2017 r. organy prowadzące szkoły – na podstawie ustawy o szczególnych rozwiązaniach zapewniających poprawę jakości świadczeń opieki zdrowotnej – mogły złożyć wnioski o dotację na doposażenie gabinetów profilaktyki zdrowotnej, w których świadczeń zdrowotnych udziela pielęgniarka szkolna. W dwóch turach naboru złożono wnioski na łączną kwotę 47 258 435,11 zł na zakup wyposażenia w 8 449 gabinetach profilaktyki zdrowotnej.
Zwiększanie liczby studentów na pielęgniarstwie i położnictwie
Ministerstwo Zdrowia zauważa problemy występujące w polskim pielęgniarstwie i położnictwie, zwłaszcza zmniejszającą się liczbę pielęgniarek i położnych w systemie opieki zdrowotnej. W związku z tym minister zdrowia powołał w 2017 r. Zespół do spraw opracowania strategii na rzecz rozwoju pielęgniarstwa i położnictwa w Polsce. Zespół ten wypracował dokument „Strategia na rzecz rozwoju pielęgniarstwa i położnictwa”, który określa działania, jakie należy podjąć, aby zapewnić wysoką jakość, bezpieczeństwo i dostęp do opieki pielęgniarskiej dla pacjentów. Dokument ten jest jednym z ważnych narzędzi w realizacji polityki zdrowotnej ministra zdrowia w najbliższej perspektywie czasowej.
Jednym z priorytetowych działań jest m.in. zwiększenie liczby studentów na kierunkach pielęgniarstwo i położnictwo poprzez zwieszenie dotacji dydaktycznej dla uczelni medycznych od roku akademickiego 2018/2019.
Pielęgniarstwo pediatryczne i rodzinne jako dziedziny priorytetowe
Nie zgadzamy się z zarzutami raportu NIK informującymi, że „Minister Zdrowia dopiero w 2017 r. uznał dziedziny pielęgniarstwa pediatrycznego i rodzinnego za priorytetowe”. Szkolenia specjalizacyjne w tych dziedzinach pielęgniarstwa były uznawane za priorytetowe już we wcześniejszych latach, stosownie do propozycji składanych w tym zakresie przez marszałków województw oraz Naczelną Radę Pielęgniarek i Położnych. W 2016 r. dziedziny pielęgniarstwa pediatrycznego i rodzinnego były uznawane jako priorytetowe dla 6 województw, z kolei w 2015 r. – dla 4 województw w przypadku szkolenia specjalizacyjnego w dziedzinie pielęgniarstwa rodzinnego oraz dla 3 województw w przypadku szkolenia specjalizacyjnego w dziedzinie pielęgniarstwa pediatrycznego.
Źródło: Ministerstwo Zdrowia