Podsumowanie roku szkolnego 2017/2018

Prawie 5 mln uczniów i słuchaczy (4.975.034) z ponad 27 tys. szkół (27.245) dla dzieci, młodzieży i dorosłych rozpocznie jutro wakacje. W piątek, 22 czerwca kończą się zajęcia dydaktyczno-wychowawcze w szkołach. Ministerstwo Edukacji Narodowej przygotowało podsumowanie najważniejszych zmian w roku szkolnym 2017/2018.

We wrześniu 2017 r. uczniowie rozpoczęli naukę w przekształconych szkołach. Rok szkolny 2017/2018 był pierwszym, w którym zaczęła obowiązywać reforma edukacji.

1 września 2017 r. wszystkie szkoły w Polsce były przygotowane do funkcjonowania w nowym ustroju. Rodzice wiedzieli, w jakiej szkole będzie uczyło się ich dziecko. Wydawcy przygotowali podręczniki, nauczyciele zostali przeszkoleni z nowej podstawy programowej i otrzymali pakiety informacyjne.Ministerstwo Edukacji Narodowej opracowało wszystkie akty prawne niezbędne do funkcjonowania szkół w nowym systemie.

MEN zapewniło również adekwatne finansowanie zmian w oświacie, aby wesprzeć samorządy we wprowadzaniu zmian, dzięki którym poprawi się jakość kształcenia w polskich szkołach i dostosuje do zmieniającej się rzeczywistości.

Samorządy otrzymały środki na doposażenie świetlic w sprzęt szkolny i pomoce dydaktyczne,
a także pomieszczeń do nauki, remonty sanitariatów, zakup ławek, krzeseł oraz wyposażenie nowych szkół, usuwanie skutków zdarzeń losowych i dodatkowe zadania szkolne. To wsparcie będzie kontynuowane w tym roku, jak i w latach następnych.

Ministerstwo Edukacji Narodowej znalazło rozwiązanie, aby zapobiec zwolnieniom nauczycieli spowodowanym niżem demograficznym. Precyzyjne, rzetelne dane z Systemu Informacji Oświatowej (SIO) udowodniły, że zgodnie z przewidywaniami MEN i zapewnieniami reforma oświaty przyczyniła się do wzrostu liczby nauczycieli zatrudnionych w szkołach i etatów. Zwiększyła się również liczba przedszkoli i przedszkolaków – tak wynika z danych przekazanych przez dyrektorów do SIO. Oznacza to, że sprawdziły się pozytywne prognozy ministerstwa edukacji dotyczące wpływu reformy na zatrudnienie nauczycieli.

Najważniejsze zmiany w edukacji w roku szkolnym 2017/2018

Od 1 września 2017 r. zaczęła obowiązywać nowa podstawa programowa kształcenia ogólnego m.in. w przedszkolach, klasach: I, IV i VII szkoły podstawowej, w branżowej szkole I stopnia. Jednocześnie MEN zadbało o wsparcie nauczycieli we wdrożeniu nowej podstawy programowej. Zostały opracowane materiały metodyczne dla nauczycieli, materiały przeznaczone dla pracowników placówek doskonalenia nauczycieli. Zorganizowano konferencje dla nauczycieli konsultantów, a także szkolenia dla nauczycieli. W ramach przygotowania nauczycieli do realizacji nowej podstawy programowej publiczne placówki doskonalenia nauczycieli zorganizowały ponad 4,5 tys. szkoleń, w których uczestniczyło blisko 171 tys. nauczycieli.

Wydawnictwa przygotowały podręczniki do nowej podstawy programowej. Minister Edukacji Narodowej dopuścił do użytku szkolnego 317 podręczników. Do I etapu edukacyjnego – 57 (klasy I-III), zaś do II etapu – 260 (klasy IV-VIII).

Subwencja na 6-latka w przedszkolu. Od 2017 r. subwencją oświatową zostały objęte dzieci 6-letnie w przedszkolach (ich edukacja w przedszkolach publicznych jest bezpłatna). Gmina otrzymuje z budżetu państwa subwencję na każdego 6-latka w przedszkolu, w kwocie ok. 4,3 tys. zł średnio na dziecko. Rodzic opłaca jedynie wyżywienie. Łącznie samorządy otrzymały dodatkowo na ten cel subwencję w roku 2017 w kwocie 1,429 mld zł, a w 2018 w kwocie 1,612 mld zł.

Dotacja przedszkolna. Na realizację wychowania przedszkolnego samorządy otrzymują z budżetu państwa wsparcie w formie dotacji celowej, tzw. dotacji przedszkolnej. W ramach dotacji z budżetu państwa zostały przekazane środki w wysokości: w 2017 – 1,289 mld zł, w 2018 – 1,354 mld zł. Dotacja jest udzielana na dzieci w wieku 2,5-5 lat od 1 stycznia 2018 roku na wszystkie jednostki samorządu terytorialnego, a nie jak to było wcześniej wyłącznie gminy. Kwota na jedno dziecko w roku 2018 to 1370 zł.

Bezpłatny dostęp do podręczników. Bezpłatne książki, ćwiczenia, materiały edukacyjne przeznaczone do obowiązkowych zajęć edukacyjnych otrzymają wszyscy uczniowie klas I-VIII szkoły podstawowej oraz w okresie przejściowym, w latach szkolnych 2017/2018 i 2018/2019, uczniowie dotychczasowych gimnazjów. W 2018 r. z budżetu przeznaczyliśmy na ten cel 404 mln zł.

E-legitymacje. Zostało wydane nowe rozporządzenie w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków szkolnych, w którym zostały określone wzory świadectw, dyplomów, legitymacji i arkuszy ocen. Legitymacje szkolne oraz legitymacje przedszkolne mogą być wydawane w postaci papierowej (jak dotychczas) lub e-legitymacji szkolnych czy e-legitymacji przedszkolnych. Możliwość wprowadzenia e-legitymacji to odpowiedź na oczekiwania zarówno uczniów, ich rodziców, jak i dyrektorów szkół oraz samorządów. Nowa e-legitymacja daje wiele możliwości. Na rewersie jej wzoru znalazło się pole umożliwiające nadruk – w procesie personalizacji karty – numeru układu elektronicznego oraz kodu kreskowego. Jednocześnie
na e-legitymacji możliwe będzie również kodowanie dodatkowych usług wynikających z działalności statutowej szkoły oraz ulg związanych z przejazdami środkami publicznego transportu. O rodzaju usług kodowanych na e-legitymacji szkolnej będzie decydował dyrektor szkoły za zgodą rodziców lub pełnoletnich uczniów.

Wspieramy czytelnictwo. Rok szkolny 2017/2018 był drugim rokiem realizacji „Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa”. W ramach Priorytetu 3 programu do bibliotek szkolnych trafiło ponad 2 mln nowych książek. Szkoły podjęły też działania promujące czytelnictwo wśród dzieci i młodzieży.

Wsparcie dla samorządów. Zapewniliśmy samorządom adekwatne środki na wdrażanie reformy oświaty. W subwencji oświatowej na rok 2017 uwzględniliśmy dodatkowo 313 mln zł dla samorządów na dostosowanie szkół do reformy, m.in. na wyposażenie pracowni, zakup krzeseł, ławek, modernizację toalet. Samorządy otrzymały w 2017 r. prawie 177 mln zł z rezerwy 0,4% na doposażenie świetlic w sprzęt szkolny i pomoce dydaktyczne, a także pomieszczeń do nauki, remonty sanitariatów, zakup ławek, krzeseł, wyposażenie nowych szkół, usuwanie skutków zdarzeń losowych i wzrost zadań szkolnych. Ponadto subwencję oświatową zwiększono w stosunku do roku 2016 o 413 mln zł. Wzrost ten pokrył waloryzację wynagrodzeń nauczycieli.

Dodatkowe pieniądze z rezerwy 0,4%. Ministerstwo Edukacji Narodowej, wspólnie ze stroną samorządową reprezentowaną przez Zespół ds. Edukacji, Kultury i Sportu Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, stworzyło dodatkowy mechanizm wsparcia finansowego samorządów w czasie wdrażania reformy edukacji z rezerwy 0,4% części oświatowej subwencji ogólnej. Już w 2017 r. kryteria podziału rezerwy uwzględniały najważniejsze postulaty strony samorządowej.

Ustalone wspólnie z reprezentantami korporacji samorządowych kryteria podziału rezerwy zawierały najważniejsze postulaty samorządów związane ze wsparciem finansowym na dostosowanie szkół do reformy edukacji. Na finansowanie zadań związanych z przekształcaniem gimnazjów publicznych w szkoły podstawowe (doposażenie świetlic, remonty sanitariatów i doposażenie pomieszczeń do nauki w meble) przekazano w 2017 r. z 0,4% rezerwy ok. 53 mln zł.

Dodatkowe pieniądze w kolejnych latach. Kompleksowy program wsparcia finansowego samorządów związany z reformą systemu edukacji będzie kontynuowany. Kolejne środki w subwencji oświatowej, które mogą zostać wykorzystane na działania dostosowawcze,
tj. dokonanie niezbędnych zmian w zakresie dostosowania budynków i ich wyposażenia do potrzeb nowej struktury szkół, w tym również koszty administracyjne, zostały zaplanowane (w skali kraju). Wynoszą one kolejno: 2018 r. – 148 mln zł, 2019 r. – 243 mln zł, 2020 r. – 243 mln zł. 
Subwencja oświatowa w ustawie budżetowej na 2018 r. jest wyższa w porównaniu z rokiem poprzednim i wynosi 43 075 129 000 zł. Uwzględniono w niej m. in. podwyżki dla nauczycieli w wysokości 5,35%.

Kryteria podziału rezerwy na rok 2018 zostały opracowane ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb samorządów w trakcie wdrażania reformy edukacji:

• Realizowane będzie wsparcie dla gimnazjów przekształcanych w szkoły podstawowe w roku bieżącym, ale także gimnazjów już przekształconych w roku poprzednim. Pomoc obejmuje wsparcie na doposażenie pomieszczeń świetlic, wyposażenie pomieszczeń do nauki w meble oraz dostosowanie sanitariatów do potrzeb dzieci młodszych,
• Pieniądze na pracownie przyrodnicze. Realizując postulat samorządowców i dyrektorów szkół, MEN utworzyło nowe kryterium podziału rezerwy 0,4% części oświatowej subwencji ogólnej na 2018 r. Samorządy mogą już składać wnioski do MEN o przyznanie dofinansowania na zakup do szkół podstawowych pomocy dydaktycznych niezbędnych do realizacji podstawy programowej z przedmiotów przyrodniczych (biologia, geografia, chemia i fizyka). W tym roku planujemy przeznaczyć na ten cel ok. 80 mln zł z rezerwy 0,4%. Program dofinansowania wyposażenia pracowni przedmiotowych jest zaplanowany na 4 lata. W sumie przekażemy samorządom ok. 320 mln zł.

Rozszerzono także kryterium dotyczące dofinansowania doposażenia szkół i placówek w zakresie pomieszczeń do nauki w nowo wybudowanych budynkach o nowe pomieszczenia do nauki uzyskane w wyniku adaptacji z innych pomieszczeń szkolnych. Wielu dyrektorów szkół podstawowych sygnalizowało nam, że w związku z utworzeniem klasy VII i VIII powstała potrzeba zaadaptowania kolejnych pomieszczeń do nauki w szkołach, które do tej pory były 6-letnie.

Ponadto poniższe zadania uwzględniane przy poddziale rezerwy w 2017 r. będą kontynuowane:

1. Dofinansowanie z tytułu wzrostu zadań szkolnych i pozaszkolnych,
2. Pomoc jednostkom samorządu terytorialnego w usuwaniu skutków zdarzeń losowych,
3. Pomoc jednostkom samorządu terytorialnego w usuwaniu skutków działania żywiołów,
4. Dofinansowanie kosztów związanych z wypłatą odpraw dla zwalnianych nauczycieli,
5. Dofinansowanie doposażenia szkół i placówek w zakresie pomieszczeń do nauki w nowo wybudowanych budynkach, nowych pomieszczeń do nauki pozyskanych w wyniku adaptacji oraz pomieszczeń dla szkół rozpoczynających kształcenie w nowych zawodach,
6. Korekta części oświatowej subwencji ogólnej z tytułu błędów statystycznych,
7. Inne zadania o jednorazowym charakterze nieuwzględnione w części oświatowej subwencji ogólnej na 2018 r.

Realizacja wieloletnich postulatów zgłaszanych przez samorządy

Doprecyzowaliśmy oraz ujednoliciliśmy zasady udzielania i rozliczania dotacji wypłacanych z budżetu samorządu przedszkolom, szkołom i innym placówkom oświatowym (wskazaliśmy m.in. sposób obliczania wysokości dotacji). Dzięki temu uszczelniliśmy system wydawania pieniędzy. Zmiany wprowadzone ustawą dotyczyły głównie: dotacji przedszkolnej, podręcznikowej, dotowania z budżetów samorządów placówek wychowania przedszkolnego, szkół i placówek oświatowych.

Procedura otrzymywania dotacji na zakup podręczników, materiałów edukacyjnych i materiałów ćwiczeniowych przez samorządy została tak określona, aby każda szkoła miała możliwość zakupu podręczników i materiałów ćwiczeniowych przed rozpoczęciem roku szkolnego. Podręczniki, finansowane z dotacji celowej budżetu państwa, są zamawiane u wydawców edukacyjnych bezpośrednio przez szkoły, a wpływ na termin ich dotarcia do szkół jest przede wszystkim uzależniony od działań podejmowanych przez dyrekcję danej szkoły oraz organ prowadzący.

Wspieramy małe szkoły. Zwiększyliśmy subwencję dla małych szkół od 2018 r. o 11 proc. Łącznie na małe szkoły na 2018 r. naliczono kwotę subwencji w wysokości 214 mln zł. Średnio na ucznia takiej szkoły daje to dodatkowe środki w wysokości 1 164 zł. Szkoła, w której na przykład kształci się 84 uczniów (w siedmioklasowej szkole podstawowej), z tego tytułu, że spełnia wymogi definicji małej szkoły, otrzymuje dodatkowe środki w wysokość prawie 100 tys. zł.

Modernizujemy i unowocześniamy System Informacji Oświatowej (SIO). Wprowadziliśmy ułatwienia dla podmiotów, które są zobowiązane do wprowadzania danych do systemu. Największym udogodnieniem dla użytkowników systemu, głównie dyrektorów szkół, jest nowa technologia zbierania danych za pomocą przeglądarki internetowej. W SIO udostępniliśmy Rejestr Szkół i Placówek Oświatowych (RSPO), umożliwiający wyszukiwanie szkół i placówek, m.in. prowadzących kształcenie w zawodach na terenie całego kraju, jak i w wybranym regionie. Wyszukiwanie na portalu www.rspo.men.gov.pl odbywa się według różnych kryteriów,
np. według zawodów z możliwością lokalizacji wyszukanych szkół i placówek na mapie Polski.

Więcej etatów dla nauczycieli i wzrost wynagrodzenia

O 17 768 w porównaniu do ubiegłego roku wzrosła liczba etatów nauczycieli w publicznych i niepublicznych przedszkolach, szkołach oraz placówkach. W roku szkolnym 2016/2017 było 673 323 etatów, zaś w bieżącym roku szkolnym jest ich 691 000. Wzrosła również liczba nauczycieli, która obecnie wynosi 694 636, czyli o 10 139 więcej niż rok wcześniej.

W przedszkolach, szkołach i placówkach samorządowych liczba etatów nauczycieli wzrosła o 11 760 i wynosi obecnie 578 444. Liczba zatrudnionych nauczycieli wzrosła zarówno w przedszkolach, jak również w szkołach i placówkach. W przedszkolach w roku szkolnym 2017/2018 liczba etatów nauczycieli wynosiła 84 324, tj. o 4 652 etatów więcej niż w ubiegłym roku. W szkołach i placówkach zatrudnienie nauczycieli wzrosło o 7 107 etatów i wynosi aktualnie 494 119.

Z danych z SIO wynika również, że o prawie 12 000 (11 976,8) wzrosła liczba etatów nauczycieli zatrudnionych na podstawie ustawy Karta Nauczyciela. Ogółem jest ich
595 201,7 – co oznacza wzrost o 2,1 proc. w porównaniu z rokiem szkolnym 2016/2017.

Zmieniliśmy przepisy dotyczące nauczycieli, m.in.: awans zawodowy  i ocenę pracy nauczycieli, czas pracy nauczycieli, urlop wypoczynkowy i urlop dla poratowania zdrowia, uprawnienia związane z rodzicielstwem, zmiany dotyczące zatrudnienia.

Nowy system oceniania pracy nauczyciela. Wprowadziliśmy nowy system oceniania pracy nauczyciela. Rozwiązania te pozwolą na transparentność i zobiektywizowanie tych ocen. System ten będzie narzędziem pomocnym dla dyrektora szkoły przy ocenianiu pracy nauczyciela, w szczególności w związku z wprowadzeniem nowego dodatku dla nauczycieli dyplomowanych legitymujących się najwyższą oceną pracy. Kryteria oceny pracy ujęte w przepisach rozporządzenia, jak i ustawy Karta Nauczyciela odnoszą się do ustawowych obowiązków kadry pedagogicznej,
a także dyrektora szkoły oraz uwzględniają etap rozwoju zawodowego nauczyciela podlegającego ocenie.

500+dla nauczyciela – dodatek za wyróżniającą się pracę. Od 1 września 2020 r. będzie nowy dodatek dla nauczycieli za wyróżniającą pracę. Docelowo od września 2022 r. wyniesie on ok. 500 zł. Grupą uprawnioną do otrzymania dodatku będą nauczyciele dyplomowani legitymujący się najwyższą oceną pracy (oceną wyróżniającą). Szacujemy, że koszty tego dodatku wyniosą w 2020 r. (za 4 miesiące) ok. 44 mln zł, w 2021 r. – 175 mln, a docelowo rocznie ok. 600–700 mln zł. Finansowanie tego dodatku będzie w ramach środków uwolnionych w związku ze zmianami w systemie awansu zawodowego – wydłużeniem podstawowej ścieżki awansu z 10 do 15 lat i tym samym spowolnieniem tempa wydatkowania środków na zwiększenie wynagrodzenia dla nauczycieli uzyskujących kolejny stopień awansu.

Koszty dodatku za wyróżniającą pracę zostały oszacowane na podstawie wysokości dodatku obowiązującego w danym roku oraz prognozowanej liczby etatów nauczycieli dyplomowanych, którzy otrzymają dodatek w kolejnych latach (przy założeniu, że dodatek ten w związku z warunkiem jego uzyskania otrzyma 1/3 liczby etatów nauczycieli dyplomowanych).

Stabilne pensum nauczycieli specjalistów. Określiliśmy ustawowo tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć dla: nauczyciela pedagoga, logopedy, psychologa i doradcy zawodowego, a także terapeuty pedagogicznego, z wyjątkiem nauczycieli zatrudnionych w poradni psychologiczno-pedagogicznej. Nie może on przekroczyć 22 godzin. Dla nauczycieli posiadających kwalifikacje z zakresu pedagogiki specjalnej, zatrudnianych dodatkowo w celu współorganizowania kształcenia integracyjnego oraz współorganizowania kształcenia uczniów niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie oraz zagrożonych niedostosowaniem społecznym, wynosi 20 godzin.

Wzrost wynagrodzeń dla nauczycieli. Priorytetem Ministerstwa Edukacji Narodowej jest podniesienie prestiżu zawodu nauczyciela, premiowanie wysokiej jakości pracy nauczycieli, a także zapewnienie odpowiednich warunków do wykonywania zadań. Zgodnie z zapowiedziami począwszy od 1 kwietnia br. rozpoczęło się wprowadzanie planu podwyższenia wynagrodzeń nauczycieli o ok. 15,8 proc. w ciągu trzech lat, co jest porównywalne z przewidywanym w tym okresie wzrostem przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej – 15,9 proc. Kolejne podwyżki zostaną wprowadzone od stycznia 2019 r. oraz od stycznia 2020 r. Przypominamy, że ostatnia podwyżka płac nauczycieli miała miejsce w 2012 r. W 2017 r. po raz pierwszy od 5 lat zagwarantowaliśmy waloryzację wynagrodzeń nauczycieli i zapewniliśmy
ich finansowanie w kwocie 418 mln zł.

W związku z podwyższeniem pensji nauczycieli od kwietnia 2018 r. w budżecie państwa pojawiły się dodatkowe środki w wysokości ok. 1,2 mld zł. Ponadto w tym roku do puli finansów przeznaczonych na wynagrodzenia zostały przesunięte środki zabezpieczane dotychczas w budżecie na dodatek mieszkaniowy dla uprawnionych nauczycieli w kwocie ok. 126 mln zł. W związku z tą zmianą kwota bazowa dla nauczycieli wzrosła w 2018 r. o dodatkowe 0,35 proc. Spowodowało to, że od 1 kwietnia 2018 r. średnie wynagrodzenia nauczycieli wzrosły łącznie o 5,35 proc. Oznacza to, że średnie wynagrodzenie nauczycieli zwiększyło się: od 147 zł
dla nauczyciela stażysty, do 271 zł dla nauczyciela dyplomowanego.

Dobry zawód, czyli zmieniamy szkolnictwo zawodowe

Odbudowa kształcenia zawodowego jest jednym z kluczowych celów Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, sprzyjających kreowaniu klimatu inwestycyjnego w regionie, wzmocnieniu społecznej odpowiedzialności biznesu, a także zapewnieniu nowoczesnych kadr dla polskiej gospodarki. Warunkiem rozwoju szkolnictwa branżowego i technicznego jest ścisła współpraca ministerstw, szkół, samorządów oraz pracodawców, którzy muszą być obecni na każdym etapie procesu kształcenia zawodowego, a także egzaminowania.

Zmiana ma przede wszystkim charakter jakościowy i jest związana z większym zaangażowaniem pracodawców w proces kształcenia zawodowego. Uczniowie szkół branżowych i technicznych będą mieli kształcenie praktyczne w rzeczywistych warunkach pracy – w konkretnym zakładzie pracy, u konkretnego pracodawcy. Przyczyni się to do poprawy jakości kształcenia i wizerunku szkolnictwa zawodowego. Uczeń kończący szkołę branżową czy technikum będzie solidnie przygotowany do pracy w konkretnym zawodzie.

Od 1 września 2017 r. szkołę zawodową zastąpiła 3-letnia szkoła branżowa. Po jej ukończeniu uczeń może kontynuować naukę w branżowej 2-letniej szkole II stopnia. Od 1 września 2020 r. rozpocznie działalność branżowa szkoła II stopnia. Jej ukończenie pozwoli uzyskać wykształcenie średnie branżowe, dyplom technika po zdanym egzaminie z drugiej kwalifikacji oraz świadectwo dojrzałości. Po zdaniu egzaminu maturalnego będzie można kontynuować naukę na studiach.

Od 1 września 2017 r. obowiązuje nowe rozporządzenie, które określa 213 zawodów szkolnictwa zawodowego. Do oferty szkół wprowadzonych zostało 8 nowych zawodów (np. magazynier-logistyk czy technik robót wykończeniowych w budownictwie), zmodyfikowano 52 zawody, a prace nad modyfikacją kolejnych ponad 140 zawodów są kontynuowane we współpracy z pracodawcami. Poszerzona została również oferta kształcenia w tzw. zawodach pomocniczych, skierowanych do osób z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, o nowe zawody: pracownik pomocniczy krawca, pracownik pomocniczy mechanika, pracownik pomocniczy ślusarza, pracownik pomocniczy stolarza, asystent fryzjera. Od 1 września 2018 r. szkoły będą mogły prowadzić kształcenie w nowym zawodzie: monter stolarki budowlanej.

Wprowadziliśmy obowiązkowe doradztwo zawodowe już od 7 klasy szkoły podstawowej. Przygotowujemy kadrę doradców do wdrażania tych zmian.

Kładziemy nacisk na naukę praktyczną zawodu. W branżowej szkole I stopnia na kształcenie zawodowe praktyczne należy przeznaczyć nie mniej niż 60 proc. godzin kształcenia zawodowego. W 5-letnim technikum (od roku szkolnego 2019/2020), szkole policealnej i branżowej szkole II stopnia (od roku szkolnego 2020/2021), kształcenie zawodowe praktyczne ma objąć nie mniej niż 50 proc. godzin kształcenia zawodowego. Rozwiązanie to umożliwia przeznaczenie większej niż dotychczas liczby godzin na kształcenie zawodowe praktyczne, biorąc pod uwagę m.in. specyfikę danego zawodu oraz potrzeby pracodawców.

Spotkania z przedstawicielami branż. W ramach cyklu seminariów konsultowaliśmy z przedstawicielami pracodawców planowane dalsze zmiany w kształceniu zawodowym. Podczas tych spotkań diagnozowaliśmy potrzeby poszczególnych branż. Dyskutowaliśmy również na temat takich problemów, jak m.in. bariery, które uniemożliwiają prowadzenie kształcenia praktycznego uczniów szkół branżowych oraz w znacznym stopniu utrudniają kształcenie praktyczne uczniów szkół technicznych. Zebrane opinie są wykorzystywane w pracach nad nowymi podstawami programowymi kształcenia w zawodach w ramach projektu „Partnerstwo na rzecz kształcenia zawodowego”, realizowanego jest przez Ośrodek Rozwoju Edukacji w Warszawie.

Planowany termin wejścia w życie nowych podstaw programowych kształcenia w zawodach to 1 września 2019 r.

Powołaliśmy Radę Dyrektorów Szkół Zawodowych, której celem jest udział w tworzeniu oraz opiniowaniu rozwiązań organizacyjno-prawnych, ukierunkowanych na dostosowanie szkolnictwa branżowego i technicznego do potrzeb polskiej gospodarki, a także wyzwań współczesnego rynku pracy, w szczególności poprzez aktywną współpracę z pracodawcami.

W każdym województwie Kuratorzy Oświaty powołali Koordynatorów ds. kształcenia zawodowego, którzy zajmują się m.in. wspieraniem szkół w nawiązywaniu współpracy z pracodawcami oraz pracodawców ze szkołami, a także promocją działań związanych z rozwojem doradztwa zawodowego w systemie oświaty.

Edukacja włączająca – priorytet MEN

Dbamy o uczniów z niepełnosprawnościami. Uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi ma mieć wsparcie w szkole, które będzie dostosowane do jego potrzeb.

Od 1 września 2017 r. w życie weszły nowe przepisy, które dają szereg możliwych, elastycznych rozwiązań w zakresie indywidualizacji procesu kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Dzięki tym rozwiązaniom każde dziecko, każdy uczeń ma zapewnione wszechstronne wsparcie w szkole.

• Uczniowie z niepełnosprawnością, w przypadku takiej potrzeby, w ramach indywidualnego program edukacyjno-terapeutycznego (IPET) mogą realizować wybrane zajęcia edukacyjne indywidualnie lub w grupie liczącej do 5 uczniów, nie ma potrzeby posiadania orzeczenia o potrzebie nauczania indywidualnego.
• Uczniowie, którzy mają z różnych powodów problemy szkolne, a nie posiadają orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, mogą być objęci zindywidualizowaną ścieżką kształcenia w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkole, na podstawie opinii publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej.
• W ramach zadań z zakresu administracji rządowej, wynikających z programu kompleksowego wsparcia dla rodzin „Za życiem”, poszerzono zakres oddziaływań wobec dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju. Do 2021 przeznaczymy na ten cel ok. 300 mln zł.

  Podstawy programowe dostosowane do potrzeb uczniów ze specjalnymi potrzebami

• Od 1 września br. w szkołach dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym i znacznym oraz w szkołach przysposabiających do pracy realizowane są nowe podstawy programowe.

Przygotowano „Podstawę programową kształcenia ogólnego z komentarzem” zawierającą dostosowania do możliwości psychofizycznych uczniów z poszczególnymi rodzajami niepełnosprawności – dla szkół podstawowych i ponadpodstawowych. Nauczyciele mają dostęp do takich materiałów po raz pierwszy.

Zapewniliśmy dostosowane podręczniki do klasy I, IV i VII dla uczniów niewidomych i słabowidzących. Dostosowaliśmy podręczniki, materiały edukacyjne w postaci zeszytów piktogramów wykorzystujących symbole PCS, materiały edukacyjne w formie multimedialnej zawierającej tłumaczenia na polski język migowy (PJM) dla uczniów klasy I, mających trudności w uczeniu się i/lub komunikowaniu się, niesłyszących, słabosłyszących, z niepełnosprawnością intelektualną, autyzmem, a także afazją. Dodatkowo powstały książki pomocnicze zawierające zasady i dobre praktyki dotyczące korzystania z zaadaptowanych materiałów edukacyjnych, materiałów ćwiczeniowych.

Uruchomiliśmy  portal  internetowy  z  materiałami edukacyjnymi w wersji multimedialnej, które zawierają dostosowania tekstowe i graficzne (symbole PCS). Udostępniliśmy również nagrania video w polskim języku migowym (PJM) dla uczniów mających trudności w uczeniu się i/lub komunikowaniu się uczęszczających do klasy IV i VII.Przygotowane zostały  materiały ćwiczeniowe w postaci kart pracy dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym.

Został opracowany również podręcznik do nauki polskiego języka migowego, będący odpowiedzią na postulaty środowisk związanych z uczniami niesłyszącymi.  Zakup podręczników dla uczniów z niepełnosprawnościami, jest i będzie wspierany w ramach Rządowego Programu „Wyprawka szkolna”, na który w budżecie MEN zarezerwowana jest kwota w tym roku 18 mln zł.Zobowiązaliśmy samorządy do tego, aby w danym roku budżetowym na realizację zadań wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki oraz metod pracy dla dzieci i młodzieży przeznaczały środki w wysokości nie mniejszej niż wynikająca z podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego na ten rok.W subwencji przeznaczamy kwotę ok. 7 mld zł na realizację kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. MEN pracuje nad usprawnieniem systemu kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Ministerstwo podjęło prace nad opracowaniem nowego modelu kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Ich celem jest podniesienie skuteczności kształcenia oraz  poprawa jakości edukacji włączającej. Planowane jest przejście z modelu medycznego na model biopsychospołeczny i wykorzystanie Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia (ICF). Przedstawiciele MEN pracują w międzyresortowym zespole ds. orzekania o niepełnosprawności nad ujednoliceniem orzekania, w tym do celów edukacyjnych.

ORE realizuje projekty unijne, w ramach  których powstają narzędzia dla poradni psychologiczno-pedagogicznych i szkół. Dodatkowo prowadzone są 

• szkolenia dla pracowników poradni

• i nauczycieli z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz trwa pilotaż nowych rozwiązań.

Wystąpiliśmy do Komisji Europejskiej z wnioskiem o wsparcie w ramach Programu Wsparcia Reform Strukturalnych w zakresie działań mających na celu opracowanie strategii wdrażania edukacji włączającej w codzienną praktykę szkół. Wniosek został zaakceptowany przez KE do realizacji w 2018 roku. Komisja wskazała jako realizatora wsparcia Europejską Agencję ds. Specjalnych Potrzeb i Edukacji Włączającej, z którą współpraca MEN układa się bardzo dobrze.

W zakresie programu „Dostępność +” MEN wprowadziło swój komponent – 200 dostępnych szkół i przedszkoli. Działania w ramach tego programu obejmują m.in. zapewnienie wyposażenia dostosowanego do potrzeb uczniów z niepełnosprawnością, transportu do szkoły, podręczników i materiałów edukacyjnych, jak również sposobu organizacji pracy przedszkola i szkoły uwzględniającej zróżnicowane potrzeby uczniów oraz ich rodzin. Wskazane są również kompetencje kadry zarządzającej, nauczycieli, rodziców. Działania obejmują również pilotaż rozwiązań w zakresie działalności Centrum Wsparcia Edukacji Włączającej z wykorzystaniem potencjału placówek specjalnych w celu wsparcia procesu edukacji włączającej.

Zajęcia indywidualne. Wszystkie dzieci, również ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, mają możliwość realizowania obowiązku szkolnego i obowiązku nauki w szkole. Od 1 września 2017 r. uczniowie z niepełnosprawnościami mogą mieć zajęcia organizowane z klasą, a także indywidualnie lub w małej grupie. Potrzebę organizacji zajęć indywidualnych lub zajęć w małej grupie określa zespół nauczycieli i specjalistów pracujących z uczniem w szkole. Zespół ten opracowuje dla ucznia indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny(IPET). Rodzice uczniów włączeni są w pracę zespołu.

Nowe technologie w szkołach

Wspólnie z Ministerstwem Cyfryzacji wprowadzamy do wszystkich szkół szerokopasmowy internet, tworząc Ogólnopolską Sieć Edukacyjną (OSE). Jedynie
ok. 23 proc. szkół znajduje się w zasięgu nowoczesnej sieci z dostępem do internetu, umożliwiającej świadczenie usług o przepustowości co najmniej 100 Mb/s. Szacujemy, że do 2020 r. zostanie podłączonych do internetu około 19,5 tys. szkół w Polsce. Dzięki temu uczniowie i nauczyciele zyskają możliwości korzystania w pełni z nowoczesnych form edukacji cyfrowej. Pierwsze szkoły zostaną podłączone do Ogólnopolskiej Sieci Edukacyjnej już w czerwcu br. Operator NASK opublikował pierwszą listę lokalizacji szkół z 5 województw: podlaskiego, świętokrzyskiego, łódzkiego, lubuskiego oraz mazowieckiego.

„Aktywna Tablica” – wprowadziliśmy rządowy program, dzięki któremu w ciągu najbliższych 3 lat (2017-2019) wyposażymy szkoły w urządzenia multimedialne zastępujące tradycyjne tablice w klasach lekcyjnych. Zapewnimy szkołom niezbędną infrastrukturę w zakresie technologii informacyjno-komunikacyjnych (TIK) w postaci nowoczesnych pomocy dydaktycznych (tablic interaktywnych, projektorów lub projektorów ultra krótkoogniskowych, głośników oraz innych urządzeń pozwalających na przekaz dźwięku, a także interaktywnych monitorów dotykowych). Na program przewidziano łączną kwotę 224 mln zł. W 2017 roku 7 117 szkół zawnioskowało o udział w programie „Aktywna tablica”, z czego wsparcie otrzymało 5 633 szkół.

Ponadto pomoc finansowa trafiła do 19 szkół prowadzonych przez ministra właściwego do spraw kultury i dziedzictwa narodowego, 13 szkół za granicą prowadzonych przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania i 5 szkół prowadzonych przez Ministra Sprawiedliwości. Łącznie dofinansowanie przyznano 5 670 szkołom na kwotę blisko 78 mln zł. W 2018 r. pozytywnie rozpatrzono 3690 wniosków o przyznanie wsparcia finansowego w wysokości ponad 52 mln złotych.

Laboratoria przedmiotowe dla szkół podstawowych – przeznaczyliśmy środki dla samorządów na dofinansowanie zakupu pomocy dydaktycznych do szkolnych pracowni/laboratoriów przedmiotowych.Dofinansowujemy zakup pomocy dydaktycznych niezbędnych do realizacji podstawy programowej z przedmiotów przyrodniczych (biologia, geografia, chemia i fizyka). W tym roku to 80 mln zł, w sumie przez 4 lata będzie to kwota 320 mln zł. Samorządy mogą zakupić do szkolnych pracowni wyposażenie dostępne na rynku i odpowiadające na zapotrzebowanie danej szkoły. Ponadto Centrum Nauki Kopernik (CNK) na zamówienie Ministerstwa Edukacji Narodowej przygotowało propozycję nowoczesnego sposobu kształcenia uczniów klas IV-VIII szkół podstawowych. Projekt jest realizowany we współpracy z finansującą go Fundacją Rozwoju Systemu Edukacji. Modułowe Pracownie Przyrody są przykładem rozwiązania, z którego samorządy mogą skorzystać, ale nie muszą. To dobrowolna propozycja.

 Wzmacniamy polską oświatę za granicą

Odpowiadamy na apel Polonii. Wprowadzamy możliwość przystąpienia do awansu zawodowego nauczycieli polonijnych uczących języka polskiego lub innych przedmiotów w języku polskim w szkołach organizacji polonijnych i w szkołach działających w systemach oświaty innych państw. Szczegółowe rozwiązania prawne będą określone w ustawie, której projekt zostanie skierowany do konsultacji publicznych jeszcze w czerwcu br.

Szkolne Punkty Konsultacyjne otrzymają nazwę „Szkoła Polska”, co przywróci ich faktyczną rangę. Rozwijamy sieć partnerstwa szkół tych w Polsce, jak i za granicą. Realizowany jest dwuletni projekt konkursowy „Rodzina polonijna”. Jego cel to wsparcie integracji dzieci i młodzieży mieszkających poza Polską, a także tych w kraju, dzięki realizowaniu przez szkoły wspólnych przedsięwzięć edukacyjnych. Motywem przewodnim projektu jest upamiętnienie setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości. W ramach „Rodziny polonijnej” są organizowane wystawy, konkursy, gry, festiwale, wizyty w szkołach partnerskich i inne przedsięwzięcia, które pozwalają na doskonalenie znajomości języka polskiego, wiedzy o Polsce i Polakach za granicą czy poznawanie polskiego dziedzictwa kulturowego za granicą. W ramach konkursu MEN rozdysponowuje rocznie 1,5 mln zł. Obecnie jest realizowana pierwsza edycja konkursu. Na realizacje zadania w latach 2017-2018 dofinansowanie dostało 14 podmiotów, które wspierają przedsięwzięcia edukacyjne realizowane przez 48 par szkół z Polski i 14 krajów świata (Belgia, Białoruś, Czechy, Gruzja, Irlandia, Litwa, Łotwa, Norwegia, Ukraina, Rosja, Stany Zjednoczone, Szkocja, Węgry, Włochy). W projekcie uczestniczy ponad 2 tys. uczniów i ich nauczycieli. W maju rozstrzygnięty został konkurs na realizację zadania w latach 2018-2019. Dotację otrzymało 12 podmiotów.

 Przygotowaliśmy pakiety edukacyjne do szkół polskich za granicą. Każda szkoła polska działająca przy placówkach dyplomatycznych, jak i społeczna – prowadzona przez polskie parafie czy stowarzyszenia rodziców – oraz ta, działająca w systemach oświaty innych państw, otrzymała pakiet edukacyjny. Zawiera on polskie godło, flagę, mapę, książkę i grę.

Świętujemy rocznicę odzyskania niepodległości

We wrześniu 2017 r. Minister Edukacji Narodowej Anna Zalewska ogłosiła rok szkolny 2017/2018 „Rokiem dla Niepodległej”. W związku z tym zachęcaliśmy i wciąż zachęcamy dyrektorów szkół, nauczycieli, uczniów i ich rodziców, aby aktywnie włączyli się we wspólne świętowanie 100-lecia polskiej niepodległości. Na stronie internetowej MEN powstała specjalna zakładka „Niepodległa” poświęcona inicjatywom rocznicowym w obszarze edukacji.

W ramach programu wieloletniego pn. Niepodległa na lata 2017-2021 Ministerstwo Edukacji Narodowej przekaże środki finansowe w wysokości 6,9 mln zł na różnorodne działania związane z rocznicą odzyskania przez Polskę niepodległości.

Wsparcie dotyczyć będzie szkół, placówek oraz szkolnych punktów konsultacyjnych, m.in. w zakresie m.in. przygotowania materiałów edukacyjnych, wycieczek, wystaw, konkursów, gier czy aplikacji mobilnej. Pieniądze będą przekazywane do końca 2020 r.

Projekt „Godność. Wolność. Niepodległość” to dofinansowanie szkół i placówek w celu organizacji obchodów związanych z setną rocznicą odzyskania przez Polskę niepodległości. Dzięki konkursowi szkoły i placówki edukacyjne mogą uzyskać od 3 do 10 tys. zł. Pieniądze mają być przeznaczone na: organizację wystawy złożonej z pamiątek związanych z odzyskaniem niepodległości i zorganizowanie wycieczki patriotycznej związanej tematycznie z wydarzeniami historycznymi. Dodatkowo projekty mogą uwzględniać inne działania w zakresie edukacji patriotycznej, w szczególności: koncerty, inscenizacje, rekonstrukcje historyczne czy spotkania
ze świadkami historii.

Projekt „Godność. Wolność. Niepodległość” został przygotowany przez Ministra Edukacji Narodowej w ramach rządowego programu wieloletniego „Niepodległa”. Jego celem jest wspieranie szkół i placówek oświatowych w kształtowaniu postaw opartych na wspólnych dla Polaków wartościach, m.in.: wolności, godności, solidarności, prawach człowieka, a także wzmacniania poczucia tożsamości narodowej i kształtowanie postaw patriotycznych.

Rok szkolny 2018/2019

Rok szkolny 2018/2019 rozpocznie się 1 września 2018 r., a pierwsze zajęcia dydaktyczno-wychowawcze odbędą się 3 września. Zimowa przerwa nastąpi w terminie 23-31 grudnia br., zaś ferie zimowe potrwają od 14 stycznia do 24 lutego. Datę przyszłorocznego zakończenia zajęć dydaktyczno-wychowawczych ustalono na 21 czerwca 2019 r. Kalendarz roku szkolnego 2018/2019 dostępny jest na stronie internetowej MEN.

Departament Informacji i Promocji
Ministerstwo Edukacji Narodowej