Część zmian wprowadzonych do przepisów ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa o VAT) nie zawiera nowych zasad rozliczeń, lecz jedynie potwierdza dotychczasową praktykę. Tak jest np. w przypadku refakturowania oraz udzielania świadczeń nieodpłatnych.
Refakturowanie usług
Dodany do art. 8 ustawy o VAT ust. 2a wprowadza – stosowane do tej pory w praktyce – refakturowanie usług. Przepis ten potwierdza, że podatnik, który działa we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług (tak jakby sam otrzymał i wyświadczył te usługi). Podatnik, który refakturuje usługi, jest tu świadczeniodawcą.
Nieodpłatna dostawa towarów
Przed nowelizacją z przepisów ustawy o VAT wynikało wprost, że podatkowi podlega tylko przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa na cele inne niż związane z prowadzonym przedsiębiorstwem, w szczególności (art. 7 ust. 2 ustawy o VAT):
1) przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników (w tym byłych pracowników), wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych i członków stowarzyszenia,
2) wszelkie inne darowizny
– jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu tych towarów i nie były to prezenty o małej wartości, próbki ani drukowane materiały reklamowe.
Organy podatkowe były innego zdania. Nakazywały opodatkowanie przekazania towarów również na cele związane z prowadzonym przedsiębiorstwem, jeśli podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia i jeśli nie były to prezenty o małej wartości. Stanowisko to było jednomyślnie odrzucane przez sądy.
SŁOWNICZEK
Prezenty o małej o wartości to przekazywane przez podatnika jednej osobie towary:
1) o łącznej wartości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 100 zł, jeżeli podatnik prowadzi ewidencję pozwalającą na ustalenie tożsamości tych osób,
2) których przekazania nie ujęto w ewidencji, jeżeli jednostkowa cena nabycia towaru (bez podatku), a gdy nie ma ceny nabycia – jednostkowy koszt wytworzenia – określone w momencie przekazywania towaru, nie przekraczają 10 zł.
Obecnie nie ma znaczenia cel, na jaki zostaną przekazane nieodpłatnie towary. Takie przekazanie zawsze będzie podlegało opodatkowaniu VAT – jeśli łącznie będą spełnione dwa warunki:
1) podatnikowi przysługiwało – w całości lub w części – prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu tych towarów,
2) nie były to prezenty o małej wartości, próbki ani drukowane materiały reklamowe.
PRZYKŁAD
Gmina zakupiła sprzęt strażacki, który następnie przekazała na rzecz Ochotniczej Straży Pożarnej. W tej sytuacji również od 1 kwietnia br. jest zobowiązana naliczyć VAT, ponieważ od zakupu tego nie przysługuje jej prawo do odliczenia VAT (zakup z działalnością niepodlegającą VAT).
Kolejny zmieniony przepis, który potwierdza dotychczasową praktykę, to art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT. Potwierdza on, że za odpłatne świadczenie usług uznaje się również użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika – w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników (w tym byłych pracowników), wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych i członków stowarzyszenia – jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu tych towarów.
Czytaj także: Stawka VAT przy zakupie przez gminę samochodu ochrony przeciwpożarowej>>
Opodatkowaniu podlega tylko wykorzystanie towarów na cele niezwiązane z prowadzonym przedsiębiorstwem. Podatnicy nie będą również naliczać VAT od wykorzystywania na cele niezwiązane z prowadzonym przedsiębiorstwem:
● do 31 grudnia 2012 r. – samochodów, od nabycia których przysługiwało im ograniczone prawo do odliczenia VAT (50% lub 60%, nie więcej niż odpowiednio 5000 albo 6000 zł),
● nieruchomości, w okresie korekty (120 miesięcy) – licząc od miesiąca, w którym nieruchomość została oddana do użytkowania.
PRZYKŁAD
Gmina użyczyła pracownikom gminny autokar, którym pojechali oni na wycieczkę. Od zakupu autokaru gminie nie przysługiwało prawo do odliczenia VAT. Gmina nie będzie zatem naliczać VAT od nieodpłatnego wykorzystania autokaru na cele niezwiązane z prowadzonym przedsiębiorstwem.
Przepisy zmieniają również zasady opodatkowania nieodpłatnego świadczenia usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników (w tym byłych pracowników), wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia oraz wszelkiego innego nieodpłatnego świadczenia usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika. Po zmianie takie nieodpłatne świadczenia usług podlegają opodatkowaniu, niezależnie od tego, czy podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT czy nie.
PRZYKŁAD
W maju br. gmina zorganizowała dla swoich pracowników imprezę integracyjną w restauracji. Mimo że nie przysługiwało jej prawo do odliczenia VAT od zakupu usługi, musi naliczyć podatek od nieodpłatnego świadczenia usług.
Podatek naliczony
Gminy, u których współczynnik sprzedaży nie przekracza 2%, mogą od 1 kwietnia br. odliczać VAT według rzeczywistej proporcji. Po zmianie przepisów podatnicy w takiej sytuacji mają wybór. Mogą odliczyć VAT według proporcji 2% lub 1% albo nie odliczać VAT w ogóle. Zmiana ta jest korzystna dla podatników, którzy mają niski współczynnik sprzedaży. Inaczej jest w przypadku podatników, u których współczynnik sprzedaży przekraczał 98%. Do końca marca br. w takiej sytuacji podatnicy mogli odliczać pełny VAT. Po zmianie przepisów podatnicy mają prawo do pełnego odliczenia VAT, gdy kwota podatku naliczonego, niepodlegająca odliczeniu, wynikająca z zastosowania tej proporcji, w skali roku, będzie mniejsza niż 500 zł.
Zniesiono zwolnienie z obowiązku dokonania korekty, gdy różnica między proporcją wstępną a ostateczną nie przekracza 2 punktów procentowych. Przepisy te będą miały zastosowanie do korekty za 2011 r.
PRZYKŁAD
Gmina w 2011 r. rozliczała podatek naliczony według proporcji 43%. Po zakończeniu roku proporcja wyniosła 44%. Według poprzednich regulacji gmina nie musiałaby dokonywać korekty. Obecnie będzie zobowiązana do takiego rozliczenia.
Czytaj także: Czy gmina może kupić komputery ze stawką 0%>>
Zwolnienia z VAT
Ministerstwo Finansów wydało nowe rozporządzenie wykonawcze, które wprowadza bardzo ważne zmiany dla samorządów. Ze zwolnienia, do 31 grudnia 2011 r., korzystają usługi świadczone przez instytucje gospodarki budżetowej – wyłącznie na rzecz jednostki, która je utworzyła. Ze zwolnienia nie mogą korzystać (są opodatkowane stawką 8%) usługi wymienione w poz. 140–153, 174 i 175 załącznika nr 3 do ustawy o VAT oraz usługi komunikacji miejskiej. Są to usługi:
● związane z uzdatnianiem i dostarczaniem wody,
● związane z odprowadzaniem i oczyszczaniem ścieków,
● związane z odpadami,
● zamiatania śmieci i usuwania śniegu oraz pozostałe usługi sanitarne.
ZAPAMIĘTAJ!
Warunkiem zastosowania zwolnienia jest złożenie do 15 maja 2011 r. przez instytucję gospodarki budżetowej zawiadomienia do właściwego naczelnika urzędu skarbowego o skorzystaniu z tego zwolnienia.
Nowe przepisy wprowadzają również zwolnienie (do 31 grudnia 2011 r.) dla usług polegających na prowadzeniu prac konserwatorskich i restauratorskich dotyczących:
1) zabytków wpisanych do rejestru zabytków, wpisanych do inwentarza muzeum albo wchodzących w skład narodowego zasobu bibliotecznego,
2) materiałów archiwalnych wchodzących w skład narodowego zasobu archiwalnego.
Zwolnienie w zakresie prowadzonych prac konserwatorskich i restauratorskich dotyczących zabytków wpisanych do rejestru zabytków stosuje się pod warunkiem, że:
1) prace konserwatorskie i restauratorskie wykonywane są przez osoby posiadające kwalifikacje dające uprawnienia do prowadzenia tych prac; warunek ten uważa się za spełniony również w przypadku podmiotów gospodarczych wykonujących prace konserwatorskie i restauratorskie, które zatrudniają lub w których wspólnikami są osoby uprawnione do wykonywania tych prac, o ile w pozwoleniu określono osobę odpowiedzialną za prowadzenie prac konserwatorskich lub restauratorskich,
2) na prowadzenie tych prac zostało wydane pozwolenie wojewódzkiego konserwatora zabytków.
Kolejne zwolnienie może mieć zastosowanie do usług medycznych. Doprecyzowano, że ze zwolnienia korzystają również usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia oraz dostawa towarów i świadczenie usług ściśle z tymi usługami związane – świadczone na rzecz zakładów opieki zdrowotnej na ich terenie.
Zwolnienia te mogą mieć zastosowanie również do usług wykonanych od 1 stycznia br. Podatnicy, którzy opodatkowali czynności wykonane przed zmianą przepisów, mają prawo (a nie obowiązek) do korekty rozliczeń.
PODSTAWY PRAWNE
• Ustawa z 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Prawo o miarach (Dz.U. Nr 64, poz. 332)
• Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. Nr 64, poz. 332)
• Rozporządzenie z 4 kwietnia 2011 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 73, poz. 392)