Na gruncie uprawnień nadanych wierzycielowi i organowi egzekucyjnemu przez ustawę z 11 października 2013 r. o wzajemnej pomocy przy dochodzeniu podatków, należności celnych i innych należności pieniężnych (dalej: ustawa o wzajemnej pomocy przy dochodzeniu podatków), należy wskazać m.in. na możliwość wystąpienia z wnioskiem o podjęcie środków zabezpieczających należności pieniężne w sytuacji, gdy ich istnienie lub wysokość nie zostały ustalone, ale postępowanie w sprawie wszczęcia i prowadzenia egzekucji administracyjnej jest w toku i już na tym etapie odrębne przepisy umożliwiają dokonanie zabezpieczenia. W trakcie wykonywania takich wniosków o udzielenie wzajemnej pomocy urzędnik z państwa „wnioskującego” może być obecny przy czynnościach związanych z realizacją zgłoszonego wniosku, w tym może być np. obecny przy przesłuchaniu stron i uczestników postępowania lub przy wykonywaniu konkretnych czynności egzekucyjnych czy też zabezpieczających.
Najbardziej aktualna na rynku książka dotycząca klasyfikacji budżetowej
Ustawa o wzajemnej pomocy przy dochodzeniu podatków zawiera regulacje w zakresie możliwości wykorzystania nowych uprawnień przez polskie organy egzekucyjne czy też przez polskich wierzycieli. Nakłada na nich również obowiązki związane z odpowiedzią na wnioski z innych krajów UE. W ich realizacji uczestniczy także centralne biuro łącznikowe. To właśnie do niego wpływają wnioski składane przez państwa członkowskie w przedmiocie udzielenia wszelkich informacji niezbędnych do powiadomienia, dochodzenia lub zabezpieczenia należności pieniężnych. W dalszej kolejności takie wnioski są przekazywane do organów egzekucyjnych (naczelników urzędów skarbowych), którzy są właściwi ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę podmiotu, którego dotyczy złożony wniosek. Trzeba przy tym pamiętać, że ich rozpatrzenie może nastąpić poprzez odmowę udzielenia informacji:
● których nie można uzyskać do celów egzekucji lub zabezpieczenia tego rodzaju należności pieniężnych powstałych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
● objętych tajemnicą zawodową, handlową lub przemysłową,
● których ujawnienie mogłoby prowadzić do zagrożenia bezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej lub byłoby sprzeczne z jej podstawowymi zasadami porządku prawnego.
Wniosek o powiadomienie państwa członkowskiego
Wśród wniosków o wzajemnej pomocy na pierwszym miejscu warto wskazać wniosek o powiadomienie państwa członkowskiego. Jest on realizowany przez naczelnika urzędu skarbowego, który oprócz jednolitego formularza służącego do powiadamiania doręcza jego adresatowi dokumenty związane z należnościami, których dotyczy powiadomienie. Ma on również obowiązek informowania państwa członkowskiego o wszelkich czynnościach podejmowanych w związku z realizacją wniosku.
Wobec doręczenia przez naczelnika urzędu skarbowego określonych dokumentów w ramach realizacji tego wniosku może być wniesiony sprzeciw przez osobę, wobec której naczelnik prowadzi czynności egzekucyjne. Fakt wniesienia sprzeciwu (w terminie miesiąca od doręczenia dokumentu) zobowiązuje naczelnika urzędu do jego rozpatrzenia poprzez wydanie postanowienia w przedmiocie uznania, niedopuszczalności lub odmowy uznania sprzeciwu. Jednak niezależnie od przedmiotu postanowienie rozpatrujące sprzeciw może być wzruszone poprzez złożenie zażalenia. Może on być też w dowolnym momencie wycofany, a przy jego składaniu obligatoryjnie jest załączony oryginał lub uwierzytelniona kopia dokumentu, którego wniosek dotyczy.
Zobacz również: Tajemnica skarbowa na podstawie Ordynacji podatkowej
Wniosek o odzyskanie należności pieniężnych
W ramach realizacji wniosku państwa członkowskiego o odzyskanie należności pieniężnych organ egzekucyjny podejmuje wszelkie niezbędne czynności, a otrzymany z wnioskiem jednolity tytuł wykonawczy nie podlega w Polsce zatwierdzeniu, uzupełnieniu lub zastąpieniu. Same należności egzekwowane są w złotych, a od dnia otrzymania wniosku przez centralne biuro łącznikowe naliczane są odsetki jak od „polskich” zaległości podatkowych.
Złożony wniosek uznany jest za zrealizowany w sytuacji, gdy wskazana w jednolitym tytule wykonawczym kwota, po zastosowaniu wskazanego we wniosku przelicznika, zostanie wyegzekwowana.
Co istotne dla polskich organów egzekucyjnych – przy realizacji takiego wniosku wszelkie spory powstałe w zakresie należności pieniężnych państwa członkowskiego czy też wystawionego w nim jednolitego tytułu wykonawczego nie podlegają rozpatrywaniu w Polsce, tylko w danym państwie członkowskim.
Jeśli w trakcie wykonywania czynności egzekucyjnych wniosek zostanie zmieniony, to automatycznie zmianie podlega również jednolity tytuł wykonawczy, a w sytuacji, kiedy wyegzekwowana należność okazuje się wyższa, różnica podlega zwrotowi.
Do wniosku o odzyskanie należności pieniężnych dołącza się: zaktualizowany tytuł wykonawczy, odpis pierwotnego tytułu wykonawczego, jeżeli wcześniej nie został doręczony, oraz, ewentualnie, inne dokumenty dotyczące tych należności. W złożonym wniosku państwo członkowskie lub trzecie może zwrócić się o wystawienie zagranicznego tytułu wykonawczego.
Wniosek o zabezpieczenie
Podobnie jak poprzedni, wniosek państwa członkowskiego o zabezpieczenie nie podlega zatwierdzeniu, uzupełnieniu czy też zastąpieniu. Oprócz jego przesłania, państwo członkowskie sporządza, co do zasady, tzw. dokument zabezpieczenia – w przypadku jego braku centralne biuro łącznikowe sporządza zarządzenie zabezpieczenia, w którym wskazuje się kwoty z ich zaokrągleniem (pomija się końcówki mniejsze niż 5 groszy, natomiast końcówki 5 i więcej groszy podlegają zaokrągleniu do pełnych dziesiątek groszy).
Wniosek o zabezpieczenie może być w dowolnym momencie wycofany, a przy jego składaniu obligatoryjnie jest załączony oryginał lub uwierzytelniona kopia dokumentu, którego wniosek dotyczy.
Terminy
W trakcie realizacji otrzymanych wniosków organ egzekucyjny lub centralne biuro łącznikowe przekazują uzyskiwane informacje w miarę ich pozyskiwania, a o wynikach swoich działań informują państwo członkowskie nie później niż w sześć miesięcy od daty wpłynięcia wniosku. Natomiast przekazanie wyegzekwowanych należności następuje w terminie dwóch miesięcy od dnia ich wyegzekwowania (termin ten może być wydłużony wobec należności o równowartości poniżej 1,5 tys. euro).
Nowe przepisy o egzekucji prowadzonej bez uprzedniego doręczenia upomnienia
31 października br. weszło w życie rozporządzenie Ministra Finansów z 30 października 2014 r. w sprawie określenia należności pieniężnych, których egzekucja może być wszczęta bez uprzedniego doręczenia upomnienia (Dz.U. z 2014 r. poz. 1494). Obejmuje ono 11 rodzajów należności, w tym m.in.:
● koszty upomnienia i egzekucyjne,
● należności pieniężne wynikające z orzeczeń, którym nadano rygor natychmiastowej wykonalności,
● należności, których obowiązek zapłaty powstaje z mocy prawa, a wysokość została potwierdzona w ostatecznym orzeczeniu.
MARCIN BINAŚ
Autor jest specjalistą w zakresie podatków i opłat stanowiących w całości dochody własne gmin, pracownikiem Wydziału Kontroli RIO w Szczecinie
PODSTAWA PRAWNA
● ustawa z 11 października 2013 r. o wzajemnej pomocy przy dochodzeniu podatków, należności celnych i innych należności pieniężnych (Dz.U. z 2013 r. poz. 1289)
O zasadach odzyskiwania należności za granicą pisaliśmy w nr. 22 GSiA z 2014 roku w artykule „Egzekucja samorządowych dochodów poza granicami Polski”.
Polecamy serwis: Finanse