Jednostki sektora finansów publicznych (w tym również szkoły) ze względu na ich przejrzystość zobowiązane są do budowy zakładowego planu kont według jednolitych zasad określonych w rozporządzeniu w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont. Zasady te zobowiązują jednostki oświatowe do prowadzenia oprócz ewidencji bilansowej również ewidencji pozabilansowej.
Uwaga! Ze względu na zasadę szczególną, zgodnie z którą jednostka oświatowa zobowiązana jest potraktować liczbę kont wskazaną w rozporządzeniu w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont jako standardową liczbę, z której pominąć może tylko te konta, które służą do ewidencji operacji niewystępujących w jednostce, nie można pominąć (nie stosować) kont pozabilansowych, jeśli dotyczą procesów występujących w jednostce.
Masz pytania? Zapraszamy na Forum!
ZAPAMIĘTAJ!
Każda jednostka oświatowa musi prowadzić przynajmniej następujące konta pozabilansowe:
● 975 „Wydatki strukturalne”, jeśli nie są ujmowane w ewidencji bilansowej, np. jako analityka do konta 130,
● 976 „Wzajemne rozliczenia między jednostkami”,
● 980 „Plan finansowy wydatków budżetowych”,
● 990 „Plan finansowy wydatków budżetowych w układzie zadaniowym”, jeśli jednostkę obowiązuje budżet zadaniowy i operacje z nim związane nie są ujmowane w ewidencji bilansowej,
● 998 „Zaangażowanie wydatków budżetowych roku bieżącego”,
● 999 „Zaangażowanie wydatków budżetowych przyszłych lat”.
W ewidencji pozabilansowej może wystąpić ponadto konto 981 „Plan finansowy niewygasających wydatków” – jeśli w planie finansowym szkoły ustanowiono wydatki, które nie wygasają z upływem roku budżetowego.
W zakresie kont pozabilansowych w przypadku występowania takich środków w jednostce muszą być prowadzone konta:
● 970 „Płatności ze środków europejskich”,
● 982 „Plan wydatków środków europejskich”,
● 983 „Zaangażowanie wydatków środków europejskich roku bieżącego”,
● 984 „Zaangażowanie wydatków środków europejskich przyszłych lat”.
Poza wymienionymi kontami jednostka może stosować również inne konta pozabilansowe, jeśli przyjmie taki sposób ewidencjonowania niektórych, występujących w niej zdarzeń, jeżeli nie podlegają ewidencji bilansowej. Przykładem mogą być tu konta pozabilansowe dotyczące środków trwałych, np.:
● „Środki trwałe w likwidacji”,
● „Obce środki trwałe w używaniu”.
ZAPAMIĘTAJ!
W zakładowym planie kont jednostki oświatowej konieczne jest ujęcie szczegółowych zasad ewidencji pozabilansowej, ponieważ w przepisach wskazane zostały jedynie ogólne zasady jej prowadzenia, które wymagają doprecyzowania.
W rozporządzeniu w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont do kont pozabilansowych określono, co i po których stronach się na nich ewidencjonuje, np. na koncie 980 na stronie Wn ujmuje się plan finansowy wydatków i jego korekty, a na stronie Ma – wykonane wydatki oraz wartość planu niezrealizowanego i wygasłego. W komentarzu jednak nie określono, z jaką częstotliwością mają być dokonywane te księgowania, jednak zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Finansów (znak pisma: DR3/502/326/BMI/2010/DR-2382) istnieje konieczność bieżącego ujmowania w ewidencji księgowej jednostki operacji związanych z wykonaniem planu finansowego wydatków budżetowych, jak i z zaangażowaniem wydatków.
Zobacz również: Sprawozdawczość budżetowa w układzie zadaniowym w państwowych jednostkach budżetowych
PRZYKŁAD
W jednostce oświatowej na koncie 980 plan wydatków ewidencjonuje się pod datą 1 stycznia na podstawie zatwierdzonego planu, a jeśli jeszcze nie został zatwierdzony – na podstawie projektu.
Zmiany planu ewidencjonuje się pod datą wprowadzenia zmiany w planie finansowym stosownym aktem wewnętrznym.
W zakładowym planie kont należy również zaznaczyć, w jakich terminach ewidencjonuje się wykonanie wydatków.
PRZYKŁAD
W jednostce oświatowej wykonanie planu wydatków na koncie 980 ewidencjonuje się w okresach miesięcznych (pod datą ostatniego dnia każdego miesiąca księguje się wykonanie wydatków w poszczególnych paragrafach za dany miesiąc).
Analogicznych zapisów w zakładowym planie kont jednostki oświatowej należy dokonać również dla pozostałych kont pozabilansowych.
ZAPAMIĘTAJ!
Do wszystkich kont pozabilansowych jednostka oświatowa zobowiązana jest prowadzić ewidencję analityczną w przekroju podziałek klasyfikacji budżetowej. Zgodnie z zasadami rachunkowości, na kontach pozabilansowych obowiązuje zasada jednostronnego zapisu.
6. Odpisy aktualizujące należności
Należności wycenia się na dzień bilansowy w kwocie wymaganej zapłaty z zachowaniem zasady ostrożności, czyli po uwzględnieniu należności wątpliwych i nieściągalnych (art. 28 ust. 1 pkt 7 uor).
Celem odpisu aktualizującego jest odzwierciedlenie w sprawozdaniu finansowym rzeczywistego stanu należności (w bilansie wykazuje się należności pomniejszone o dokonane odpisy aktualizujące), czyli tylko tych, co do których zachodzi znaczne prawdopodobieństwo, że zostaną uregulowane w normalnym trybie.
Jak zaznaczono, odpisów dokonuje się w stosunku do należności wątpliwych i nieściągalnych. Za należności wątpliwe uznaje się takie, co do których zachodzi prawdopodobieństwo, że nie zostaną zapłacone w terminie i w pełnej wysokości, ale nie można ich jeszcze uznać za nieściągalne. Za wątpliwe uznaje się też należności sporne, jeśli zachodzi przypuszczenie niewygrania sprawy lub że należności trudno będzie ściągnąć, mimo wyroku sądu na korzyść jednostki.
Należności aktualizuje się, dokonując ich odpisów w ciężar konta 290 „Odpisy aktualizujące należności”.
Konto 290 służy do ewidencji odpisów aktualizujących wartość należności wątpliwych oraz należności z tytułu odsetek przypisanych, ale niezapłaconych do dnia bilansowego, a także wartości przypisanych należności z tytułu pozostałych przychodów operacyjnych, które nie zostały wpłacone do dnia bilansowego.
ZAPAMIĘTAJ!
Odpisy aktualizujące należności zalicza się do pozostałych kosztów operacyjnych lub kosztów finansowych.
Uwaga! Dokonanie odpisu aktualizującego nie oznacza, że można zaprzestać ściągania danej należności. Odpisy służą wyłącznie temu, aby sytuacja majątkowa przedstawiona w bilansie jednostki była jak najbardziej wiarygodna. Natomiast mimo dokonania odpisu jednostka ma obowiązek dołożyć starań i egzekwować należność (chyba że zaistnieją okoliczności pozwalające na jej umorzenie).
Do konta 290 powinno się prowadzić ewidencję analityczną, pozwalającą ustalić, jakiego tytułu należności dotyczy dany odpis.
Zasady ewidencji na koncie 290 „Odpisy aktualizujące należności” przedstawia schemat 8.
SCHEMAT 8. Ewidencja odpisów aktualizujących należności
Należy również pamiętać, że w jednostce oświatowej nie zawsze będą występowały odpisy aktualizujące. Główny księgowy jednostki oświatowej musi dokonać analizy należności pod kątem występowania należności spornych, wątpliwych i nieściągalnych. Jeśli stwierdzi, że wszystkie należności są ściągalne (nie ma przesłanek świadczących, że mogą nie zostać uregulowane w terminie i pełnej wysokości), nie dokonuje się odpisu.
Polecamy serwis: Rachunkowość budżetowa