Podstawą funkcjonowania każdej jednostki sektora finansów publicznych jest majątek. Jego posiadanie stanowi niezbędny warunek realizacji celów i zadań statutowych. Jednym z elementów majątku jednostki budżetowej są środki trwałe.
Zgodnie z definicją zawartą w ustawie z dnia 29 września 1994r. o rachunkowości (Dz. U. z 2013r. poz. 330) środki trwałe to rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki. Zalicza się do nich w szczególności nieruchomości (m.in. grunty, prawo użytkowania wieczystego gruntu, budowle i budynki), maszyny, urządzenia, środki transportu, ulepszenia w obcych środkach trwałych oraz inwentarz żywy.
Zasady gospodarowania majątkiem trwałym w samorządowych jednostkach budżetowych wynikają z uregulowań wewnętrznych kierownika jednostki, wydanych na mocy art. 68 i 69 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157 poz. 240 z późn. zm.). Bowiem w myśl przytoczonych przepisów, kierownik jednostki jest odpowiedzialny za zapewnienie funkcjonowanie skutecznej i efektywnej kontroli zarządczej, która sprowadza się m.in. do ochrony zasobów oraz ich właściwego wykorzystania.
Zobacz także: Sprawozdawczość budżetowa w układzie zadaniowym w państwowych jednostkach budżetowych
Samorządowe jednostki budżetowe opracowując procedury gospodarowania majątkiem ruchomym posiłkują się najczęściej rozwiązaniami określonymi dla państwowych jednostek budżetowych, zawartymi w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 21 maja 2010 r. w sprawie sposobu i trybu gospodarowania składnikami rzeczowymi majątku ruchomego w który wyposażone są jednostki budżetowe (Dz. U. Nr 114 poz. 761).
Generalną zasadą jest, że jednostka budżetowa ma obowiązek gospodarowania swoim majątkiem w sposób racjonalny i oszczędny, oraz utrzymywania mienia w stanie niepogorszonym, z uwzględnieniem normalnego zużycia. W jednostkach budżetowych należy na bieżąco analizować stan majątku ruchomego, oceniać jego właściwości techniczne oraz dalszą przydatność do użytkowania. Zgodnie z §4 przywołanego rozporządzenia w przypadku stwierdzenia, że składniki majątku nie nadają się do dalszego użytku ze względu na zły stan techniczny, wady, uszkodzenia lub technologiczną przestarzałość kierownik jednostki powołuje komisję do oceny przydatności tych składników. Komisja, w skład której powołuje się co najmniej trzy osoby spośród pracowników jednostki, przedstawia propozycje dotyczące dalszego użytkowania składników majątku albo zakwalifikowania ich do kategorii majątku zużytego lub zbędnego. Ostateczną decyzję o sposobie zagospodarowania majątku podejmuje kierownik jednostki, przy czym państwowe jednostki budżetowe mają obowiązek zamieszczania w Biuletynie Informacji Publicznej informacji o zbędnych i zużytych składnikach majątku, których wartość jednostkowa przekracza równowartość w złotych kwoty 300 euro.
Zadaj pytanie: Forum Samorząd - Ustrój i jednostki
Po zakwalifikowaniu składników majątku do kategorii majątku zbędnego lub zużytego jednostki budżetowe mają do wybory kilka sposób postępowania. Mogą majątek ruchomy sprzedać, oddać w najem lub dzierżawę lub przekazać w formie darowizny, z zastrzeżeniem że majątek o znacznej wartości może być przedmiotem darowizny, o ile jego sprzedaż nie dojdzie do skutku. Sprzedaż majątku ruchomego o znacznej wartości, w myśl cytowanego rozporządzenia, następuje w trybie przetargu publicznego bądź publicznego zaproszenia do rokowań.
Zbędne lub zużyte składniki majątku, niezagospodarowane w sposób opisany powyżej, mogą zostać zlikwidowane. Likwidacji dokonuje się w trybie sprzedaży na surowce wtórne lub poprzez zniszczenie, jeśli sprzedaż na surowce wtórne nie dojdzie do skutku lub jest bezzasadna. Zniszczenia dokonuje powołana przez kierownika jednostki komisja likwidacyjna, składająca się z co najmniej trzech osób. Z czynności likwidacyjnych sporządza protokół zawierający nazwę i cechy identyfikacyjne likwidowanego składnika majątku oraz datę i przyczynę dokonanej likwidacji.
Polecamy serwis: Rachunkowość budżetowa
O autorce:
Aneta Terlikowska-Bohaczek - główny księgowy jednostek sektora finansów publicznych, specjalista w zakresie rachunkowości budżetowej, trener szkoleń adresowanych do sektora finansów publicznych.