Definicja środka trwałego zawarta jest w ustawie z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2013 r. poz. 330). Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 15 ustawy przez środki trwałe rozumie się rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki. Wartość początkową środków trwałych zmniejszają odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe dokonywane w celu uwzględnienia utraty ich wartości na skutek używania lub upływu czasu. Obowiązek dokonywania odpisów umorzeniowych i amortyzacyjnych wynika z zasady ostrożnej wyceny, zawartej w art. 7 ustawy o rachunkowości.
Zgodnie z nią, w wyniku finansowym należy uwzględniać zmniejszenia wartości użytkowej lub handlowej składników aktywów, w tym również dokonywane w postaci odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych.
Polecamy serwis: Rachunkowość budżetowa
W myśl art. 32 ustawy o rachunkowości, odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych od środka trwałego dokonuje się drogą systematycznego, planowego rozłożenia jego wartości początkowej na ustalony okres amortyzacji. Rozpoczęcie amortyzacji następuje nie wcześniej niż po przyjęciu środka trwałego do używania, a jej zakończenie – nie później niż z chwilą zrównania wartości odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych z wartością początkową środka trwałego lub przeznaczenia go do likwidacji, sprzedaży lub stwierdzenia jego niedoboru, z ewentualnym uwzględnieniem przewidywanej przy likwidacji ceny sprzedaży netto pozostałości środka trwałego. Przy ustalaniu okresu amortyzacji i rocznej stawki amortyzacyjnej uwzględnia się okres ekonomicznej użyteczności środka trwałego, na określenie którego wpływają w szczególności:
- - liczba zmian, na których pracuje środek trwały;
- - tempo postępu techniczno-ekonomicznego;
- - wydajność środka trwałego mierzona liczbą godzin jego pracy lub liczbą wytworzonych produktów albo innym właściwym miernikiem;
- - prawne lub inne ograniczenia czasu używania środka trwałego;
- - przewidywana przy likwidacji cena sprzedaży netto istotnej pozostałości środka trwałego.
Na dzień przyjęcia środka trwałego do używania należy ustalić okres lub stawkę i metodę jego amortyzacji. Poprawność stosowanych okresów i stawek amortyzacji środków trwałych powinna być przez jednostkę okresowo weryfikowana, powodując odpowiednią korektę dokonywanych w następnych latach obrotowych odpisów amortyzacyjnych. W przypadku zmiany technologii produkcji, przeznaczenia do likwidacji, wycofania z używania lub innych przyczyn powodujących trwałą utratę wartości środka trwałego, dokonuje się – w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych – odpowiedniego odpisu aktualizującego jego wartość. Dla środków trwałych o niskiej jednostkowej wartości początkowej można ustalać odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe w sposób uproszczony, przez dokonywanie zbiorczych odpisów dla grup środków zbliżonych rodzajem i przeznaczeniem lub jednorazowo odpisując wartość tego rodzaju środków trwałych.
Polecamy: Forum
Jednostki sektora finansów publicznych prowadzą rachunkowość zgodnie z ustawą z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, z uwzględnieniem zasad szczególnych zawartych w ustawie z dnia 29 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych oraz aktach wykonawczych. W Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont (…) również jest mowa o umorzeniu i amortyzacji środków trwałych. Zgodnie z §6 jednostka sektora finansów publicznych ustalając zasady dokonywania odpisów może przyjąć stawki określone w przepisach o podatku dochodowym od osób prawnych lub stawki określone przez dysponenta części budżetowej albo zarząd jednostki. Umorzeniu nie podlegają grunty oraz dobra kultury.
Jednorazowo, przez spisanie w koszty w miesiącu przyjęcia do używania, mogą być umarzane:
- - książki i inne zbiory biblioteczne,
- - środki dydaktyczne służące procesowi dydaktyczno-wychowawczemu realizowanemu w szkołach i placówkach oświatowych,
- - odzież i umundurowanie,
- - meble i dywany,
- - inwentarz żywy.
Pozostałe środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne o wartości nieprzekraczającej wielkości ustalonej w przepisach o podatku dochodowym od osób prawnych, dla których odpisy amortyzacyjne są uznawane za koszt uzyskania przychodu w 100% ich wartości, w momencie oddania do używania.
W myśl § 9 cytowanego rozporządzenia, jednostki zwolnione z podatku dochodowego od osób prawnych mogą umarzać i amortyzować środki trwałe jednorazowo za okres całego roku, natomiast jednostki rozliczające podatek dochodowy od osób prawnych za inne okresy niż okresy miesięczne – jednorazowo za dany okres.
Zobacz również: Odpisy aktualizujące należności w sektorze finansów publicznych