Zgodnie z definicją, zawartą w Dyrektywie: „osoba, której dotyczy zgłoszenie” oznacza osobę fizyczną lub prawną, która jest wskazana w zgłoszeniu lub ujawnieniu publicznym jako osoba, która dopuściła się naruszenia lub z którą osoba ta jest powiązana.
Wydaje się oczywistym, że istnieje ryzyko, że o naruszenie (czyli działania lub zaniechania niezgodne z prawem lub sprzeczne z przedmiotem lub celem przepisów) mogą być oskarżone osoby niewinne.
Dlatego zgodnie z Dyrektywą, osobom, których dotyczy zgłoszenie, musi być zapewniona możliwość korzystanie w pełni z prawa do skutecznego środka ochrony prawnej i dostępu do bezstronnego sądu. Osobom tym przysługuje prawo do obrony, w tym prawo do bycia wysłuchanym i prawo dostępu do akt. Należy też do nich stosować domniemanie niewinności.
Dyrektywa nakazuje ochronę tożsamości osób, których dotyczy zgłoszenie, tak długo jak postępowania wyjaśniające uruchomione na skutek danego zgłoszenia lub ujawnienia publicznego są w toku. Ponieważ już sama informacja, że wobec danej osoby jest prowadzone postępowanie wyjaśniające może nadszarpnąć reputacją takiej osoby lub mieć inne negatywne dla niej konsekwencje.
Ponadto Dyrektywa nakazuje stosowanie do osób, których dotyczy zgłoszenie, szeregu przepisów chroniących tożsamość osób dokonujących zgłoszenie (art.12 – wymagania wobec zewnętrznych kanałów dokonywania zgłoszeń, art. 17 – przetwarzanie danych osobowych zgodnie z RODO i innymi przepisami o ochronie danych osobowych, art. 18 – zasady prowadzenia Rejestrów zgłoszeń w sposób zapewniający poufność).
Podsumowując, trzeba pamiętać, że osoba której dotyczy zgłoszenie ma prawo do:
- poufności swoich danych,
- obrony i dostępu do środków ochrony prawnej na każdym etapie procedury prowadzonej w związku ze zgłoszeniem,
- dostępu do akt (trzeba tu pamiętać o ochronie sygnalistów),
- bycia wysłuchanym,
- do skutecznych środków ochrony prawnej w odniesieniu do orzeczenia dotyczącego tej osoby zgodnie z mającymi zastosowanie procedurami przewidzianymi w prawie krajowym,
- do skutecznych środków ochrony prawnej w przypadku gdy doznała uszczerbku – bezpośrednio lub pośrednio – w wyniku zgłoszenia lub ujawnienia publicznego niedokładnych lub wprowadzających w błąd informacji,
- do odszkodowania, jeżeli tego rodzaju niedokładne lub wprowadzające w błąd informacje uczyniono przedmiotem zgłoszenia lub ujawnienia publicznego w sposób celowy i świadomy.
W związku z powyższym przed osobami prowadzącymi działania następcze będzie stało potężne wyzwanie jak, zgodnie z Dyrektywą i przepisami krajowymi (których często brak) jednocześnie zapewnić m.in.:
- ochronę sygnalistom,
- ochronę praw osób których dotyczy zgłoszenie,
- sprawność i skuteczność działań następczych.
A odpowiadając na pytanie zadane a początku – Tak, Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ochrony osób zgłaszających przypadki naruszenia prawa Unii chroni prawa osób, których dotyczy zgłoszenie.